Tin thế giới 10/10: Tổng thống Trump trượt Nobel Hòa bình, NATO tập trận răn đe hạt nhân, Israel rút quân khỏi Dải Gaza

Ủy ban Nobel Na Uy ngày 10/10 công bố quyết định trao giải Nobel Hòa bình năm 2025 cho nhà hoạt động người Venezuela, bà Maria Corina Machado. (Nguồn: CNN)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Campuchia-Thái Lan duy trì đối thoại: Ngày 10/10, nhóm thư ký Ủy ban biên giới khu vực (RBC) giữa Quân khu 4 của Campuchia và Quân khu 2 của Thái Lan nhóm họp để chuẩn bị nội dung cho cuộc họp RBC dự kiến tổ chức trong tuần tới.

Tại cuộc họp, hai bên trao đổi về việc tiếp tục giảm thiểu căng thẳng, duy trì ổn định khu vực biên giới và công tác chuẩn bị cho cuộc họp RBC dự kiến diễn ra từ ngày 15 - 17/10.

Cuộc gặp tổ chức trong khuôn khổ phân công của Ủy ban biên giới chung (GBC) Campuchia-Thái Lan và theo nội dung đã thống nhất tại cuộc họp bất thường RBC lần thứ nhất ngày 27/8. Hai bên khẳng định tiếp tục thực hiện nghiêm lệnh ngừng bắn, duy trì đối thoại và tìm kiếm biện pháp hợp tác cụ thể nhằm củng cố hòa bình, ổn định và sớm đưa tình hình biên giới trở lại bình thường. (Nation Thailand)

* Tòa ICC lên tiếng về cựu Tổng thống Philippines: Tòa án hình sự quốc tế (ICC) ngày 10/10 quyết định cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sẽ tiếp tục bị giam giữ sau khi bác yêu cầu phóng thích vì lý do sức khỏe của nhóm luật sư bào chữa.

Các công tố viên ICC truy tố ông Duterte với 3 tội danh chống lại loài người, cáo buộc ông có liên quan đến ít nhất 76 vụ sát hại trong khuôn khổ “cuộc chiến chống ma túy”. Cáo trạng đầu tiên đề cập vai trò đồng phạm trong 19 vụ giết người xảy ra giai đoạn 2013-2016, khi ông còn là thị trưởng thành phố Davao. Cáo buộc thứ hai liên quan 14 vụ sát hại các “mục tiêu giá trị cao” trong các năm 2016 và 2017 khi ông giữ chức Tổng thống.

Tội danh thứ ba liên quan đến 43 vụ giết người trong các chiến dịch “dọn dẹp” nhằm vào những người bị cho là sử dụng hoặc buôn bán ma túy cấp thấp, diễn ra tại nhiều khu vực trên khắp Philippines từ năm 2016 đến năm 2018. (AFP)

* Trung Quốc kêu gọi Mỹ chấm dứt trừng phạt: Ngày 10/10, Trung Quốc tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp và công dân nước này, sau khi Mỹ áp đặt biện pháp trừng phạt liên quan hoạt động thương mại dầu mỏ với Iran, trong đó có một nhà máy lọc dầu của Trung Quốc.

Phát biểu họp báo thường kỳ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn nhấn mạnh Bắc Kinh kêu gọi Mỹ chấm dứt việc lạm dụng biện pháp trừng phạt, đồng thời tuyên bố sẽ bảo vệ an ninh năng lượng của nước này.

Washington áp dụng biện pháp trừng phạt đối với khoảng 100 cá nhân, tổ chức và tàu thuyền, trong đó có một nhà máy lọc dầu và kho cảng độc lập của Trung Quốc, bị cáo buộc hỗ trợ hoạt động thương mại dầu mỏ và hóa dầu của Iran. (Reuters)

Châu Âu

* NATO tập trận răn đe hạt nhân: Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte ngày 10/10 cho biết cuộc tập trận răn đe hạt nhân thường niên của liên minh mang tên Steadfast Noon sẽ bắt đầu vào ngày 13/10.

