Toàn cảnh cuộc đấu khẩu gay gắt Trump-Musk

Ngày 5-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỉ phú Elon Musk đã đấu khẩu gay gắt trên mạng xã hội.

Ông Trump và ông Musk từng “như hình với bóng”, đồng hành cùng nhau trong suốt chiến dịch tranh cử tổng thống của ông Trump, cùng nỗ lực để tinh giản nhân lực và cắt giảm ngân sách chính phủ.

Ông Musk rời khỏi vị trí cố vấn chính phủ và lãnh đạo trên thực tế Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE) sau 130 ngày làm việc. Động thái này gây băn khoăn cho giới quan sát.

Song câu hỏi về quan hệ giữa hai ông phần nào lắng lại khi ông Trump có buổi họp báo chia tay vui vẻ với ông Musk tại Nhà Trắng chỉ tuần trước. Nói lời từ biệt ông Musk với tư cách lãnh đạo DOGE, ông Trump hết lời ca ngợi tỉ phú này, rằng ông Musk là "một trong những nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đổi mới vĩ đại nhất xuất hiện trên thế giới".

Dù vậy, diễn biến tiếp theo được cho quá bất ngờ.

Nguồn cơn đấu khẩu

Khởi điểm của cuộc tranh cãi có lẽ bắt đầu từ việc ông Musk đăng đàn trên X, gọi dự luật thuế và chi tiêu mà ông Trump khen là “to lớn và đẹp đẽ” là dự luật vô lý và ghê tởm.

Tổng thống Trump đáp rằng ông rất thất vọng với lời chỉ trích của vị tỉ phú, đồng thời đưa ra ý tưởng chấm dứt các khoản trợ cấp và hợp đồng của chính phủ Mỹ với công ty của ông Musk.

Ông Musk - nhà tài trợ đã chi hàng trăm triệu USD ủng hộ chiến dịch tranh cử của ông Trump - nói tổng thống Mỹ là người vô ơn và sẽ không ngồi trong Phòng Bầu dục nếu không có ông Musk.

Ông Musk cũng chia sẻ một bài đăng trên X, tỏ ra đồng ý với ý tưởng ông Trump nên bị luận tội, đồng thời đề xuất thành lập một đảng chính trị thứ ba, bên cạnh Dân chủ và Cộng hòa.

Tỉ phú này cũng cho rằng ông Trump có tên trong Hồ sơ Epstein - tài liệu liên quan vụ án đường dây môi giới mại dâm do cố tỉ phú Jeffrey Epstein dẫn đầu.

Tổng thống Trump tặng tỉ phú Musk một chiếc chìa khóa vàng có khắc biểu tượng Nhà Trắng vào hôm 30-5. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Theo tờ The New York Times, trong cuộc khẩu chiến này, hai bên, ai cũng có những “quân bài” để làm tổn thương nhau.

Ông Musk có thể gây rắc rối cho ông Trump?

Đầu tiên, ông Musk có thể dùng hàng tỉ USD của mình để chống lại ông Trump, các đồng minh và chương trình nghị sự của tổng thống. Sau khi chi hơn 250 triệu USD để giúp ông Trump tranh cử, ông Musk cũng có thể dễ dàng tài trợ cho các chiến dịch chống lại đảng Cộng hòa.

Ông Musk đã phản đối dự luật thuế và chi tiêu "One Big, Beautiful Bill Act" mà ông Trump tự hào và ngầm đe dọa rằng ông có thể không ủng hộ những nghị sĩ thông qua dự luật này trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026.

Thứ hai, ông Musk có thể kéo ông Trump vào những lùm xùm, tranh cãi. Sau thời gian thân thiết với ông Trump, giờ đây ông Musk có thể gây rắc rối cho ông Trump bằng cách nói rằng ông có thông tin nội bộ.

