Tình yêu nghề giáo

1. Tôi bước chân vào nghề giáo sau một hành trình số phận đuổi xô - nói khó ai tin - rất chi... bất đắc dĩ! Mạnh mẽ, cá tính, ưa phiêu lưu, ngày còn cắp sách tôi mơ sẽ làm hướng dẫn viên du lịch, nhà báo, phi công, cảnh sát và vân vân.

Mẹ chửi: Con gái mà “bợm”, tìm cái nghề gì hiền hiền chút. Ba nhẹ nhàng hơn: Đừng phiêu lưu, thực tế đi con. Phụ nữ rồi còn phải lo làm vợ, làm mẹ. Lòng vòng chê chán, cuối cùng, cái nghề hay ho mọi nhẽ được hai đấng sinh thành nhất trí chọn cho tôi là... đi dạy: Con gái làm nghề ấy hợp; nhẹ nhàng, chừng mực, ổn định, an toàn, lo được cho chồng con.

Trong khi mấy cái nghề mộng mơ kia chứa hiểm nguy bất trắc đủ bề, đẹp mã ngoài nhưng bên trong đầy gian khó! Lập luận khít rịt cấm có đường cãi (còn hỏi, ba mẹ tôi đều là... nhà giáo!). Tôi chỉ còn cách nhượng bộ hoãn binh: Được, con sẽ đăng kí dự tuyển thêm sư phạm, nhưng ba mẹ phải hứa con trúng tuyển trường nào thì cho con học trường đó!

Định mệnh trớ trêu, điểm thi của tôi chỉ đậu vào sư phạm. Giao kèo với ba mẹ trở thành sợi dây tôi tự mua tự buộc. Vùng vằng cách mấy rồi cũng phải khăn gói lên đường nhập học. Ba cười, an ủi: Đừng buồn con gái; “ý trời” đã vậy chứng tỏ con duyên nợ với nghề giáo thiệt. Chờ đi, phía trước có khi còn lắm cái bất ngờ...

2. Xong 4 năm sư phạm tôi ra trường, được đưa lên miền núi công tác. Chẳng có bất ngờ nào xảy ra như lời tiên tri của ba. Phòng nội trú là cái trạm y tế cũ bỏ hoang nằm heo hút trên đồi cao... Đời sống giáo viên rất khó khăn. Nhưng những ngày ấy, tôi vẫn bám trụ lại trường được là nhờ Mai.

Cùng tuổi, về trường cùng năm, lại cùng tổ chuyên môn nên tôi và Mai khá gần nhau. Mai dân bản địa, học xong xin về địa phương công tác. Hỏi sao không tìm nhiệm sở nào “tương đối” chút, về chi chỗ khỉ ho cò gáy? Mai cười, nói muốn dạy gần nhà. Với lại, mình thương lũ nhỏ...

“Lũ nhỏ” Mai nói là đám nhóc cùng quê. Thương thật. Nghe đồn cô giáo Mai thường bỏ tiền mua dầu gội, xà bông tắm, dép, áo mưa... nhét vào cặp cho học trò khó khăn lớp cô chủ nhiệm. Tôi không tin, tự mình tới gặp học trò để xác minh. Đúng thế thật.

Học trò kể thêm rằng, cô Mai còn đóng cả học phí thay cho mấy bạn nghèo nữa cô! Từ bữa ấy, thiện cảm của tôi với Mai tăng thêm nhiền hơn. Biết tôi chết nhát, ở một mình sợ ma, Mai còn chủ động mang đồ ra nội trú ở chung. Vì vậy, chắc chắn động lực đầu tiên giữ được chân tôi ở lại với ngôi trường chốn “thâm sơn” là chuyện có Mai ở cùng!

MH: VÕ VĂN

3. Chủ nhật. Tôi bưng ly cà phê, ôm đàn ra hiên chuẩn bị cho một buổi sáng thư giãn, thì Mai đâm bổ vào hỏi: Bà đi chơi không?

Núi đang vào mùa mưa. Trời âm u, chẳng hứa hẹn điều gì tốt đẹp. Tôi ngần ngại: Đi đâu? Cứ đi rồi biết, thú vị lắm, đảm bảo bà sẽ không hối hận... Mai cười bí ẩn.

