Tìm cách phát triển giao thông đường thủy

TPHCM có nhiều tiềm năng để phát triển giao thông đường thủy. Ảnh: Đ.Xá

Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, nhu cầu di chuyển bằng phương tiện đường thủy ở TPHCM gia tăng đột biến, nguyên nhân chủ yếu là hiện kết nối giữa TPHCM cũ và khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu cũ chưa thuận tiện, vì phải qua khu vực Đồng Nai khá kẹt xe. Trong khi đó, tuyến đường thủy kết nối hai khu vực này vẫn khá yếu (gồm tàu cao tốc, phà biển). Nỗ lực phát triển hệ thống giao thông đường thủy từ trung tâm TPHCM như phường Sài Gòn, Bến Thành, Xuân Hòa đi các khu vực như phường Vũng Tàu, Tam Thắng, Đất Đỏ, đặc khu Côn Đảo… đang được nhiều người kỳ vọng sẽ có bước đột phá trong thời gian tới.

Từ khoảng 1.000km đường thủy (sông ngòi, kênh rạch), sau sáp nhập, TPHCM hiện có hơn 1.430km đường thủy, đây là tiềm năng rất lớn để phát triển mạng lưới giao thông. Ngoài ra, không gian đường thủy cũng mở rộng hơn với bờ biển dài và đặc khu Côn Đảo có vị trí chiến lược. Tuy nhiên, để tạo ra mạng lưới giao thông đường thủy đủ lớn và thu hút đông đảo người dân tham gia thì vẫn còn nhiều việc phải làm.

Anh Nguyễn Văn Luyến, 54 tuổi, ngụ tại phường Tân Thuận (TPHCM, khu vực quận 7 cũ) cho biết, anh thường xuyên có nhu cầu di chuyển tới khu vực phường Vũng Tàu (TPHCM) vì nhu cầu công việc nhưng khó lựa chọn phương án di chuyển. “Đi đường bộ thì gần đây kẹt xe dữ lắm. Từ đường cao tốc cho tới quốc lộ 51 đều hay bị kẹt xe, di chuyển khó khăn. Có khi mất tới 5 - 6 giờ cho quãng đường 120km. Trong khi đó, đi đường thủy thì lại có bất tiện riêng. Sang Vũng Tàu có 2 cách đi đường thủy nhưng đều khá bất tiện. Tàu cao tốc thì khó kiếm chỗ gửi xe qua đêm, trong khi đi phà biển thì phải đi thêm 1 tuyến phà (Bình Khánh) cũng như đường bộ tới Cần Giờ. Thời gian di chuyển cũng không kém gì đường bộ cả” - anh Luyến chia sẻ.

Thực tế, tuyến phà cao tốc từ bến Bạch Đằng (quận 1 cũ) đi Vũng Tàu chỉ mất khoảng một giờ di chuyển những vẫn còn tồn tại một số “nút thắt” như giá vé, giờ chạy, khoảng cách các chuyến cũng như thời tiết, mực nước sông… những yếu tố đó cũng khiến cho người dân chưa coi đây là một tuyến đường giao thông thuận lợi.

Các tuyến tàu cao tốc ở TPHCM hiện cũng khá đa dạng, từ tàu cao tốc bến Bạch Đằng đi Vũng Tàu cho tới tàu từ Vũng Tàu đi Côn Đảo hay từ cảng Hiệp Phước (huyện Nhà Bè cũ) đi Côn Đảo. Tuy nhiên, các tuyến này hiện vẫn khá rời rạc, chưa thực sự kết nối với nhau và cũng chưa có lượng khách ổn định, chủ yếu phục vụ du lịch nên tần suất chuyến chưa ổn định. Mùa cao điểm du lịch có thể tăng tần suất và ngược lại, gây khó khăn cho người dân có nhu cầu di chuyển thông thường khác.

Ngoài những ưu, nhược điểm đường thủy từ trung tâm TPHCM đi các khu vực ở Bà Rịa - Vũng Tàu cũ thì phương tiện đường thủy đi khu vực Bình Dương cũ (chủ yếu dọc sông Sài Gòn) cũng chưa thực sự phát triển, chỉ đáp ứng nhu cầu di lịch sông nước. Nguyên nhân là hệ thống đường bộ khu vực này có tính kết nối cao, thuận lợi hơn đường thủy khá nhiều.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, để phát triển mạng lưới giao thông đường thủy, cơ quan này vừa đề xuất đưa hàng loạt dự án xây dựng hạ tầng đường thủy và các cảng, bến thủy vào danh mục dự án trọng điểm ưu tiên đầu tư thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, TPHCM sẽ tập trung phát triển giao thông đường thủy theo 2 hướng (gắn với hệ thống sông ngòi có sẵn) là hành lang Bắc – Đông – Nam và hành lang Đông – Tây. Trong đó, ưu tiên phát triển 2 cảng, là cảng hành khách quốc tế Nhà Rồng – Khánh Hội (khu quận 4 cũ) và cảng hành khách bến Bạch Đằng (quận 1 cũ). Dự kiến tới năm 2030, nhiều dự án khơi thông giao thông đường thủy như xây dựng bến tàu, cảng, nạo vét luồng lạch, đầu tư phương tiện, đường kết nối bến thủy - bộ… sẽ được đầu tư, hiện thực hóa.

TS Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TPHCM cho biết, sau sáp nhập, vai trò của giao thông thủy không chỉ là huyết mạch vận chuyển hàng hóa, phát triển logistics, chia sẻ với giao thông đường bộ mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của TPHCM. TS Thuận đánh giá rằng, nếu TPHCM đầu tư tương xứng thì không chỉ đánh thức tiềm năng giao thông thủy, tạo đà phát triển kinh tế biển mà còn lưu giữ văn hóa sông nước, tạo bản sắc riêng cho đô thị. Các cơ quan thẩm quyền nên sớm có biện pháp tháo gỡ vướng mắc về hạ tầng, bến bãi, quy hoạch hành lang đất sông rạch để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư xã hội hóa.

Có thể thấy, với đặc thù và tiềm năng như hiện nay, TPHCM có nhiều thuận lợi để phát triển mạng lưới giao thông đường thủy, tạo thành một kênh quan trọng của hệ thống giao thông chung, thay vì chỉ là phương tiện thứ yếu như hiện nay.

Đoàn Xá