TikToker bị khởi tố hàng loạt - cú sốc niềm tin vào người nổi tiếng

"Hot mom" Cún Bông bị khởi tố để điều tra về hành vi "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng". Ảnh: IGNV.

Nhiều TikToker có lượng người theo dõi lớn trên mạng xã hội và đạt doanh thu "khủng" từ việc quảng cáo, livestream bán hàng đã lần lượt bị khởi tố, bắt tạm giam vì vướng sai phạm.

Sau loạt các vụ khởi tố, những phiên livestream trăm tỷ, kéo dài hàng chục tiếng đồng hồ được cầm trịch bởi các "chiến thần chốt đơn" dần biến mất. Đây được xem là cú sốc lớn, thậm chí báo hiệu sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng và niềm tin của người mua hàng vào các KOL, KOC.

Từ bán hàng giả, hàng kém chất lượng đến trốn thuế

Gần đây nhất, Vũ Nam Phương, TikToker "Cún Bông" cùng chồng là Nguyễn Nam Thắng và kế toán Chu Thị Mỹ Nhung bị Công an TP Hà Nội khởi tố để điều tra về hành vi "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng".

Đáng chú ý, Phương là người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội với nửa triệu lượt theo dõi trên TikTok, hơn 300.000 lượt theo dõi trên Facebook và 72.000 lượt theo dõi trên Instragram.

Chưa kể, TikToker này được nhiều người tiêu dùng tin tưởng mua các loại trái cây, thực phẩm chức năng - những sản phẩm Phương bán với số lượng lớn tại cửa hàng VHP ở quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ngoài ra, cô cũng chuyên bán hàng qua các kênh thương mại điện tử, mạng xã hội.

Bên cạnh đó, để vận hành hoạt động kinh doanh, chồng Phương đã thành lập CTCP dược Hoa Kỳ và thuê Nhung làm kế toán. Công ty này có ngành nghề kinh doanh chính là bán buôn đồ dùng khác cho gia đình; ngoài ra còn có bán lẻ lương thực, thực phẩm, đồ uống, thuốc lá, thuốc lào.

Theo điều tra, từ năm 2023, các cá nhân này đã gian lận trong kê khai doanh thu. Cụ thể, doanh thu thực tế vượt 120 tỷ đồng nhưng chỉ kê khai 5 tỷ đồng, bị cáo buộc gây thiệt hại về thuế cho ngân sách Nhà nước hơn 10 tỷ đồng.

Ông Vũ Mạnh Cường, Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực I (phụ trách khu vực Hà Nội, Hòa Bình), cho biết trong vụ án này, Phương đã dùng 2 hệ thống sổ sách kế toán và thuê những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội để quảng cáo không đúng sự thật.

Đặc biệt, vợ chồng TikToker này còn phạm tội rất tinh vi khi đặt trụ sở doanh nghiệp và trụ sở hộ kinh doanh cùng một địa chỉ. Khách hàng muốn lấy hóa đơn thì sẽ được xuất qua công ty. Trường hợp khách không lấy hóa đơn thì sẽ được bán dưới hình thức hộ kinh doanh để che giấu doanh thu.

Không chỉ "Cún Bông", trước đó, cơ quan chức năng đã điều tra và khởi tố nhiều cá nhân có sức ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội.

Cụ thể, ngày 16/6, Công an tỉnh Ninh Bình khởi tố, bắt tạm giam chủ kênh TikTok "Gia đình Hải Sen" về hành vi bán hàng giả. Hai cá nhân bị bắt tạm giam là Lê Văn Hải - chủ kênh TikTok "Gia đình Hải Sen" và Trần Đại Phúc - Giám đốc Công ty TNHH Hải Bé.

Lê Văn Hải liên tục khẳng định chất lượng của sản phẩm "Siro ăn ngon Hải Bé", thậm chí cho con mình uống. Ảnh cắt từ clip.