Rời đường chính, xe băng vào con đường mòn hẹp, hai bên cây cối xanh um. Gọi đường cho sang, nhưng những cơn mưa đầu mùa đã biến nó thành một “dòng sông” bùn trơn trượt, nhão nhoét! Thì ra Mai muốn rủ tôi lên thôn Tây, thôn xa nhất xã để tìm nhà em Y Đậm người dân tộc Ê đê, học sinh lớp Mai chủ nhiệm. Đã 3 ngày nay Y Đậm không đến lớp.

Lội bùn đẩy xe cùng Mai, tôi càm ràm không dứt tiếng. Mai cười ngất: Xin lỗi nha, nhưng thực tình tui muốn “dụ” bà đi đặng phụ... đẩy xe. Mùa này, mình tui sao vô nổi thôn Tây... Tìm được tới nhà Y Đậm đã trưa trật trưa trờ. Người nhà nghe giới thiệu cô giáo đến thăm lập tức lảng đi, mặc hai cô đứng lớ ngớ ngoài sân.

Tình huống oái oăm, nhưng Mai không chịu thua. Chẳng đợi mời, Mai nắm tay tôi... xông đại vào nhà, “túm” được cả bố lẫn mẹ Y Đậm ra hỏi chuyện. Nổi xung vì bị cô giáo “bắt”, chẳng đợi hỏi han, bố Y Đậm quát tháo phủ đầu: Các cô về đi, nhà nghèo, thằng Đậm lại dốt, học chi cho tốn cơm! Quát xong, ông đùng đùng xách điếu ra khỏi cửa! Vừa đói, vừa mệt, tôi chỉ muốn rời khỏi thôn Tây càng nhanh càng tốt! Tôi bỏ ra ngoài, mặc Mai xoay xở.

Nửa tiếng sau, Mai ra theo. Xong! Mai cười hớn hở. Xong gì? Mẹ Y Đậm đồng ý cho nó đi học. Trời, sao bà giỏi vậy? “Nghề của nàng” mà, Mai lại cười khoái chí. Hóa ra Mai hứa sẽ quan tâm giúp đỡ, kèm cặp Y Đậm nhiều hơn. Nhưng cái chính là lời hứa tìm nguồn tài trợ giúp Y Đậm trang trải chi phí học tập, sách vở! Rồi tiền đâu bà tài trợ? Cứ hứa trước vậy cho mẹ thằng bé đồng ý cái đã, từ từ xoay sau...

Bài “xoay” của Mai là mở chiến dịch tổng... đi xin, tức vận động các gia đình có kinh tế khá trong xã mở hầu bao vì sự nghiệp giáo dục! “Đại gia” xóm núi thì có mấy người, lại đi lên nhờ chắt chiu cực nhọc nên rất tiết kiệm. Vậy mà không biết bằng cách nào Mai vẫn xin được. Không nhiều, nhưng cũng đủ hỗ trợ cho một số em có hoàn cảnh quá khó khăn như Y Đậm.

Bà “dân vận” sao tài dữ? Mai cười: Tài gì đâu, mình khéo nói chút thôi, nhưng cái chính là chân thành. Muốn người ta chịu hy sinh thì bản thân mình phải hy sinh trước đã... Có lẽ vậy. Tôi biết không tháng lương nào Mai mang về nhà đủ. Chẳng chi việc này cũng tiêu chuyện kia cho những đứa học trò nghèo của mình. Nghèo khó luôn là cái thùng không đáy, và ngôi trường chốn “thâm sơn” này còn có quá nhiều học trò nghèo...

4. Năm nay, trường được tập huấn phương pháp giảng dạy bằng giáo án điện tử, được trang bị máy chiếu hình, nhưng chưa có máy vi tính. Lãnh đạo xuống động viên, kinh phí dự án còn hạn hẹp, chỉ lo được tới đó. Còn lại, nhà trường và anh chị em giáo viên cố gắng tự lo! Được, chờ khi nào trên cấp máy hẵng triển khai, ai điên tự bỏ tiền ra mua máy? Tâm lý chung là... đợi. Trường vùng sâu, ai hối thúc đâu mà vội mà vàng... Chỉ mình Mai nghĩ khác.

Lại sáng chủ nhật. Tôi đang loay hoay chăm mấy giò lan thì Mai ào vào. Bà xuống phố với tui không? Xuống làm gì? Đi mua máy vi tính!

