Tiết kiệm, chống lãng phí phải được thực hiện ngay từ khâu xây dựng chính sách

Cần cócơ chế liên thông trong giám sát,thanh tra và xử lý vi phạm

LuậtThực hành tiết kiệm, chống lãng phí được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thôngqua ngày 26/11/2013, có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2014. Qua 10 năm thực hiện Luật,tình trạng lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau,đã và đang gây ra nhiều hệ lụy cho phát triển.

Bởi vậy, Dự án Luật tiết kiệm,chống lãng phí nhằm xây dựng khung pháp lý về tiết kiệm, chống lãng phí rõràng, hiệu quả, đảm bảo các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc quản lý, sửdụng các nguồn lực của đất nước nhận thức rõ hơn vai trò, tầm quan trọng củacông tác tiết kiệm, chống lãng phí, thực sự tham gia có trách nhiệm vào côngtác này.

Dựthảo Luật nêu rõ 10 nguyên tắc tiếtkiệm, chống lãng phí, trong đó nhấn mạnh: tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụthường xuyên từ chủ trương, đường lối, cơ chế chính sách đến tổ chức thực hiệngắn với kiểm tra, thanh tra, giám sát. Tiết kiệm, chống lãng phí được thực hiệnngay từ khâu xây dựng chính sách, soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật. Việctheo dõi, đánh giá hiệu quả pháp luật về tiết kiệm, chống lãng phí phải đượcthường xuyên thực hiện nhằm kịp thời phát hiện những điểm nghẽn, nút thắt và đềxuất giải pháp, đảm bảo đồng bộ, thống nhất với chủ trương, đường lối của Đảng.

Chorằng dự thảo Luật tuy đã thể chế hóa được phần lớn quan điểm, chủ trương của Đảngvà nhà nước ta, nhưng GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủvà pháp luật cho rằng dự thảo Luật vẫn còn một số hạn chế, trong đó có việc quyđịnh chưa đầy đủ, chưa bao quát hết các lĩnh vực dễ phát sinh lãng phí trong thựctế. Ví dụ một số lĩnh vực mới, nhạy cảm rất dễ gây lãng phí chưa được quy định,như lãng phí trong chuyển đổi số (đầu tư dàn trải phần mềm, đầu tư xây dựng hạtầng không hiệu quả).

Bên cạnh đó, quy định về vai trò, trách nhiệm của MTTQ ViệtNam trong giám sát thực hành tiết kiệm, chống lãng phí còn rất chung chung, thiêúcụ thể, thiếu các điều kiện đảm bảo thực hiện. Vai trò giám sát xã hội của báochí, phương tiện thông tin đại chúng và người dân trong thực hành tiết kiệm, chốnglãng phí cũngthiếu cụ thể, chưathể chế được quan điểm của Đảng và nhà nước về “Dân biết, dân bàn, dân làm, dânkiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Cũng theo GS.TS Trần Ngọc Đường, môíquan hệ giữa Dự thảo Luật với các Luật có liên quan như Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách, Luật Qủan lý tài sản công, LuậtCông chức… cần được ràsoát để đảm bảo sự thống nhất chặt chẽ nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả củaviệc thực thi Luật tiết kiệm, chống lãng phí. Đồng thời, xây dựng một bộ tiêu chí chung thốngnhất về đánh giá hiệu quả tiết kiệm và chống lãng phí; xây dựng cơ chế liên thôngtrong giám sát thanh tra và xử lý vi phạm giữa các cơ quan chức năng trong tiếtkiệm và chống lãng phí.

Chú trọng giải pháp hiệu quả

Gópý về vai trò giám sát của MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận,Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, ông Nguyễn Văn Pha,nguyên Phó Chủ tịch UBTƯMTTQ Việt Nam cho rằng, trong thực tiễn thời gian qua, hoạt động giám sát lĩnhvực này của Mặt trận rất hạn chế và hình thức, từ khâu xây dựng, ban hành kế hoạch đếnkhâu triển khai thực hiện.Đơn cử, khi Ban Thanh tra nhân dân,Ban Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng muốn tổ chức giám sát việc lãng phí đấtđai, lãng phí công sở, lãng phí biệt thự, nhà liền kề, căn hộ chung cư… thì việctổ chức một đoàn giám sát về một trong các nội dung này là vô cùng khó khăn vìđối tượng giám sát nhiều khi không ở địa bàn xã và nhiều trường hợp họ cũngkhông phải là cơ quan nhà nước nên không thể làm được.

Theo TS. Đinh Văn Minh, nguyênVụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ,lĩnh vực nào cũng tiềm ẩn nguy cơ lãng phí, dođó cần tiếp cận dự thảo Luật trên tinh thần chú trọng giảipháp thực hành tiết kiệm, chống lãng phí một cách hiệu quả. Ông đề nghị bỏ phần “Phạm vi điều chỉnh” và “Đối tượng áp dụng”, bởi đây là trách nhiệmchung của mọi tổ chức, cá nhân, không cần tách biệt. Ông Minh nhấn mạnh, tiết kiệm phảilà chiến lược quốc gia, trong đó công khai, minh bạch là biện pháp then chốt;lãng phí do thể chế là nghiêm trọng nhất, là “điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn”, do đó, cần tìm biện phápgiải quyết triệt để.

Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Hoàng Công Thủy phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Hương Diệp

Tiếpthu ý kiến của các đạibiểu, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Hoàng CôngThủy đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, làm rõ hơn một số nội dung đểtiếp tục hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội. Trong đó cần tập trung đánh giámức độ thể chế hóa các quan điểm của Đảng, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về xây dựng văn hóa tiếtkiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”,“cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”.

Tiếptục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, coi đây là một trong nhữnggiải pháp căn cơ, góp phần xây dựng văn hóa tiết kiệm. Thực hiện nguyên tắc “Tiếtkiệm, chống lãng phí được thực hiện ngay từ khâu xây dựng chính sách, soạn thảovăn bản quy phạm pháp luật” nhằm xác định rõ vai trò của xây dựng, hoàn thiệnchính sách pháp luật trong việc thực thi, đượcnêu tại Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ông Hoàng Công Thủy cũngđề nghị cần nhận xét, đánh giá về sự phù hợp, toàn diện của việc sửa đổi, bổsung các khái niệm “tiết kiệm”, “lãng phí”; về phạm vi, đối tượng điều chỉnh củaLuật; việc bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong các quy định về nội dung vàhình thức công khai để tiết kiệm, chống lãng phí của dự thảo Luật với các luậtchuyên ngành khác. Bảo đảm vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, MTTQ Việt Nam,các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam các cấp và Nhân dân trong việc tiết kiệm,chống lãng phí; có cơ chế khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia phát hiệnvà cung cấp kịp thời các thông tin về hành vi lãng phí.

Khánh Chi