Tinh giản bộ máy qua góc nhìn doanh giới: Cần nhiều giải pháp đồng bộ

Chủ trương tinh giản bộ máy nhà nước là một bước đột phá chiến lược, không chỉ nhằm giải quyết tình trạng cồng kềnh của hệ thống hành chính mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững. Tinh giản bộ máy không đơn thuần là giảm nhân sự, mà là một cuộc cải tổ sâu rộng về cấu trúc và vận hành, nhằm tối ưu hóa nguồn lực, loại bỏ sự chồng chéo và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu bộ máy mới phải tốt hơn bộ máy cũ và đi vào hoạt động ngay, không để ngắt quãng công việc

Thời cơ đã sẵn sàng

Trong bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay, khi yêu cầu về sự linh hoạt, sáng tạo và minh bạch ngày càng tăng, việc tinh gọn bộ máy không chỉ là nhiệm vụ nội tại của Nhà nước mà còn là bước đi để bắt kịp xu thế toàn cầu, tạo động lực cho đổi mới và tăng trưởng.

Trong bối cảnh Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, từ áp lực cải cách hành chính, nhu cầu vừa hội nhập vừa cạnh tranh quốc tế cùng những thành tựu công nghệ và chuyển đổi số, tinh giản bộ máy chính là chìa khóa để cải thiện hiệu quả quản lý và sử dụng tài nguyên công. Tuy nhiên, việc thực hiện chủ trương này đòi hỏi sự quyết tâm chính trị cao, không chỉ từ Trung ương mà cần sự đồng lòng ở tất cả các cấp.

Dĩ nhiên, nhận thức và nỗ lực tinh giản bộ máy không phải đến bây giờ mới có. Các thế hệ lãnh đạo đều đã ý thức và có những quan tâm nhất định đến nhu cầu này. Tuy thế, sự tiếp cận một cách có hệ thống, đến tận gốc rễ và quyết liệt “ngay và luôn” thì chỉ đến bây giờ mới xuất hiện. Có lẽ cũng một phần vì các điều kiện và thời cơ cũng đã sẵn sàng hơn.

Một điểm đáng ghi nhận là tinh thần “Trung ương làm trước, các tỉnh, huyện làm theo” đã thể hiện rõ vai trò gương mẫu và dẫn dắt của các cơ quan đứng đầu. Nhưng thành công của chủ trương này cũng còn phụ thuộc rất lớn vào cách triển khai: Nếu chỉ tập trung giảm số lượng mà không chú trọng chất lượng và tính hiệu quả thì không những không đạt được mục tiêu mà còn gây ra những bất ổn không đáng có.

Tôi tin với sự quyết liệt và kinh nghiệm trực tiếp từ thành công trong việc tinh giản tại Bộ Công an trước đây sẽ giúp nỗ lực này thuận lợi và thành công. Mặc dù, theo tôi, ban đầu, việc tinh giản không tránh khỏi những tác động tiêu cực như việc giảm số lượng nhân sự có thể gặp phải sự phản kháng từ một bộ phận cán bộ, công chức do tâm lý lo ngại mất việc. Quá trình tái cấu trúc cũng có thể dẫn đến gián đoạn tạm thời trong hoạt động hành chính, gây ảnh hưởng đến người dân và doanh nghiệp.

Đối với xã hội, tinh giản có thể tạo ra những xáo trộn về tâm lý nếu không đi kèm với chính sách hỗ trợ thích hợp, chẳng hạn như đào tạo lại hoặc chuyển đổi nghề nghiệp. Hơn nữa, nếu không quản lý tốt, nguy cơ mất cân đối nhân sự ở các lĩnh vực trọng yếu cũng có thể xảy ra.

Giảm quỹ lương và chi phí vận hành

Về lâu dài,việc tinh giản sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Cụ thể, với Nhà nước, sẽ giảm quỹ lương và chi phí vận hành, giảm đáng kể chi tiêu vào lương bổng, văn phòng, cơ sở hạ tầng, tạo ra nguồn lực tài chính lớn để tái đầu tư vào các lĩnh vực thiết yếu như hạ tầng cơ sở, y tế, giáo dục, chuyển đổi số, đồng thời tăng hiệu quả làm việc. Một bộ máy nhỏ gọn sẽ loại bỏ tình trạng quan liêu, chồng chéo nhiệm vụ và đùn đẩy trách nhiệm, từ đó nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Đối với doanh nghiệp: Doanh nghiệp được hưởng lợi từ môi trường kinh doanh minh bạch hơn, với ít thủ tục hành chính rườm rà. Họ có thể tiếp cận chính sách hỗ trợ một cách nhanh chóng và rõ ràng, giảm thiểu chi phí gián tiếp do sự trì trệ của bộ máy hành chính gây ra.

Đối với người dân: Tinh giản bộ máy giúp người dân tiết kiệm thời gian và chi phí khi tiếp cận các dịch vụ công. Một hệ thống chính quyền gọn nhẹ, hiệu quả sẽ phục vụ nhu cầu của nhân dân và doanh nghiệp tốt hơn, giảm các phiền hà không cần thiết trong giao dịch với cơ quan nhà nước.

Tinh giản bộ máy bao gồm kết hợp với chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhân lực

Tinh giản kết hợp với chuyển đổi số

Để việc tinh giản bộ máy thật sự mang lại hiệu quả, thúc đẩy xã hội phát triển, doanh nghiệp phát triển và mang lại những lợi ích thật sự cho đất nước, cần xây dựng kế hoạch chi tiết và minh bạch. Theo tôi, việc phân tích chức năng, đánh giá hiệu quả công việc cần được thực hiện bài bản, với các tiêu chí rõ ràng để đảm bảo không bỏ sót những lĩnh vực quan trọng.

Quan tâm đến con người: Chính sách hỗ trợ, tái đào tạo và hướng nghiệp cho những người bị ảnh hưởng cần được chú trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực.

Tăng cường văn hóa trách nhiệm và sáng tạo: Tinh giản bộ máy không chỉ là cắt giảm mà còn là cơ hội để xây dựng đội ngũ có tính trách nhiệm cao, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới trong cách làm việc.

Phát hiện và nuôi dưỡng lãnh đạo: Một hệ thống tinh gọn giúp sàng lọc và thúc đẩy những nhà lãnh đạo có tầm nhìn và năng lực thực sự, tạo nền tảng cho sự phát triển dài hạn.

Tinh giản bộ máy nhà nước là một chủ trương đúng đắn và cần thiết, nhưng cần được triển khai với tư duy đổi mới và phương pháp quản lý thay đổi bài bản.. Nó bao gồm kết hợp với chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhân lực; xây dựng hệ thống giám sát độc lập, đảm bảo quá trình tinh giản được thực hiện công khai, minh bạch, công bằng. Đặc biệt, lắng nghe ý kiến từ xã hội, tạo diễn đàn để người dân và doanh nghiệp đóng góp ý kiến, đảm bảo chính sách sát với thực tiễn và nhu cầu.

(*) Chuyên gia tư vấn cao cấp, Tổng giám đốc Đông A Solutions

Trần Bằng Việt (*)