Tomahawk và quyết định không chuyển giao cho Ukraine

Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho rằng Mỹ đã đúng khi không chuyển giao tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraine, lập luận trọng tâm là thời gian huấn luyện vận hành kéo dài. Trong cuộc họp báo sau hội đàm tại Nhà Trắng ngày 22/10, ông Rutte nhấn mạnh việc đào tạo không thể diễn ra trong ngày một ngày hai. Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng ngày cũng nêu thời gian huấn luyện cường độ cao có thể kéo dài khoảng một năm, đồng thời cho biết Mỹ chưa có kế hoạch đào tạo nước ngoài sử dụng vũ khí này vào thời điểm hiện tại.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) gặp Tổng thư ký NATO Mark Rutte tại Nhà Trắng ngày 22/10. Ảnh: AFP

Tổng quan sự kiện và bối cảnh

Thông điệp nhất quán từ Nhà Trắng và NATO là không thúc đẩy chuyển giao Tomahawk trong ngắn hạn do yêu cầu đào tạo dài hạn và mức độ phức tạp khi đưa vào khai thác. Hai bên cũng nhất trí cần duy trì áp lực đối với kinh tế Nga. Trước đó, sau cuộc gặp ngày 17/10, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết đã trao đổi về khả năng Mỹ chuyển vũ khí tầm xa cho Kiev nhưng quyết định không đề cập thêm vì Washington không muốn để tình hình leo thang. Tổng thống Trump nói hy vọng chấm dứt xung đột mà không cần nghĩ tới Tomahawk. Ông Trump cũng cho hay đã hủy kế hoạch thượng đỉnh với Tổng thống Nga tại Hungary vì “cảm thấy không ổn”.

Thông số kỹ thuật Tomahawk

Theo dữ liệu công khai được nêu, Tomahawk là tên lửa hành trình cận âm do tập đoàn RTX sản xuất, thiết kế để tấn công mục tiêu mặt đất với độ chính xác cao. Vũ khí này có các cấu hình đầu đạn khác nhau và tầm bắn lớn, phù hợp tiến công mục tiêu ở cự ly xa.

Thời gian huấn luyện và tính phức tạp vận hành

Ông Mark Rutte nhấn mạnh huấn luyện vận hành Tomahawk “mất nhiều tháng”. Tổng thống Donald Trump cho biết cần “khoảng một năm huấn luyện cường độ cao” để quân nhân nước ngoài sử dụng được vũ khí này. Lý do được nêu là Tomahawk là vũ khí mạnh, độ chính xác cao, kéo theo quy trình tiếp thu kiến thức phức tạp. Theo tuyên bố của ông Trump, quân nhân Mỹ biết cách vận hành, nhưng Washington chưa có kế hoạch đào tạo nước ngoài trong thời điểm hiện tại.

Về mặt tác chiến, yêu cầu huấn luyện dài đồng nghĩa năng lực tác chiến của đơn vị tiếp nhận sẽ chưa thể hình thành ngay sau quyết định chuyển giao. Việc hình thành kíp chiến đấu, quy trình chuẩn bị và cấu phần hỗ trợ liên quan đến một loại vũ khí tầm xa, chính xác cao thường đòi hỏi thời gian để đạt tiêu chuẩn an toàn và hiệu quả như mong muốn.

Chiến thuật và kịch bản triển khai

Theo thông tin nguồn, với tầm bắn 1.600–2.500 km, nếu được phóng từ Ukraine, Tomahawk có khả năng đánh trúng các mục tiêu trên lãnh thổ thuộc châu Âu của Nga, bao gồm Moskva. Cấu hình đầu đạn nổ mạnh phù hợp tiêu diệt mục tiêu kiên cố, trong khi đạn chùm có thể vô hiệu hóa lượng lớn khí tài đối phương. Độ chính xác cao hỗ trợ khả năng tấn công mục tiêu định trước ở cự ly xa.

Tuy nhiên, yếu tố quyết định trong ngắn hạn là đường cong huấn luyện. Khi thời gian đào tạo được nêu ở mức nhiều tháng đến khoảng một năm, lợi ích chiến thuật tiềm năng của Tomahawk khó có thể phát huy ngay lập tức nếu bắt đầu chương trình huấn luyện từ con số 0. Cân nhắc này lý giải vì sao NATO và Mỹ nhấn mạnh chưa chuyển giao vào thời điểm hiện tại.

So sánh năng lực trong các tùy chọn

Trong khuôn khổ thông tin có sẵn, khác biệt chủ yếu của Tomahawk nằm ở tầm bắn (1.600–2.500 km) và cấu hình đầu đạn (nổ mạnh hoặc đạn chùm). Tầm bắn lớn giúp lựa chọn hướng tiếp cận đa dạng, còn đầu đạn nổ mạnh ưu tiên mục tiêu kiên cố; đạn chùm hướng tới vô hiệu hóa số lượng khí tài lớn. Các biến thể hạt nhân từng tồn tại đã bị loại biên, do đó vấn đề đặt ra hiện nay tập trung vào các cấu hình quy ước.

Chi phí mỗi quả đạn khoảng 2 triệu USD cũng là yếu tố cần tính trong lập kế hoạch sử dụng và dự trữ. Đây là những dữ kiện có thể ảnh hưởng đến nhịp độ tác chiến nếu triển khai trong tương lai.

Tác động đối với cán cân khu vực

Với quyết định không chuyển giao, năng lực tấn công tầm xa dựa trên Tomahawk của Ukraine sẽ không thay đổi trong ngắn hạn. Điều này đồng nghĩa cán cân tác chiến tầm xa khó có biến động đột ngột do riêng yếu tố Tomahawk. Trong khi đó, Mỹ và NATO khẳng định tiếp tục “duy trì áp lực” lên kinh tế Nga, phản ánh ưu tiên hiện tại không đặt vào việc đưa thêm một hệ thống tên lửa tầm xa, phức tạp vào chiến trường trong bối cảnh yêu cầu huấn luyện lớn.

Tóm lại, lập luận kỹ thuật và thời gian huấn luyện là yếu tố trọng yếu dẫn tới quyết định nêu trên. Với đặc tính cận âm, độ chính xác cao, tầm bắn 1.600–2.500 km và các tùy chọn đầu đạn, Tomahawk là vũ khí có giá trị chiến thuật rõ rệt. Nhưng để biến khả năng đó thành năng lực chiến đấu thực tế, yêu cầu huấn luyện kéo dài như các nhà lãnh đạo đề cập vẫn là rào cản then chốt trong ngắn hạn.

CTVX