Tiền đâu mà mua?, tôi hỏi. Vay ngân hàng chứ đâu, Mai cười trừ.

Mai đã lập gia đình, có đứa con đầu lòng. Vợ chồng mới “ra riêng”, xây gian nhà nhỏ nợ nần còn chồng chất. Mình thương đám học trò lam lũ quá, chẳng lẽ cứ đổ tại trường nghèo mà bắt chúng dài hạn chịu đựng cảnh “học chay”? Bà có thấy số học sinh bỏ học đi bào mì, chặt mía ngày càng tăng không? Chúng ngại học...

*

Trưa, tôi đang thiêm thiếp ngủ thì chuông điện thoại reo. Anh đồng nghiệp kêu tôi mặc đồ ra xe đi gấp. Đi đâu vậy anh? Cô Mai. Nghe nói tai nạn. Xuống bệnh viện coi sao... giọng anh đứt quãng, hụt hơi. Tôi nghe cũng run bắn. Xỏ vội áo quần, dép mang chiếc đực chiếc cái, không kịp chải cả đầu tóc.

Sáng nay tôi đã từ chối không đi cùng Mai vì lười, vì chẳng muốn mất toi một ngày Chủ nhật cho mấy chuyện “vác tù và” của Mai! Giờ mới nhớ ra: Mai bị cận thị nặng, lái xe máy rất yếu, đi đường trường toàn nhường tôi chở! Nỗi hối hận dâng lên trong lòng. Tôi khấn thầm: Mai ơi, mày đừng làm sao nhé.

Tới bệnh viện, hai anh em đâm nhào vào phòng cấp cứu. Bệnh nhân Đỗ Thị Bạch Mai? Bị thương phần mềm thôi, không nghiêm trọng. Đã băng bó, chuyển sang khoa ngoại rồi... Tôi như người chết đuối vớ được cọc, tim vẫn nện thùng thùng trong ngực!

5. Tiết dạy trình diễn của Mai thực hành trên giáo án điện tử thành công mĩ mãn. Đồng nghiệp xúm lên chúc mừng, bắt tay - đôi bàn tay còn đầy vết xây xát chưa liền sẹo, hậu quả của lần ngã xe dưới phố! Cú ngã "để đời" ấy may sao nội tạng, xương khớp chưa bị tổn thương nhưng mặt mũi tay chân thôi... khỏi bàn, nhất là đôi tay! Hoàn hồn, Mai khai thật lý do: Lúc ngã mình không nghĩ gì đến bản thân, chỉ cố ôm, giữ giàn máy tính mới mua, sợ bị vỡ... Nghe chuyện ai cũng bật cười. Nhưng cười xong lại... chảy nước mắt!

Tấm gương "xả thân vì... dạy" của Mai nhanh chóng gây hiệu ứng tốt. Giờ trường không riêng mình cô Mai, mà nhiều thầy cô khác cũng mạnh dạn đầu tư... máy tính! Té ra tiền bạc không phải chuyện lớn, chính niềm tin mới cái quyết định. Hiệu quả giáo dục của phương pháp mới là quá rõ ràng, không thể phủ nhận. Mà còn ai chưa tin cứ sắp xếp thời gian đi dự vài buổi lên lớp bằng giáo án điện tử của cô Mai sẽ “tâm phục khẩu phục” ngay!

*

Nói nốt chuyện tôi. Giờ thì tôi cũng đang... sở hữu một dàn máy vi tính, ngày ngày soạn bài, lên lớp bằng giáo án điện tử thành thạo như ai! Yêu nghề giáo hơn xưa. Quan hệ giữa tôi với Mai đương nhiên vẫn luôn gắn bó. Khác cái, mỗi bận nghe Mai nổi hứng đùng đùng xông vô phòng rủ đi đâu đó, tôi dẫu lười cách mấy - cũng không bao giờ dám to gan... từ chối!

Thêm nữa, cặp kè lâu, tự nhiên tôi thấy tôi ngày càng "lây" Mai đủ chuyện. Giờ tôi cũng ưa giúp đỡ học trò nghèo, ưa dấn thân khám phá, trau dồi nghề nghiệp hơn xưa. “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng”, chắc vậy, ông bà xưa dạy rồi...

Y NGUYÊN