Với hình ảnh gia đình kiểu mẫu và những clip quảng bá sản phẩm "tự nhiên, an toàn", kênh TikTok "Gia đình Hải Sen" thu hút hơn 2,6 triệu lượt theo dõi và nhận được nhiều thiện cảm từ cộng đồng mạng.

Lê Văn Hải thường xuất hiện cùng con gái để giới thiệu sản phẩm "Siro ăn ngon Hải Bé". Siro này được Hải quảng cáo giúp bổ sung kẽm, vitamin C, B1, B5, B6, B2 giúp các bé ăn ngon miệng, hấp thu dưỡng chất tốt hơn và tăng sức đề kháng.

Nhưng kết quả xác định cho thấy đây là hàng giả, bởi các chất gồm vitamin A, calci, vitamin C (chất chính tạo nên công dụng của sản phẩm) có trong sản phẩm siro này chỉ đạt dưới 70% so với công bố.

Ngoài sản phẩm trên, Hải cũng bán đủ loại hàng hóa từ mỹ phẩm đến thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Theo Công an tỉnh Ninh Bình, từ năm 2024 đến nay, Công ty TNHH Hải Bé đã tổ chức bán hàng qua TikTok Shop, Facebook, Shopee "Gia đình Hải Sen", "Hải Sen" với hơn 800.000 sản phẩm được bán ra. Riêng mặt hàng "Siro ăn ngon Hải Bé" đã được bán trên 100.000 hộp.

Sau khi khởi tố vụ án, cơ quan chức năng còn phát hiện nhiều sản phẩm của Hải Bé bị đốt, vứt bỏ gần nơi cư trú.

Hay trước khi bị phanh phui, kẹo rau củ Kera của bộ ba Hằng Du Mục, Quang Linh Vlog và Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên cũng từng tạo cơn sốt khi được quảng bá rầm rộ qua loạt livestream có lượt xem "khủng", kèm quảng cáo "một viên kẹo bằng một đĩa rau".

Hằng Du Mục, Hoa hậu Thùy Tiên và Quang Linh Vlog trong buổi livestream quảng cáo sản phẩm kẹo rau củ Kera. Ảnh: CER Group.

Tuy nhiên, kết quả kiểm tra cho thấy họ đang lừa dối khách hàng, bởi sản phẩm chứa đến 33,4 g Sorbitol - một loại đường nhân tạo có tác dụng nhuận tràng mạnh - trên mỗi 100 g kẹo. Điều đáng quan ngại hơn, Sorbitol không được ghi trên nhãn mác, vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc minh bạch thông tin thực phẩm.

Nguyên liệu chính - bột rau - đáng ra phải đạt chuẩn VietGAP và chiếm gần 1/3 thành phần như công bố, lại chỉ vỏn vẹn chưa tới 1%.

Ngày 3/4, Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlog) và Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục) cùng 3 đối tượng đã bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố, bắt tạm giam và khám xét nơi ở, nơi làm việc để làm rõ hành vi "sản xuất hàng giả là thực phẩm" và "lừa dối khách hàng".

Mở rộng điều tra vụ án, đến ngày 15/5, Bộ Công an ra quyết định khởi tố, bắt tạm giam Nguyễn Thúc Thùy Tiên để điều tra về tội "lừa dối khách hàng".

Trong khi đó, Đoàn Di Băng (tên thật là Phạm Thị Thanh Thúy) vừa qua đã âm thầm xóa sạch giỏ hàng trên kênh TikTok 1,7 triệu lượt theo dõi, với các sản phẩm từ mỹ phẩm đến thực phẩm chức năng.

Động thái diễn ra sau khi 3 lô mỹ phẩm và thực phẩm chức năng do Công ty TNHH TM-DV VB Group phân phối ra thị trường bị phát hiện vi phạm chất lượng. Ông Nguyễn Quốc Vũ, chồng Đoàn Di Băng, là người đại diện pháp luật của công ty này.

