Tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em vùng cao sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực

Trong vài thập niên qua, Việt Nam đã có những bước tiến nhanh trong phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, trở thành quốc gia có mức thu nhập trung bình và hiện đang phấn đấu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2035.

Song hành với đó là những thành tựu trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới và trong khu vực đang đối mặt đồng thời ba gánh nặng về dinh dưỡng: thiếu dinh dưỡng (thấp còi, gầy còm), thừa cân - béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng.

Một trong những quan tâm hàng đầu hiện nay là sự khác biệt lớn về tình hình dinh dưỡng giữa các vùng miền, nhất là giữa thành thị, đồng bằng với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo TS.BS Huỳnh Nam Phương, Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Điều phối viên Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững và Dân tộc thiếu số, Viện Dinh dưỡng Quốc gia: Tỷ lệ thiếu dinh dưỡng ở trẻ em vùng miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số thường cao gấp 1,5 – 2 lần so với vùng đồng bằng. Sự chênh lệch này cần được thu hẹp để Việt Nam đạt được các mục tiêu quốc gia về dinh dưỡng và mục tiêu phát triển bền vững mà Chính phủ đã cam kết đến năm 2030.

Tỷ lệ thiếu dinh dưỡng ở trẻ em vùng miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số thường cao gấp 1,5 – 2 lần so với vùng đồng bằng.

Tình trạng suy dinh dưỡng (SDD) cao ở trẻ em vùng nghèo, khó khăn, miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) sẽ gây hậu quả lâu dài đến chất lượng nguồn nhân lực, làm chậm quá trình giảm nghèo và phát triển kinh tế ở những vùng này.

Do đó, cần đưa mục tiêu, chỉ tiêu và nội dung hành động cụ thể về dinh dưỡng vào các chương trình dành cho ba đối tượng ưu tiên của Đảng và Chính phủ hiện nay: người nghèo/cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số và người nông dân. Điều này mới có thể rút ngắn khoảng cách về tỷ lệ suy dinh dưỡng, tầm vóc, trí lực giữa trẻ em các vùng miền (thành thị - nông thôn, miền núi - vùng khó khăn), đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững được triển khai từ năm 2021 đến 2025. Tuy nhiên, đến năm 2023, chương trình mới được phân bổ kinh phí hoạt động. Vì vậy, các can thiệp dinh dưỡng và dịch vụ cải thiện dinh dưỡng chưa tác động hiệu quả để đảm bảo sức khỏe cộng đồng, đặc biệt với các đối tượng yếu thế như trẻ em, phụ nữ có thai thuộc hộ nghèo, cận nghèo hoặc mới thoát nghèo.

Trong ba năm triển khai nội dung cải thiện dinh dưỡng, các can thiệp dinh dưỡng thiết yếu lần đầu tiên đã bao phủ các đối tượng dễ bị tổn thương trong cộng đồng với tỷ lệ cao nhất từ trước đến nay (dù chưa đạt chỉ tiêu kỳ vọng). Đây là tiền đề quan trọng cho sự phát triển thể chất và trí tuệ của các thế hệ tiếp theo.

Tuy nhiên, cải thiện dinh dưỡng cần thời gian. Những thành quả đạt được trong ba năm qua – bao gồm xây dựng thể chế, cơ chế quản lý và điều hành (từ trung ương đến địa phương), hướng dẫn chuyên môn, nâng cao năng lực hệ thống và thay đổi nhận thức người dân – cần được duy trì. Cần có thêm thời gian cho giai đoạn chuyển tiếp sang cơ chế tài chính bền vững cho dinh dưỡng mà Chính phủ và ngành Y tế đang hướng tới (thông qua Luật Phòng bệnh).

Đồng thời, phải tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để bổ sung sản phẩm dinh dưỡng điều trị vào phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế. Nếu không, nguy cơ tái suy dinh dưỡng và tái nghèo có thể quay trở lại.

Văn Long