Tin thế giới 9/10: Tây Ban Nha cấm vận vũ khí Israel, châu Phi mất nguồn tài trợ không khí sạch, Brazil quan ngại diễn biến an ninh tại Ecuador

Châu Á-Thái Bình Dương

* Triều Tiên tăng cường kỷ luật hàng ngũ đảng: Ngày 9/10, nhà lãnh đạo Kim Jong Un tới thăm Bảo tàng Thành lập Đảng và có bài phát biểu nhân kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động Triều Tiên.

Nhà lãnh đạo Triều Tiên kêu gọi các quan chức cấp cao phải thay đổi “quan điểm về quần chúng, phẩm chất đạo đức và phong cách làm việc”, đồng thời chịu trách nhiệm cá nhân về thành công hay thất bại trong lĩnh vực mình phụ trách.

Ông Kim Jong Un nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường kỷ luật trong hàng ngũ Đảng, cải thiện phương pháp và phong cách lãnh đạo, đồng thời áp dụng có hệ thống những kinh nghiệm tích lũy trong suốt 80 năm qua. (KCNA)

* Trung Quốc rà soát các công ty Mỹ "không đáng tin cậy":Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 9/10 thông báo đưa 14 thực thể nước ngoài, trong đó có công ty Dedrone thuộc tập đoàn Axon và TechInsights Inc. của Mỹ, cùng các chi nhánh của hãng này, vào danh sách thực thể không đáng tin cậy.

Các thực thể nước ngoài bị cấm tham gia hoạt động xuất nhập khẩu liên quan đến Trung Quốc và không được phép thực hiện các khoản đầu tư mới tại nước này.

Bộ Thương mại Trung Quốc nêu rõ, các tổ chức và cá nhân trong lãnh thổ Trung Quốc bị cấm tiến hành giao dịch, hợp tác hay các hoạt động khác với những thực thể trên, đặc biệt là việc truyền dữ liệu và cung cấp thông tin nhạy cảm cho họ. (THX)

* Thái Lan công bố thư hòa giải từ Tổng thống Trump: Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul tiết lộ bức thư từ Tổng thống Mỹ Donald Trump liên quan tình hình căng thẳng biên giới Thái Lan - Campuchia. Theo đó, ông Trump bày tỏ mong muốn hai nước láng giềng sớm tìm được tiếng nói chung để giải quyết bất đồng hiện tại.

Phát biểu tại Bangkok ngày 9/10, Thủ tướng Anutin khẳng định Thái Lan sẵn sàng tham gia đàm phán với điều kiện Campuchia thực hiện một số yêu cầu cụ thể.

Các điều kiện bao gồm việc rút vũ khí hạng nặng khỏi khu vực biên giới, gỡ bỏ bom mìn, kiểm soát tội phạm mạng và di dời công dân ra khỏi vùng lãnh thổ mà Thái Lan tuyên bố chủ quyền. (Bangkok Post)

Châu Âu

* Hungary cảnh báo mối đe dọa thế lực nước ngoài: Ngày 8/10, Thủ tướng Hungary Viktor Orbán chỉ trích đảng đối lập Tisza, cáo buộc đây là "dự án của Brussels" nhằm thúc đẩy lợi ích của Liên minh châu Âu (EU) thay vì bảo vệ quyền lợi quốc gia Hungary.

Trên trang Facebook cá nhân, ông Orbán bày tỏ bất bình khi đại biểu Nghị viện châu Âu Manfred Weber cùng hàng trăm đại diện châu Âu đang có ảnh hưởng đáng kể với đảng Tisza, gọi đây là điều "vừa sốc vừa đáng xấu hổ". Thủ tướng Hungary cáo buộc Brussels "không còn quan tâm bất cứ điều gì" và sẵn sàng bỏ qua các sai phạm để lái Budapest theo hướng họ mong muốn.

Người đứng đầu chính phủ Hungary nhấn mạnh đây là lần đầu tiên trong lịch sử dân chủ hiện đại của đất nước, vận mệnh của phe đối lập lại bị chi phối bởi thế lực nước ngoài. Ông chỉ ra rằng chương trình nghị sự của đảng Tisza hoàn toàn phản ánh các ưu tiên của Brussels, bao gồm ủng hộ di cư, tăng thuế và viện trợ tiền cùng vũ khí cho Ukraine, đồng thời khuyến cáo người dân nên "tránh xa" đảng này. (Euronews)

* EU chọn hợp tác dựa trên lợi ích chung: Diễn đàn Global Gateway lần thứ hai, do Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen chủ trì, diễn ra tại Brussels, Bỉ trong hai ngày 9 và 10/10. Sự kiện có sự tham dự của lãnh đạo cấp cao Liên minh châu Âu (EU), các quốc gia đối tác, tổ chức tài chính quốc tế, doanh nghiệp.