Như hôm 5-6, ông Musk đăng đàn trên mạng xã hội X rằng chính quyền của ông Trump đã chậm trễ trong việc công bố các hồ sơ về tỉ phú Jeffrey Epstein - liên quan đường dây buôn bán mại dâm, có cả trẻ vị thành niên, vì tên của ông Trump xuất hiện trong tài liệu đó.

Dù khẳng định như vậy, ông Musk không đưa ra bằng chứng cụ thể nào, ông chỉ viết rằng “đánh dấu bài đăng này cho tương lai”, “sự thật sẽ được phơi bày”.

Thứ ba, ông Musk sẽ dùng các công ty của mình để gây bất tiện cho chính quyền. Ông Musk hôm 5-6 nói rằng ông sẽ dừng ngay lập tức hoạt động tàu vũ trụ Dragon của SpaceX sau khi ông Trump đe dọa sẽ hủy bỏ các hợp đồng chính phủ với các doanh nghiệp của tỉ phú này. Tàu vũ trụ Dragon chuyên chở các phi hành gia và vật tư của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đến và đi từ Trạm vũ trụ quốc tế.

Điều này đã khiến ông Stephen K. Bannon - một đồng minh và hiện là cố vấn không chính thức của ông Trump - đề xuất rằng nhà lãnh đạo Mỹ nên tịch thu SpaceX ngay thông qua lệnh hành pháp.

Ông Trump răn đe ông Musk

Việc đầu tiên ông Trump có thể làm như ông nói là cắt hợp đồng của chính phủ với các doanh nghiệp của ông Musk. Như ông Trump đã gợi ý trên Truth Social, ông Trump nói rằng việc chấm dứt hợp đồng của chính phủ với nhiều công ty của ông Musk, bao gồm SpaceX và Tesla, sẽ là "cách dễ nhất để tiết kiệm ngân sách”.

Tổng thống Trump và tỉ phú Musk thân thiết trong chiến dịch tranh cử của ông Trump. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Không thể phủ nhận tầm ảnh hưởng sâu rộng của doanh nghiệp của ông Musk trong chính quyền Washington. Chẳng hạn, Công ty SpaceX có vai trò chủ chốt trong quyết định lịch trình phóng tên lửa của NASA và Bộ Quốc phòng Mỹ cũng dựa vào công ty này để đưa hầu hết các vệ tinh lên quỹ đạo. Năm 2023, các công ty của ông Musk được hứa hẹn sẽ có 3 tỉ USD cho gần 100 hợp đồng với 17 cơ quan liên bang.

Thứ hai là mở các cuộc điều tra về tình trạng nhập cư và sử dụng ma túy của ông Musk. Ông Bannon đề xuất nên điều tra chính thức về tình trạng nhập cư của ông Musk vì ông cho rằng tỉ phú này là người nhập cư bất hợp pháp và nên bị trục xuất. Ông Musk sinh ra ở Nam Phi và đã nhập tịch Mỹ.

Cạnh đó, ông Bannon cũng kêu gọi điều tra về việc sử dụng ma túy của ông Musk khi ông Musk không dừng lại ở mức thỉnh thoảng dùng chất kích thích. Ông Musk nói với mọi người rằng ông ấy dùng quá nhiều ketamine - một dạng ma túy tổng hợp, lâu dài đến mức ảnh hưởng đến bàng quang. Ngoài ra, ông Musk cũng dùng thuốc lắc, nấm gây ảo giác.

Thêm nữa, chính quyền có thể thu hồi quyền miễn trừ an ninh của ông Musk. Ông Bannon đề xuất rằng quyền tiếp cận thông tin an ninh tuyệt mật của ông Musk nên bị tạm dừng trong quá trình điều tra về tỉ phú công nghệ này.

Tuy nhiên, chính quyền cũng có thể thu hồi hoàn toàn quyền này, vốn là quyền mà ông Musk có trong các hợp đồng của chính phủ liên quan đến công việc của SpaceX với NASA. Điều đó sẽ khiến ông Musk rất khó tiếp tục làm việc với chính phủ.

THU PHƯƠNG