Tìm giải pháp tháo gỡ vướng mắc cho phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân

Thành lập tổ công tác đặc biệt để tháo gỡ khó khăn cho các dự án

Theo Báo cáo của UBND tỉnh Bắc Ninh, là địa phương có tốc độ phát triển kinh tế, đô thị và công nghiệp nhanh trong thời gian qua, thị trường bất động sản của tỉnh có nhiều tiềm năng, thế mạnh. Để phát triển lợi thế này, thời gian qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Bắc Ninh đã kịp thời chỉ đạo xây dựng các chương trình phát triển đô thị, nhà ở, với các kế hoạch và nhiệm vụ được giao cụ thể cho từng sở, ngành, địa phương.

Theo đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo và ban hành 18 văn bản về quản lý trong lĩnh vực bất động sản, đồng thời chỉ đạo Sở Xây dựng tham mưu, ban hành hơn 600 văn bản có liên quan, trong đó có 52 văn bản hướng dẫn, đôn đốc liên quan đến quản lý thị trường bất động sản trên địa bàn tỉnh. Tương tự, đối với phát triển nhà ở xã hội, UBND tỉnh đã ban hành 26 văn bản, chỉ đạo Sở Xây dựng tham mưu, ban hành hơn 960 văn bản, trong đó có hơn 150 văn bản đôn đốc, phối hợp kiểm tra, rà soát các đối tượng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh phát biểu tại cuộc làm việc của Đoàn giám sát với UBND tỉnh Bắc Ninh

“Để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh và bền vững, UBND tỉnh đã thành lập Tổ công tác đặc biệt do Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng đoàn và Tổ chuyên gia về quy hoạch xây dựng do Giám đốc Sở Xây dựng làm Tổ trưởng. Tổ công tác đặc biệt và Tổ chuyên gia về quy hoạch xây dựng của tỉnh đã hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua”.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn cho biết, do triển khai các giải pháp nêu trên nên thị trường bất động sản trên địa bàn tỉnh từ năm 2015 đến 2023 đã không xuất hiện hiện tượng “đóng băng”, hay “phát triển nóng”, “sốt ảo” như trong các giai đoạn trước. Chu kỳ phát triển của thị trường hiện đã lâu dài và ổn định hơn, các hiện tượng tiêu cực của thị trường bất động sản chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn, cục bộ và được các cơ quan chức năng kiểm soát hiệu quả, kịp thời.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn phát biểu

Báo cáo về việc phát triển nhà ở xã hội, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đào Quang Khải cho biết, tỉnh Bắc Ninh được đánh giá là địa phương dẫn đầu cả nước về xây dựng nhà ở xã hội với 54 dự án có tổng diện tích khoảng 173ha, dự kiến sẽ đáp ứng cho khoảng 231 nghìn người. Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh cũng tương đối phát triển loại hình các hộ gia đình, cá nhân tự bỏ vốn xây dựng nhà ở để công nhân, người lao động thuê ở, với tổng số công trình là 10.245 công trình nhà ở cho thuê. Tuy nhiên, các hộ gia đình, cá nhân tự bỏ vốn đầu tư xây dựng nhà ở cho thuê không đăng ký hưởng chính sách ưu đãi là nhà ở xã hội.

Qua quá trình khảo sát và làm việc với tỉnh Bắc Ninh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh ghi nhận, nhiều kết quả tích cực trong quản lý kinh doanh bất động sản và nhà ở xã hội nhờ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và các sở ngành, địa phương. Đặc biệt, nguồn cung nhà ở trên địa bàn tỉnh đã bảo đảm nhu cầu ở của người dân, chỉ tiêu diện tích nhà ở bình quân đầu người trên địa bàn tỉnh năm 2023 là 37,69m2, cao hơn nhiều so với mức trung bình của cả nước. “Bắc Ninh cũng là một trong số ít địa phương đã huy động được các hộ gia đình, cá nhân bỏ vốn đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân, người lao động thuê”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nói.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Ngọc Bảo, việc triển khai một dự án nhà ở thương mại, nhà ở xã hội liên quan đến nhiều luật về nhà ở, kinh doanh bất động sản, quy hoạch, đất đai, quy hoạch đô thị… Đặc biệt, từ sau khi Hiến pháp năm 2013 được ban hành, nhiều bộ luật, luật được Quốc hội thông qua để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội, với nhiều quy định tiến bộ, khác biệt so với luật được ban hành trước đó. Do vậy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đề nghị, UBND tỉnh và các sở, ngành cần rà soát, nắm bắt kịp thời các vướng mắc của doanh nghiệp triển khai dự án qua nhiều giai đoạn pháp luật, nhất là với những luật, nghị định hướng dẫn chưa có quy định chuyển tiếp phù hợp với các luật, nghị định liên quan. Qua đó, xác định giải pháp tháo gỡ cho doanh nghiệp thuộc thẩm quyền của tỉnh, cũng như kiến nghị sớm với các bộ, ngành.