Bốn năm sau khi được khởi xướng, sáng kiến Global Gateway trở thành một trong những trụ cột quan trọng trong chính sách đối ngoại và phát triển của EU. Trong bối cảnh thế giới thay đổi sâu sắc, châu Âu khẳng định lựa chọn con đường hợp tác dựa trên lợi ích chung, trách nhiệm chia sẻ và phát triển bền vững.

Phát biểu trước thềm Diễn đàn, Chủ tịch Ursula von der Leyen nhấn mạnh mục tiêu của kỳ họp năm nay là thúc đẩy quy mô đầu tư của Global Gateway tại các quốc gia đối tác, tập trung vào những lĩnh vực then chốt như năng lượng, công nghệ sạch, chuyển đổi số, khoáng sản thiết yếu, giao thông, nông nghiệp – thực phẩm và y tế. (AFP)

* Tây Ban Nha cấm vận vũ khí Israel: Ngày 8/10, Quốc hội Tây Ban Nha thông qua sắc lệnh cấm vận vũ khí với Israel, do Thủ tướng Pedro Sanchez đề xuất, nhằm phản đối tình hình căng thẳng và bạo lực tại Gaza. Sắc lệnh này do Quốc hội thông qua với 178 phiếu thuận và 169 phiếu chống, trong đó sự ủng hộ quan trọng đến từ đảng cánh tả Podemos giúp chính phủ thiểu số của Thủ tướng Sanchez có được số phiếu cần thiết.

Từ khi xung đột Hamas-Israel bùng phát, nước này đã cấm mua bán vũ khí với Tel Aviv. Đến tháng trước, Madrid đã thông qua sắc lệnh nhằm “luật hóa” lệnh cấm mua và bán thiết bị quân sự với Israel nhằm chấm dứt “tội ác diệt chủng ở Gaza”.

Bên cạnh đó, tàu thuyền chở nhiên liệu cho quân đội Israel sẽ không được phép cập cảng Tây Ban Nha và nước này sẽ hạn chế vận chuyển thiết bị quân sự tới Israel bằng đường hàng không. Ngoài ra, Madrid cấm nhập khẩu hàng hóa từ “các khu định cư bất hợp pháp” tại vùng lãnh thổ Palestine nhằm chấm dứt “việc cưỡng ép di dời người dân Palestine”. (Al Jazeera)

Trung Đông-châu Phi

* Châu Phi mất nguồn tài trợ không khí sạch: Ngày 8/10, Quỹ không khí sạch và sáng kiến chính sách khí hậu công bố báo cáo cho thấy, nguồn tài trợ cho chất lượng không khí ngoài trời tại khu vực miền Nam sa mạc Sahara của châu Phi giảm 91% chỉ trong 1 năm.

Nguồn tài trợ giảm từ 129 triệu USD năm 2022 xuống chỉ còn 11,8 triệu USD năm 2023, tương đương chưa đến 1% tổng nguồn tài trợ toàn cầu.

Trong số 10 quốc gia nhận được nhiều hỗ trợ nhất về chất lượng không khí trên đầu người vào năm 2023, chỉ có 2 quốc gia nằm trong tốp các quốc gia có nồng độ bụi min cao nhất là Bangladesh và Ấn Độ. Các quốc gia còn lại - CHDC Congo, Burundi, Rwanda, Guinea Xích Đạo và Cameroon - hầu như không nhận được hỗ trợ nào. (Africa News)

* Châu Phi thúc đẩy tăng trưởng carbon thấp: Ngày 8/10, Ngân hàng phát triển châu Phi (AfDB) cho biết châu lục này cần khoảng 1.300 tỷ USD để đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc (LHQ).

Phát biểu tại lễ khai mạc Kỳ họp thứ 3 của Kỳ họp bổ sung Quỹ phát triển châu Phi (ADF) lần thứ 17 ở thủ đô Lusaka của Zambia, Chủ tịch AfDB Sidi Ould Tah nhấn mạnh, cuộc họp này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong định hình các cam kết chính sách và phân bổ nguồn lực cho chu kỳ tài chính 2026-28.

