Tổng thống Trump và 'phép thử' cho nỗ lực định hình lại Fed

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời phỏng vấn báo chí tại Nhà Trắng ngày 7/9/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Kế hoạch của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm giành quyền bổ nhiệm đa số ghế trong Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã gặp trở ngại khi tòa án chặn nỗ lực chưa từng có của ông trong việc sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook. Tuy nhiên, chỉ một ngày sau đó, đề cử của ông cho một ghế khác tại Hội đồng Thống đốc Fed lại được thúc đẩy, mở ra thêm cơ hội để ông Trump định hình lại ngân hàng trung ương trong nhiệm kỳ thứ hai.

Các nhà kinh tế nhận định, theo thời gian, ông Trump gần như chắc chắn sẽ đạt được mức lãi suất ngắn hạn thấp hơn mà ông mong muốn, dù khó có khả năng Fed sẽ cắt giảm tới 3 điểm phần trăm so với mức hiện tại khoảng 4,3% như yêu cầu.

Hôm 10/9, Ủy ban Ngân hàng Thượng viện đã thông qua đề cử của ông Trump đối với ông Stephen Miran, một trong những cố vấn kinh tế hàng đầu của ông, cho ghế trống tại Fed. Thượng viện Mỹ dự kiến sẽ sớm phê chuẩn ông Miran, và ông có thể tham dự cuộc họp chính sách của Fed vào tuần tới, khi ngân hàng này được kỳ vọng sẽ hạ lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm, xuống khoảng 4,1%.

Tuy vậy, Tổng thống Trump đã thất bại trong nỗ lực sa thải bà Lisa Cook, sau khi thẩm phán liên bang Jia Cobb, do cựu Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm, phán quyết việc này là bất hợp pháp vì Nhà Trắng không đưa ra lý do thuyết phục và cũng không cho bà Cook cơ hội phản hồi. Do vậy, bà Cook nhiều khả năng vẫn tham dự cuộc họp Fed sắp tới.

Theo luật, các thống đốc Fed không giống thành viên nội các hay quan chức khác có thể bị sa thải theo ý Tổng thống. Họ chỉ có thể bị bãi nhiệm “vì lý do chính đáng”.

Ông Trump cáo buộc bà Cook gian lận thế chấp khi mua hai bất động sản năm 2021, trước khi bà gia nhập Fed, bằng cách khai cả hai là “nhà ở chính” để hưởng mức trả trước và lãi suất vay thấp hơn. Nhưng thẩm phán Cobb khẳng định chỉ có thể bãi nhiệm thống đốc vì vi phạm trong thời gian đương chức, đồng thời Nhà Trắng cũng không cho bà Cook cơ hội phản biện chính thức.

Nếu tòa phúc thẩm hoặc Tòa Tối cao đảo ngược phán quyết, bà Cook sẽ bị đình chỉ công tác cho đến khi vụ việc được giải quyết. Tòa Tối cao gần đây từng ủng hộ quan điểm Tổng thống có thể sa thải nhiều quan chức ở các cơ quan vốn được xem là độc lập, song trong một vụ việc hồi đầu năm, cơ quan này cho rằng Fed là “thực thể đặc biệt, bán công” và quan chức của Fed có thể được bảo vệ cao hơn trước áp lực từ Nhà Trắng.

Ông Trump đề cử ông Miran thay thế cựu Thống đốc Adriana Kugler, người từ chức ngày 1/8. Nếu được phê chuẩn, ông Miran chỉ hoàn thành nốt nhiệm kỳ đến tháng 1/2026. Đáng chú ý, ông Miran dự định vẫn giữ vai trò Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng ngay cả khi ngồi vào ghế Fed, điều hiếm thấy trước đây vì các trợ lý tổng thống được bổ nhiệm vào Fed đều rời khỏi vị trí trong chính quyền.

Hầu hết các nhà kinh tế và giới đầu tư Phố Wall đều muốn Fed duy trì vị thế độc lập với chính trị. Họ lo ngại nếu Fed bị kiểm soát bởi Nhà Trắng, lãi suất chính sách có thể bị giữ ở mức thấp hơn mức cần thiết để chiều theo yêu cầu của ông Trump về chi phí vay rẻ, làm gia tăng lạm phát và đẩy lãi suất dài hạn như vay mua nhà hay mua xe tăng cao. Điều này cũng có thể khiến Chính phủ Mỹ phải trả chi phí vay nợ cao hơn.

Nếu được phê chuẩn, ông Miran sẽ là nhân sự thứ ba do Tổng thống Trump bổ nhiệm vào Hội đồng Thống đốc Fed, sau ông Christopher Waller và ông Michelle Bowman trong nhiệm kỳ đầu tiên. Nếu bà Cook vẫn giữ ghế, cơ hội tiếp theo của ông Trump sẽ đến vào tháng 5/2026, khi nhiệm kỳ của Chủ tịch Fed Jerome Powell kết thúc.

Ông Powell có thể ở lại Hội đồng điều hành

Fed ngay cả sau khi rời ghế Chủ tịch, điều này sẽ khiến ông Trump mất thêm một suất bổ nhiệm và buộc ông phải chọn chủ tịch mới trong số các thống đốc hiện tại. Hiện ông Powell vẫn từ chối trả lời về kế hoạch này.

Minh Trang/Bnews/vnanet.vn