Nhiều đề xuất gỡ vướng phát triển nhà ở cho công nhân

Qua khảo sát thực tế và làm việc tại tỉnh Bắc Ninh, Đoàn giám sát của Quốc hội ghi nhận, đến nay Bắc Ninh đã triển khai thực hiện được 54 dự án nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp. Tuy nhiên, đối với phát triển nhà ở cho công nhân, việc chỉ cho phép đối tượng là công nhân đang làm việc trong các khu công nghiệp được hưởng chính sách này đã gây khó khăn cho các doanh nghiệp, chủ đầu tư.

Ngoài ra, hiện nay rất nhiều công nhân không đáp ứng được tiêu chí về đối tượng để được hưởng chính sách về nhà ở xã hội, đặc biệt là tiêu chí về thuế thu nhập cá nhân, dẫn đến các nhóm đối tượng này không được tiếp cận với chính sách, dù rất khó khăn về nhà ở. Lý giải cho hiện tượng này, Giám đốc Công ty Grand Home Hoàng Thị Khuyên cho biết, thuế thu nhập cá nhân được xem xét trong trường hợp này được tính trung bình trên lương, thưởng và các thu nhập khác trong một năm liền kề. “Do vậy, chỉ cần vượt 1.000 đồng cũng không đủ điều kiện để công nhân được mua nhà ở xã hội”, Giám đốc Công ty Grand Home nói.

Đoàn giám sát của Quốc hội khảo sát tại Dự án Khu nhà ở dịch vụ cho cán bộ và công nhân khu công nghiệp Yên Phong tại xã Đông Phong, huyện Yên Phong

Ngoài ra, theo phản ánh của một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, quy định điều kiện mua nhà ở xã hội chỉ là “không có nhà ở” nhưng khi xét duyệt có nhiều trường hợp đã rơi vào tình huống “có quyền lợi liên quan” khi ông bà mất đi mà không lập di chúc. Người dân chưa có thói quen lập di chúc nên công nhân rất dễ gặp vướng mắc này, không đủ điều kiện xét duyệt được mua nhà ở xã hội.

Một số doanh nghiệp cũng phản ánh, có những trường hợp đã được Sở Xây dựng phê duyệt đủ điều kiện mua nhà ở xã hội nhưng ra vay ngân hàng chính sách phải tiếp tục đáp ứng nhiều yêu cầu khác như: thu nhập trong 3 tháng gần nhất không thuộc diện đóng thuế thu nhập, chỉ xét duyệt với công nhân trong khu công nghiệp…

Cùng với các khó khăn được doanh nghiệp, chủ đầu tư phản ánh, các sở, ngành tại tỉnh Bắc Ninh cũng phản ánh nhiều vướng mắc trong thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản, nhà ở xã hội thời gian qua. Trong đó, đáng chú ý có khó khăn trong áp dụng phương pháp thặng dư trong tính giá đất, là một nguyên nhân khiến chậm tính giá đất của dự án, gây kéo dài thời gian thực hiện một số dự án trên địa bàn tỉnh.

Lý giải cho sự chậm trễ này, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Ninh cho biết, từ trước đến nay phương pháp thặng dư trong tính giá đất được thực hiện dựa trên cơ sở quy định về suất đầu tư do Bộ Xây dựng ban hành. Tuy nhiên, từ năm 2022 khi Bộ Xây dựng công bố suất đầu tư đã không quy định “được áp dụng để xác định giá đất”. Ngay cả khi Nghị định số 12/2024 đã quy định rất rõ các yếu tố “đầu vào” để tính giá đất, nhưng trong phương pháp thặng dư vẫn quy định thiếu, chỉ quy định chủ đầu tư được tính lợi nhuận trên phần xây thô, không tính lợi nhuận trên đất. Theo đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường, Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 71/20224 đã xử lý được vướng mắc này, hiện địa phương đang chờ thời điểm luật và nghị định có hiệu lực thi hành.

Tỉnh Bắc Ninh được đánh giá là địa phương dẫn đầu cả nước về xây dựng nhà ở xã hội, với 54 dự án có tổng diện tích khoảng 173 ha, dự kiến sẽ đáp ứng cho khoảng 231 nghìn người. Tuy nhiên, những vướng mắc từ các quy định về điều kiện, thủ tục mua nhà ở xã hội đang khiến cung - cầu tại đây khó gặp nhau, nhiều dự án lâm vào tình cảnh tồn kho số lượng lớn.

Ghi nhận thực tế trên, trong phát biểu tại cuộc làm việc với UBND tỉnh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị, tỉnh Bắc Ninh và các doanh nghiệp trên địa bàn tiếp tục nghiên cứu các văn bản quy định hiện hành để bổ sung, cập nhật thêm các khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện dự án. Đoàn giám sát sẽ ghi nhận, tổng hợp và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội để có những giải pháp tháo gỡ khó khăn, nhất là những khó khăn xuất phát từ thực tiễn khách quan, do các quy định của pháp luật.

Thanh Hải