Trong khi đó, Quyền Bộ trưởng Tài chính và Kế hoạch quốc gia Zambia Charles Milupi kêu gọi AfDB tận dụng các cơ chế tài chính bổ sung để tăng cường phạm vi và tác động của các sáng kiến do ADF hỗ trợ, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi của châu Phi sang tăng trưởng carbon thấp, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu. (THX)

* Các nước Arab muốn hòa bình với Israel: Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty ngày 8/10 cho biết một số quốc gia Arab dự kiến ký kết hiệp ước hòa bình với Israel sau khi cuộc chiến tại Dải Gaza kết thúc.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Al Arabiya Al Hadath, ông Abdelatty khẳng định: "Nếu các bên đạt được thỏa thuận chấm dứt cuộc chiến ở Gaza, các quốc gia Arab sẽ tiếp bước bằng cách ký hiệp định hòa bình với Israel".

Ông cho biết, các cuộc đám phán hiện nay giữa Hamas và Israel tại thành phố Sharm El-Sheikh của Ai Cập mang tính "quyết định", đồng thời nhấn mạnh Cairo vẫn đang nỗ lực nghiêm túc để chấm dứt cuộc chiến. Vòng đàm phán hiện tại tập trung đưa viện trợ nhân đạo vào Gaza, chấm dứt giao tranh và trao đổi con tin, người đứng đầu Bộ Ngoại giao Ai Cập thông tin thêm. (Al Arabiya Al Hadath)

Châu Mỹ

* Tổng thống Argentina chịu sức ép nội bộ: Ngày 8/10, với 140 phiếu thuận, 80 phiếu chống và 17 phiếu trắng, Hạ viện Argentina thông qua dự luật hạn chế quyền ban hành sắc lệnh khẩn cấp của Tổng thống.

Động thái này là thử thách lớn với quyền hành pháp của Tổng thống Argentina Javier Milei trong bối cảnh đảng của ông hiện ở thế thiểu số tại cả hai viện của Quốc hội. Tổng thống Milei vẫn giữ quyền phủ quyết với dự luật này.

Argentina dự kiến tổ chức bầu cử giữa nhiệm kỳ vào ngày 26/10. Sự kiện này là phép thử quan trọng với Tổng thống Milei khi ông bước vào nửa sau của nhiệm kỳ với tỷ lệ ủng hộ hạn chế tại Quốc hội. Nếu đảng La Libertad Avanza (Tiến bộ Tự do) do ông Milei dẫn dắt không giành được thêm ghế lập pháp, chương trình cải cách của Tổng thống Argentina sẽ đối đầu nhiều trở ngại. (Reuters)

* Brazil quan ngại diễn biến an ninh tại Ecuador:Chính phủ Brazil ngày 8/10 bày tỏ quan ngại trước các vụ bạo lực xảy ra tnhững ngày gần đây tại Ecuador, đặc biệt là vụ tấn công nhằm vào đoàn xe có Tổng thống Daniel Noboa hôm 7/10.

Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Brazil lên án mọi hình thức bạo lực trong chính trị, đồng thời khẳng định ủng hộ chính phủ và nhân dân Ecuador trong nỗ lực tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các thách thức chính trị, kinh tế và xã hội. Brasilia kêu gọi Quito giải quyết khủng hoảng “trên cơ sở tôn trọng các thể chế và nhà nước pháp quyền dân chủ”.

Các cuộc biểu tình bùng phát từ ngày 22/9 sau quyết định của chính phủ Ecuador loại bỏ trợ cấp nhiên liệu diesel. (Reuters)

* Mỹ "mở đường" phát triển AI với UAE: Theo tờ Bloomberg ngày 8/10, Mỹ đã phê duyệt việc xuất khẩu chip Nvidia trị giá hàng tỷ USD sang UAE, theo các điều khoản của thỏa thuận song phương về trí tuệ nhân tạo (AI) đạt được hồi tháng 5. Thỏa thuận này sẽ thúc đẩy UAE xây dựng các trung tâm dữ liệu thiết yếu cho việc phát triển mô hình AI.

Mỹ và UAE hiện có thỏa thuận sơ bộ cho phép quốc gia vùng Vịnh này nhập khẩu 500.000 chip AI tiên tiến nhất của Nvidia mỗi năm, bắt đầu từ năm 2025. Thỏa thuận này kéo dài ít nhất đến 2027, nhưng có khả năng sẽ duy trì đến năm 2030.

Tổng thống Mỹ Donald Trump coi việc cải thiện quan hệ với một số quốc gia vùng Vịnh là mục tiêu trọng tâm của chính quyền ông. (Bloomberg)

Xuân Sơn