Tìm cách vượt qua 3 thách thức triệu đô

Thống kê từ Trung tâm Thông tin y tế quốc gia (Bộ Y tế), tính đến cuối tháng 7-2025, số bệnh viện (BV) triển khai bệnh án điện tử (EMR) thay thế hồ sơ giấy trên toàn quốc chiếm khoảng 7,5% trong tổng số hơn 1.800 cơ sở khám chữa bệnh (KCB) (chưa bao gồm mạng lưới trạm y tế).

Kinh phí vẫn là bài toán lớn

Theo ThS Nguyễn Thị Thái Hòa, Trưởng phòng Công nghệ thông tin (CNTT) BV Lê Văn Thịnh, TP.HCM, bệnh án điện tử là bước khởi đầu quan trọng trong quá trình chuyển đổi số toàn diện trong lĩnh vực y tế. Tuy nhiên, khi tiến hành BV gặp không ít rào cản do phải tự chủ chi thường xuyên, gần như không thể bố trí ngân sách đầu tư CNTT hay chuyển đổi số, chữ ký số…

“Phát triển hạ tầng CNTT, đầu tư hệ thống lưu trữ dữ liệu và nhân lực công nghệ, tích hợp chữ ký số… đòi hỏi kinh phí lớn, trong khi khoản này chưa được đưa vào cơ cấu giá dịch vụ KCB” - bà Hòa nêu.

Tương tự, TS-BS Lê Cao Phương Duy, Phó Giám đốc BV Nguyễn Tri Phương, TP.HCM, cũng cho rằng chữ ký số là một thách thức. Bệnh án điện tử yêu cầu chữ ký số cho bác sĩ, bệnh nhân và các bên liên quan song không phải bệnh nhân nào cũng có chữ ký số cá nhân. BV vẫn đang phải dùng chữ ký sống rồi scan và đưa vào hệ thống.

Thay vì lưu trữ bệnh án giấy như hiện nay, khi áp dụng hoàn toàn bệnh án điện tử, các BV sẽ lưu trữ hồ sơ, giấy tờ… trên môi trường số. Ảnh: DI LINH

“Đơn cử, trong các cuộc hội chẩn có bác sĩ ngoài BV, việc chuẩn bị sẵn chữ ký số gần như không khả thi vì không thể xác định trước danh tính người tham gia. Tình huống này BV phải linh hoạt khi sử dụng cả chữ ký sống lẫn chữ ký điện tử (không có giá trị pháp lý)” - BS Duy ví dụ.

Còn theo đại diện một BV hạng I tại tỉnh Phú Thọ đã áp dụng bệnh án điện tử, ngoài chi phí triển khai ban đầu, đào tạo nhân lực, BV cũng đang đối mặt với bài toán kinh phí vận hành bệnh án điện tử khi mà kết cấu giá dịch vụ y tế chưa có định mức chi phí CNTT.

“Đầu tư CNTT, mua sắm các thiết bị, thuê máy chủ, đường truyền… đòi hỏi kinh phí rất lớn. Trong khi đó, các cơ sở KCB đang được giao tự chủ dần dần, chi phí các dịch vụ y tế lại chưa được hạch toán đầy đủ các dữ liệu đầu vào. Rào cản này cần sớm tháo gỡ để EMR vận hành trơn tru, người dân sớm được hưởng các tiện ích bệnh án điện tử mang lại” - vị này nói.

Cần đồng bộ trong guồng chuyển đổi số

Để triển khai thực hiện được bệnh án điện tử một cách đồng bộ, cần tiến hành ba lộ trình cơ bản là số hóa, quản lý dữ liệu và tích hợp liên thông.

Mặc dù BV Nguyễn Tri Phương triển khai bệnh án điện tử toàn BV từ tháng 9-2024 song BS Duy cũng nhận xét hiện dữ liệu giữa các BV chưa liên thông hoàn toàn, còn chồng chéo trong thực hiện và tăng chi phí vận hành không cần thiết.

“Nhiều bệnh nhân đã chụp CT, X-quang ở BV này nhưng khi tới BV khác chưa triển khai bệnh án điện tử thì kết quả vẫn phải in ra giấy và scan lại thay vì nhập trực tiếp thông tin vào hệ thống” - BS Duy nói.

Người dân chờ đến lượt vào phòng khám bệnh tại BV Lê Văn Thịnh, TP.HCM. Ảnh: THU HƯƠNG

Riêng về vấn đề định danh điện tử, thực tế không phải người dân nào cũng có hoặc biết sử dụng điện thoại thông minh, đặc biệt là người cao tuổi, người không rành công nghệ.

“Việc đồng bộ mã định danh trên thẻ BHYT về ứng dụng VNeID trong tương lai có thể khó khăn hơn với người không rành công nghệ. Do vậy, cần xây dựng quy trình hỗ trợ riêng để không bị gián đoạn trong quá trình KCB của người dân” - BS Duy đề xuất.

Đại diện BV Răng Hàm Mặt Trung ương TP.HCM cho rằng để các BV hoàn thành bệnh án điện tử đúng tiến độ, hoạt động đồng bộ, cần có thêm hỗ trợ từ các bộ, ngành cả về chuyên môn, chính sách cũng như quy trình hướng dẫn kỹ thuật cụ thể.

Về phía BV, dù đã ứng dụng hệ thống phần mềm khá lâu (như hệ thống HIS) nhưng việc chuyển đổi sang bệnh án điện tử toàn phần vẫn còn nhiều bước cần hoàn thiện. Dữ liệu bệnh nhân hiện nay đã được quản lý trên hệ thống, tuy nhiên chưa đạt đến mức “điện tử hoàn toàn” theo đúng định nghĩa của Bộ Y tế.

“Chúng tôi kỳ vọng có thể huy động thêm sự phối hợp từ các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt trong giai đoạn xây dựng và vận hành hệ thống phần mềm dùng chung. Dù việc hợp tác với doanh nghiệp hiện nay vẫn cần tuân thủ quy trình đấu thầu nghiêm ngặt nhưng nếu được tháo gỡ về thủ tục, chắc chắn sẽ góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai” - vị này nói.

Bảo mật thông tin là vấn đề sống còn

Trong triển khai bệnh án điện tử, để bảo mật thông tin cá nhân của bệnh nhân, có ba nhóm giải pháp đồng bộ được các chuyên gia đề xuất.

Thứ nhất, đảm bảo hạ tầng an toàn thông tin tại BV (tường lửa, phần mềm chống virus, bảo mật hệ thống dữ liệu...). Thứ hai, phát triển phần mềm y tế theo chuẩn an toàn từ mã nguồn, tránh lỗ hổng bảo mật. Thứ ba, tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức an toàn thông tin cho nhân sự y tế; ban hành quy chế vận hành hệ thống, phân rõ trách nhiệm của người dùng.

Kỳ tới: Sẵn sàng về đích ngoạn mục

THANH TÚ - THẢO PHƯƠNG - DI LINH