Ông Rutte nêu rõ, cuộc tập trận nhằm bảo đảm năng lực răn đe hạt nhân của NATO luôn duy trì độ tin cậy, an toàn, bảo mật và hiệu quả. Bên cạnh đó, hoạt động còn giúp gửi thông điệp rõ ràng rằng liên minh có khả năng bảo vệ và phòng thủ tất cả thành viên trước mọi mối đe dọa. (Euronews)

* Pháp ráo riết tìm Thủ tướng mới: Tổng thống Pháp Emmanuel Macron mời lãnh đạo của hầu hết các chính đảng, ngoại trừ phe cực hữu và cực tả, tới dự cuộc họp tại Điện Elysee vào chiều 10/10. Động thái này diễn ra trong bối cảnh ông Macron đang tìm kiếm người đứng đầu chính phủ mới - Thủ tướng thứ sáu của Paris chỉ trong chưa đầy 2 năm.

Văn phòng Tổng thống tối 8/10 cho hay ông Macron sẽ bổ nhiệm Thủ tướng mới trong vòng 48 giờ, sau khi Thủ tướng mãn nhiệm Sébastien Lecornu tiến hành 2 ngày tham vấn nhằm tìm lối thoát cho cuộc khủng hoảng chính trị tại Pháp. (BFM)

* Đức phát hiện bom từ Thế chiến hai: Tối 9/10, trong quá trình thi công xây dựng tại trung tâm thành phố Euskirchen thuộc bang North Rhine-Westphalia (Nordrhein-Westfalen), cơ quan chức năng Đức phát hiện một quả bom nặng 250 kg từ thời Thế chiến hai, khiến khoảng 700 người phải sơ tán khẩn cấp.

Sau khi tham khảo ý kiến của đội chuyên xử lý bom mìn, chính quyền thành phố đã quyết định tháo gỡ quả bom ngay tại chỗ. Chính quyền cũng cho biết việc sơ tán hàng trăm người dân đã gây ảnh hưởng đến cuộc sống của họ nhưng đây là điều cần thiết để đảm bảo an toàn.

Các lực lượng cảnh sát, cứu hỏa, an ninh trật tự và kỹ thuật của thành phố đều được huy động tới hiện trường hỗ trợ công tác liên quan tháo gỡ bom. Trong khi đó, thành phố bố trí điểm sinh hoạt tập trung tại một trường học cho những người sơ tán. (DW)

* EU áp dụng sinh trắc học vào xuất nhập cảnh: Từ ngày 12/10, Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu triển khai Hệ thống đăng ký xuất nhập cảnh (EES) thu thập dữ liệu sinh trắc học của toàn bộ công dân ngoài khối khi nhập cảnh khu vực Schengen. Hệ thống điện tử mới sẽ thay thế việc đóng dấu thủ công lên hộ chiếu và đảm bảo việc chia sẻ thông tin hiệu quả hơn giữa 27 quốc gia thành viên.

Theo kế hoạch, hệ thống sẽ áp dụng với người nước ngoài khối lưu trú ngắn hạn tại các nước EU (trừ Ireland và Cyprus) cùng Iceland, Na Uy, Thụy Sĩ và Liechtenstein, và sẽ được triển khai dần đến ngày 10/4/2026.

Du khách ngoài EU, bao gồm cả công dân Anh, sẽ được yêu cầu quét hộ chiếu, đăng ký vân tay và chụp ảnh trong lần nhập cảnh đầu tiên. Từ những lần sau, du khách chỉ cần xác thực khuôn mặt. Dữ liệu này giúp EU kiểm soát thời gian lưu trú tối đa 90 ngày trong mỗi chu kỳ 180 ngày đối với người được miễn thị thực, đồng thời ngăn chặn gian lận danh tính và nhập cư trái phép. (Euronews)

Trung Đông-châu Phi

* Israel rút quân khỏi Dải Gaza: Từ rạng sáng 10/10, Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) bắt đầu rút quân khỏi Dải Gaza theo thỏa thuận đạt được với Hamas nhằm đảm bảo trao trả toàn bộ con tin bị bắt giữ.

Một số đơn vị đã rút hoàn toàn khỏi Gaza, trong khi một số khác vẫn duy trì tại các vị trí dọc tuyến triển khai. Quá trình rút quân diễn ra dưới sự yểm trợ của pháo binh và không kích tại một số khu vực. IDF dự kiến hoàn tất việc rút quân trong đêm 10/10, tức trong vòng 24 giờ kể từ khi chính phủ Tel Aviv chính thức phê chuẩn thỏa thuận với Hamas.