Ngày 29/5, Công an tỉnh Đồng Nai đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về hành vi "Sản xuất, buôn bán hàng giả" xảy ra tại CTCP Nhà máy y tế EBC Đồng Nai liên quan đến loạt sản phẩm Đoàn Di Băng quảng cáo.

Niềm tin của người tiêu dùng bị lung lay

Chia sẻ tại sự kiện "Tick xanh trách nhiệm Thương mại điện tử" do Sở Công Thương TP.HCM tổ chức mới đây, bà Phạm Đắc Mỵ Trân, Quyền Trưởng phòng Truyền thông xã hội và Nội dung số, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cho biết nhu cầu mua hàng thông qua quảng cáo của các KOL, KOC gia tăng mạnh sau đại dịch Covid-19, khi xu hướng mua sắm trực tuyến bùng nổ.

Theo bà Trân, chỉ cần sở hữu từ 10.000 người theo dõi trở lên, một cá nhân đã có thể tạo ra sức ảnh hưởng lớn và có được niềm tin từ người tiêu dùng.

Trong khi đó, thời gian gần đây, không ít cá nhân có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội liên tiếp bị phát hiện vi phạm pháp luật. Bà cho rằng có 2 nguyên nhân chính, một là do nguồn lợi lớn, hai là do thiếu hiểu biết pháp luật.

Từ phía một nền tảng thương mại điện tử, ông Nguyễn Lâm Thanh, Đại diện TikTok Việt Nam cho rằng hàng giả không chỉ khiến người tiêu dùng chịu tổn thất về sức khỏe và tiền bạc, mà còn làm lung lay niềm tin vào thị trường.

"Khi người tiêu dùng mất niềm tin, họ có thể quay lưng với cả những sản phẩm chính hãng, gây thiệt hại cho doanh nghiệp làm ăn chân chính", ông nói.

Ông Thanh nhấn mạnh trong bối cảnh hàng gian, hàng giả tràn lan như hiện nay, các nền tảng, nhà bán hàng và KOL, KOC đều phải có đầy đủ kiến thức, cũng như cùng đoàn kết, chung tay để bảo vệ ngành.

Trả lời Tri Thức - Znews về những thay đổi của ngành thương mại điện tử sau "cú sốc niềm tin" này, ông Thanh cho rằng đây sẽ là đợt thanh lọc để thị trường hoạt động chuyên nghiệp, chỉn chu hơn, cùng với những thay đổi trong công tác quản lý thuế, yêu cầu nền tảng thu thuế, nộp thuế thay người bán.

Thực tế, như tại TikTok Shop, ông cho biết sau một tháng cao điểm truy quét hàng gian, hàng giả vừa qua trên cả nước, tổng giá trị giao dịch (GMV) trên sàn được ghi nhận tăng trưởng, đặc biệt với các sản phẩm chính hãng.

Do đó, ông khẳng định các sàn rất ủng hộ việc siết chặt, xử nghiêm hàng gian, hàng giả, cũng như nâng trách nhiệm của nhà bán hàng và KOL, KOC.

Ở góc độ cơ quan quản lý, bà Trân khuyến cáo để làm nghề an toàn, các KOL, KOC cần tìm hiểu kỹ pháp luật trước khi quảng bá bất kỳ sản phẩm nào trên mạng xã hội. "Khi người nổi tiếng quảng cáo với tinh thần trách nhiệm thì người tiêu dùng sẽ an tâm hơn rất nhiều", bà nhấn mạnh.

Hiện, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM đã có hướng dẫn làm nghề an toàn cho người có sức ảnh hưởng, đến nay đã đào tạo gần 100 KOL, KOC. Bà Trân kêu gọi các công ty quản lý KOL, KOC liên hệ Sở để được đào tạo cơ bản về pháp luật liên quan, tránh các trường hợp vi phạm.

Thảo Liên