Tinh thần 'tự chủ, tự lực, cùng nhau làm giàu' trong xây dựng nông thôn mới tỉnh Ninh Bình

Đặc biệt, sự phát triển mạnh mẽ của các HTX kiểu mới, cùng sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam đã và đang trở thành “trụ cột” đưa nông thôn Ninh Bình đổi mới từng ngày, cả về diện mạo lẫn chất lượng đời sống người dân.

“Cánh đồng vàng” từ liên kết chuỗi giá trị

Ở thôn Thị An, xã Hiển Khánh, người dân vẫn gọi HTX chế biến nông sản Bốn Thuận là “hạt nhân” của cánh đồng lúa vàng. Được thành lập từ năm 2018 với gần 80 thành viên, HTX đã mạnh dạn lựa chọn con đường sản xuất lúa gạo chất lượng cao, gắn với chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP.

“Trước đây, bà con sản xuất nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm, nên hiệu quả rất thấp. Sau khi vào HTX, chúng tôi quy hoạch vùng sản xuất 80 ha, cùng dùng giống lúa chất lượng cao, áp dụng quy trình kỹ thuật và ký kết bao tiêu với doanh nghiệp. Nhờ vậy, sản phẩm không chỉ ổn định đầu ra mà còn nâng cao rõ rệt giá trị”, ông Hoàng Văn Bốn, Chủ tịch HĐQT HTX, chia sẻ.

Liên kết sản xuất theo chuỗi là chìa khóa tăng thu nhập của các HTX, nông dân Ninh Bình.

Không dừng lại ở sản xuất, HTX Bốn Thuận đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại với hệ thống sấy, tách màu, đánh bóng, chà trắng, đóng gói khép kín – tổng chi phí lên đến hàng chục tỷ đồng. Đầu tư công nghệ giúp HTX chủ động bảo quản, giảm hao hụt sau thu hoạch, đáp ứng tiêu chuẩn cao của đối tác.

Với công suất 6 tấn/giờ, mỗi tháng HTX cung cấp ra thị trường 400–500 tấn gạo thành phẩm, hai sản phẩm gạo Dự hương và Đài thơm đạt chuẩn OCOP 3 sao, được tiêu thụ tại nhiều siêu thị trong và ngoài tỉnh.

Nhờ mô hình liên kết sản xuất – chế biến – tiêu thụ chặt chẽ, HTX đã mang lại thu nhập ổn định cho các thành viên, doanh thu năm 2024 đạt tới 25 tỷ đồng. “Liên kết là chìa khóa giúp nông sản địa phương có thương hiệu, có thị trường, và có niềm tin”, Chủ tịch HĐQT HTX Bốn Thuận khẳng định.

Hành trình kỳ diệu trên đất sỏi

Nếu vùng đồng bằng Vụ Bản là minh chứng cho nông nghiệp công nghệ cao thì vùng núi Phú Long lại kể câu chuyện khác, với hành trình vươn lên kỳ diệu trên đất cằn đá sỏi.

Phú Long vốn là xã vùng cao, phần lớn diện tích là núi đá, trước đây người dân chỉ trồng ngô, sắn, thu nhập thấp. Khoảng mười năm trước, một vài hộ dân mạnh dạn đưa cây na về trồng thử. Không ngờ, loài cây tưởng khó tính ấy lại bén duyên với vùng đất khô cằn này.

Đến nay, HTX na trái vụ, tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long đã mở rộng diện tích lên hơn 200 ha, thu nhập bình quân đạt 300 triệu đồng/ha – gấp hàng chục lần so với trước.

Ông Nguyễn Văn Thuật, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX, chia sẻ: “Na ở đây thơm, ngọt, có hương vị riêng nhờ đất đá vôi. Giờ bà con còn được hướng dẫn kỹ thuật canh tác VietGAP, học cách cho na ra trái vụ, nhờ đó sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao và có giá bán cao quanh năm”.

Vợ chồng ông Nguyễn Đình Quý (thôn 4, xã Phú Long) là một trong những hộ tiêu biểu. Vụ vừa rồi, gia đình ông thu 15 tấn na, bán với giá 25 nghìn đồng/kg, lãi gần 200 triệu đồng. “Trước kia, đất này chỉ trồng ngô, sắn chẳng đủ ăn. Giờ chúng tôi làm giàu ngay trên chính mảnh đất ‘chó ăn đá, gà ăn sỏi’ ngày nào”, ông Quý xúc động nói.