Sau khi rút quân, IDF vẫn kiểm soát khoảng 53% lãnh thổ Dải Gaza, chủ yếu nằm ngoài các khu vực đô thị. Phạm vi kiểm soát bao gồm vùng đệm dọc toàn tuyến biên giới Gaza, hành lang Philadelphi tại biên giới Ai Cập-Gaza, khu vực Beit Hanoun và Beit Lahiya ở cực Bắc, dãy núi phía Đông thành phố Gaza, cùng phần lớn khu vực Rafah và Khan Younis ở miền Nam Dải Gaza. (Al Jazeera)

* Châu Phi nỗ lực khôi phục hệ sinh thái địa phương: Ngày 10/10, tổ chức bảo tồn Peace Parks Foundation (PPF) của Nam Phi cho biết việc thả động vật hoang dã trở lại công viên quốc gia Banhine, ở tỉnh Gaza, phía Nam Mozambique, có ý nghĩa rất quan trọng với việc bảo tồn đa dạng sinh học và thúc đẩy du lịch sinh thái.

Gần đây, PPF đã công bố việc thả 400 loài động vật thuộc nhiều loài khác nhau trở lại công viên Banhine. Dự kiến đến năm sau, công viên này tiếp nhận khoảng 1.100 động vật từ các khu bảo tồn khác.

Theo Giám đốc Phát triển và Vận hành của PPF tại Banhine, ông Donald Sutto, tương lai của công tác bảo tồn phụ thuộc vào sự kết hợp giữa đa dạng sinh học, du lịch và phát triển cộng đồng. Ông Sutton nhấn mạnh việc đưa 400 cá thể động vật vào khu bảo tồn là một cột mốc lịch sử đối với các nỗ lực phục hồi động vật hoang dã ở Banhine. (Reuters)

Châu Mỹ

* Tổng thống Peru bị bãi nhiệm: Ngày 10/10, Quốc hội Peru tiến hành bỏ phiếu bãi nhiệm Tổng thống Dina Boluarte. Kết quả bỏ phiếu cho thấy 118 trong tổng số 122 nghị sĩ đã bỏ phiếu ủng hộ bãi nhiệm.

Trước đó, các nghị sĩ Peru đã kiến nghị bãi nhiệm bà Boluarte với lý do "thiếu năng lực đạo đức" và triệu tập bà đến bảo vệ quan điểm trước Quốc hội. Tuy nhiên, bà Boluarte không xuất hiện tại phiên điều trần, dẫn đến việc các nghị sĩ tiến hành quy trình bãi nhiệm nhanh chóng. Bà Boluarte đã đối mặt nhiều chỉ trích vì không kiềm chế được tình trạng tội phạm gia tăng. (Reuters)

* Venezuela đề nghị HĐBA LHQ họp khẩn: Ngày 9/10, chính phủ Venezuela đề nghị một cuộc họp khẩn của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) nhằm phản đối mối đe dọa từ Mỹ liên quan đến việc triển khai quân sự ở vùng biển Caribe.

Trên Telegram, Ngoại trưởng Yván Gil nhấn mạnh các hành động của Mỹ, gồm tàu khu trục tên lửa, máy bay chiến đấu, lực lượng tinh nhuệ và tàu ngầm hạt nhân gần bờ biển Venezuela, đe dọa hòa bình tại Mỹ Latinh và Caribe.

Chính phủ Venezuela cho rằng chiêu bài chống ma túy là giả tạo, vì hơn 87% ma túy vào Mỹ xuất phát từ bờ Thái Bình Dương chứ không phải Caribe. Đồng thời, Caracas cáo buộc Mỹ tấn công các tàu dân sự trong vùng biển quốc tế, khiến thủy thủ trở thành nạn nhân của hành vi hành quyết ngoài pháp luật. (AFP)

* Tổng thống Trump trượt Nobel hòa bình 2025: Ủy ban Nobel Na Uy ngày 10/10 công bố quyết định trao giải Nobel Hòa bình năm 2025 cho nhà hoạt động người Venezuela, bà Maria Corina Machado. Là một chính trị gia và kỹ sư công nghiệp, bà Maria Corina Machado đang lãnh đạo phe đối lập tại Venezuela. Bà từng là đại biểu Quốc hội giai đoạn 2011- 2014 và từng ứng cử Tổng thống nước này.

Dù Tổng thống Mỹ Donald Trump đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hamas. Song thỏa thuận trên đạt được quá muộn, không kịp để Ủy ban Nobel xem xét khi lựa chọn chủ nhân giải Nobel Hòa bình.

Giải thưởng Nobel ra đời cách đây 120 năm do nhà phát minh Thụy Điển Alfred Nobel khởi xướng, trao giải cho các hạng mục y học, vật lý, hóa học, văn học, hòa bình và kinh tế. (CNN)

Xuân Sơn