Tokyo Electron bị dính vụ đánh cắp bí mật công nghệ của TSMC

Trụ sở Tokyo Electron

Cuộc điều tra do các công tố viên Đài Loan tiến hành đã tạo ra những làn sóng xung kích không ai có thể đoán trước. Trong số 6 cá nhân bị bắt giữ vì tình nghi đánh cắp công nghệ chip độc quyền, có một cựu nhân viên của chi nhánh Đài Bắc thuộc Tokyo Electron.

Danh tiếng bị tổn hại

Sự việc này đã đặt công ty Nhật Bản vào một vị thế cực kỳ khó xử: vừa phải duy trì mối quan hệ với TSMC - khách hàng chiến lược không thể thay thế, vừa phải đối phó với rủi ro danh tiếng trước cơ quan chức năng của cả Đài Loan và Nhật Bản.

Tokyo Electron đã nhanh chóng phản ứng bằng cách xác nhận việc sa thải nhân viên liên quan và cam kết hợp tác đầy đủ với cuộc điều tra. Tuy nhiên, những lời đảm bảo rằng "chưa có bằng chứng nào cho thấy bí mật thương mại bị chuyển giao ra bên ngoài" dường như chưa đủ để trấn an thị trường. Cổ phiếu của công ty đã giảm 2,5% trong phiên giao dịch ngày 7.8, chạm mức thấp nhất kể từ cuối tháng 4.

Sự việc đã tạo ra không khí căng thẳng trong nội bộ công ty, khi các cuộc họp khẩn được tổ chức và nhân viên được yêu cầu không thảo luận về vấn đề này. Thậm chí, ban lãnh đạo Tokyo Electron đã phải trực tiếp sang Đài Loan để "dập lửa".

Tokyo Electron chịu oan?

Việc Đài Loan trở thành tâm điểm của các vụ gián điệp công nghiệp không phải là điều bất ngờ. Với vị thế dẫn đầu thế giới trong sản xuất bán dẫn, đảo này đã trở thành "kho báu" mà nhiều bên muốn săn đón. TSMC - công ty sản xuất chip lớn nhất thế giới, chính là viên ngọc quý nhất trong kho báu đó.

Trong bối cảnh Trung Quốc đang nỗ lực thúc đẩy sản xuất chip nội địa, các công ty Đài Loan ngày càng trở thành mục tiêu dễ bị tổn thương trước nạn trộm cắp sở hữu trí tuệ. Mặc dù các công tố viên Đài Loan chưa tiết lộ cụ thể về danh tính những kẻ đứng sau vụ việc, sự nghi ngờ thường hướng về phía bắc.

Tokyo Electron không phải là một cái tên tầm thường trong ngành bán dẫn. Công ty này là một trong những trụ cột quan trọng nhất của chuỗi cung ứng toàn cầu, cung cấp thiết bị chuyên dụng cho các gã khổng lồ như TSMC, Samsung Electronics và Intel. Từ các công cụ phủ lớp, khắc axit, xử lý đến làm sạch wafer silicon..., Tokyo Electron có mặt ở hầu hết các công đoạn quan trọng trong quy trình sản xuất chip.

Chính vị thế đặc biệt này khiến các chuyên gia ngành tỏ ra hoài nghi về khả năng công ty có thể dính líu vào việc trộm cắp sở hữu trí tuệ. Giáo sư Atsushi Osanai (Đại học Waseda) nhận xét: "Việc Tokyo Electron bị chú ý theo cách này giống như một tai nạn đáng tiếc".

CEO Toshiki Kawai từng nhấn mạnh rằng Tokyo Electron làm việc chặt chẽ với khách hàng để tiếp cận các lộ trình công nghệ dài hạn, giúp phát triển các giải pháp tùy chỉnh và duy trì lợi thế cạnh tranh. Bất kỳ hành vi sai trái nào cũng sẽ đe dọa nghiêm trọng mức độ hợp tác này, đặc biệt với TSMC - khách hàng được coi là quan trọng nhất.

Osanai bổ sung: "TSMC là khách hàng quan trọng nhất của Tokyo Electron và là trung tâm của ngành bán dẫn. Thật khó tưởng tượng rằng công ty sẽ mạo hiểm mất tất cả bằng cách tham gia vào bất kỳ hành vi sai trái nào".

Bối cảnh đầy áp lực cho Tokyo Electron

Vụ điều tra này xảy ra đúng lúc Tokyo Electron đang phải chịu áp lực gia tăng do căng thẳng địa chính trị và những thay đổi trong động lực thị trường. Giống như nhiều công ty Nhật Bản khác, Tokyo Electron đang bị "kẹp" giữa lợi ích cạnh tranh của Mỹ và Trung Quốc - hai thị trường lớn nhất của họ.

Khoảng 40% doanh số của Tokyo Electron đến từ Trung Quốc, nhưng phân khúc này đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi các hạn chế xuất khẩu của Mỹ, ngăn công ty cung cấp một số thiết bị tiên tiến nhất cho khách hàng Trung Quốc. Đồng thời, Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển năng lực bán dẫn nội địa, có thể làm giảm nhu cầu trong tương lai đối với các nhà cung cấp nước ngoài.

Thêm vào những khó khăn này, giá cổ phiếu Tokyo Electron gần đây đã giảm 18% sau khi công ty cắt giảm dự báo lợi nhuận do việc hủy đơn hàng và giảm nhu cầu từ Trung Quốc. Thời điểm của cuộc tranh cãi hiện tại làm trầm trọng thêm những thách thức này, tạo thêm áp lực lên ban lãnh đạo công ty.

Với vốn hóa thị trường hàng chục tỉ USD và vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, mọi sự dao động của Tokyo Electron đều có thể tạo ra hiệu ứng domino trong toàn ngành. Việc một cựu nhân viên bị bắt có thể tạo ra những hậu quả không lường trước được.

Khi cuộc điều tra vẫn đang tiếp diễn, tương lai của Tokyo Electron vẫn còn nhiều ẩn số. Liệu công ty có thể duy trì được mối quan hệ đặc biệt với TSMC? Liệu thị trường có thể tha thứ cho một "tai nạn đáng tiếc"? Hay đây sẽ là bước ngoặt đánh dấu sự suy giảm của một trong những tên tuổi lớn nhất trong ngành thiết bị bán dẫn? Thời gian sẽ cho câu trả lời.

Bùi Tú