Không chỉ phát triển cây na, xã Phú Long còn đang quy hoạch các sản phẩm nông nghiệp chủ lực khác như dứa, nếp hạt cau, mật ong, nhung hươu, quả bùi Kỳ Lão… Đồng thời, địa phương định hướng xây dựng khu công nghiệp, đô thị – dịch vụ để tái cấu trúc kinh tế, mở ra hướng phát triển bền vững hơn cho vùng núi.

Bức tranh nông thôn mới ngày càng khởi sắc ở Ninh Bình.

Trong khi đó, tại phường Yên Thắng, Trung tâm Ứng dụng khoa học công nghệ và Hỗ trợ đổi mới sáng tạo tỉnh Ninh Bình phối hợp với các HTX như Văn Quyên, Mai Sơn triển khai mô hình trồng dưa trong nhà màng.

Giống dưa lê vàng Kim Hồng Ngọc, dưa lưới Hami và Kim Đế Vương được trồng theo quy trình nghiêm ngặt, với năng suất đạt từ 74–79 tạ/ha, mang lại giá trị kinh tế từ 248 đến 262 triệu đồng/ha.

Đây là mô hình thể hiện sự vào cuộc mạnh mẽ của ngành khoa học – công nghệ và các HTX trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Việc áp dụng kỹ thuật nhà màng không chỉ giúp nông dân trồng dưa trái vụ mà còn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Điểm tựa vững chắc cho nông thôn mới

Có thể thấy, Ninh Bình từng bước hình thành nền nông nghiệp công nghệ cao, gắn với quy trình sản xuất sạch, truy xuất nguồn gốc và hướng đến xuất khẩu. Các mô hình HTX cũng được Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình hỗ trợ trong việc đào tạo kỹ thuật, xúc tiến thương mại và kết nối tiêu thụ sản phẩm.

Các chương trình hỗ trợ vốn vay ưu đãi, chuyển giao khoa học kỹ thuật, đào tạo cán bộ quản lý HTX, xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu OCOP của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh đã giúp nhiều HTX vươn lên, phát huy nội lực, đóng góp thiết thực vào chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Kết quả, Ninh Bình đã hoàn thành và hoàn thành trước thời hạn nhiều tiêu chí nông thôn mới cấp huyện, cấp tỉnh. Đến nay, toàn tỉnh có gần 1.000 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó 153 sản phẩm đạt 4 sao và 3 sản phẩm đạt 5 sao. Đây là minh chứng cho sự đổi thay sâu sắc của nông nghiệp Ninh Bình – nơi nông sản không chỉ “được mùa” mà còn “được giá” và “được thương hiệu”.

Thành công trong xây dựng nông thôn mới của Ninh Bình không chỉ thể hiện ở con số tăng trưởng mà còn ở chất lượng cuộc sống người dân. Nhiều xã đã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, tiến tới nông thôn kiểu mẫu. Diện mạo nông thôn thay đổi từng ngày – đường bê tông trải dài, điện sáng khắp thôn xóm, nhà văn hóa, trường học, trạm y tế được đầu tư đồng bộ.

Quan trọng hơn, tinh thần “tự chủ, tự lực, cùng nhau làm giàu” đã lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng nông dân. Nhiều hộ nghèo vươn lên thành hộ khá, hộ giàu nhờ tham gia HTX, nhờ được tiếp cận vốn, kỹ thuật và thị trường.

Xây dựng nông thôn mới ở Ninh Bình không chỉ là câu chuyện hạ tầng mà còn là quá trình đổi thay tư duy – từ sản xuất manh mún sang sản xuất hàng hóa, từ trông chờ hỗ trợ sang chủ động làm giàu. HTX chính là hạt nhân của sự chuyển mình đó.

Tựu trung lại, từ cánh đồng lúa vàng Hiển Khánh đến những đồi na xanh mướt ở Phú Long, từ nhà màng Yên Thắng đến vườn nho công nghệ cao Đồng Du – mỗi mô hình HTX ở Ninh Bình là một “viên gạch” góp phần xây nông thôn mới hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình, sự quyết tâm của chính quyền và nỗ lực của người dân, Ninh Bình đang khẳng định vị thế là tỉnh đi đầu trong phát triển nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới.

Hành trình ấy không chỉ làm giàu cho quê hương mà còn thể hiện khát vọng vươn lên mạnh mẽ của người nông dân Ninh Bình – những con người đang biến “vùng quê bình yên” thành miền đất trù phú, văn minh và đáng sống.

Đông Phong