'Tiết đọc sách phải được tính điểm mới có hiệu quả với học sinh'

Từ năm 2017, khi Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tới nay, theo ghi nhận thực tế, nhiều trường học trên địa bàn Hà Nội đều ít nhiều có các hoạt động khuyến khích học sinh đọc sách.

Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của hoạt động khuyến đọc này còn khác biệt lớn giữa các trường. Theo phỏng vấn giáo viên, học sinh tại một số trường tại Hà Nội, hoạt động đọc sách càng kết hợp sâu rộng với các hoạt động chính của trường thì càng có hiệu quả mạnh mẽ.

Văn hóa đọc dừng lại ở mức phong trào tại khối trường công lập

Phỏng vấn cô giáo Phương Anh, giáo viên một trường cấp 3 công lập trên địa bàn Hà Nội, cô cho biết trường có thư viện nhưng hiếm khi có học sinh xuống đọc sách. Ngoài ra, trường cũng có một số tiết đọc sách ngoại khóa vào cuối năm, tổ chức các cuộc thi tìm Đại sứ Văn hóa đọc, tuy nhiên, học sinh hưởng ứng khá hời hợt.

“Lớp 10, lớp 11 có 3 tiết đọc sách cuối kỳ, còn lớp 12 lịch các môn kín hết nên không có tiết đọc sách. Học sinh coi như tiết chơi cuối kỳ, không coi trọng vì không phải giáo viên nào cũng tính điểm tiết này. Nếu tính số học sinh đọc sách thực sự trong các tiết này, sẽ chỉ khoảng 3 học sinh, còn lại học sinh chỉ bấm điện thoại", cô Phương Anh cho biết.

Hoàng Bách, học sinh lớp 11 tại Trường THPT Kim Liên, TP. Hà Nội, cho biết trường có tổ chức các hoạt động đọc sách nhưng em và bạn bè không để tâm nhiều, cũng không thấy ai hưởng ứng nhiệt tình.

“Thầy cô có khuyến khích bọn em tới ngày hội đọc sách, nhưng cũng chỉ thế thôi. Em thấy có phát động phong trào đọc, nhưng cuộc thi hay hoạt động cụ thể thì không có hoặc em không biết. Thư viện trường, em chưa lên bao giờ, em thấy bạn bè cũng không ai lên”, em Bách chia sẻ.

Phong trào phát triển văn hóa đọc đã được triển khai tại các trường, nhưng nhiều phần mới chỉ dừng lại ở hình thức khuyến khích. Có những trường đã có hoạt động cụ thể hơn như cuộc thi đọc sách, tuy nhiên hoạt động đọc vẫn tách rời với chương trình chính khóa, cũng không có cơ chế tính điểm hợp lý, kết hợp với thư viện nhà trường không thu hút được học sinh, khiến cho hoạt động đọc “chìm nghỉm”.

Biến hoạt động đọc thành “sân chơi sáng tạo” trong chương trình chính khóa

Trái ngược với tình hình trên, các trường tư, trường quốc tế đã tích hợp hoạt động đọc sách tại thư viện khá hiệu quả. Không chỉ có thư viện được đầu tư cơ sở vật chất, các trường còn tổ chức hoạt động đọc trở thành một sân chơi cho học sinh chứng minh thực lực, đồng thời có cơ chế ghi nhận xứng đáng cho nỗ lực đó.

Anh Trần Quốc Tuấn, giáo viên cấp 3 một trường tư tại Hà Nội, đồng thời có nhiều năm hướng dẫn các bạn trẻ trong các hoạt động giáo dục, cho rằng hai yếu tố quan trọng nhất để thúc đẩy hoạt động đọc là: phải là hoạt động bắt buộc lấy điểm, đồng thời đầu tư thư viện sạch đẹp, thoáng mát, cập nhật sách liên tục, phù hợp nhu cầu học sinh.

Thư viện thoáng mát với nhiều đầu sách cập nhật liên tục là yếu tố khuyến khích học sinh đọc sách. Ảnh: Việt Hà.

Cụ thể, anh cho biết: “Môn văn tại trường có thi cuối kỳ là làm dự án, không phải làm bài trên giấy như thông thường, học sinh phải tự đọc sách vở bên ngoài rất nhiều. Cũng sẽ có tiết học sinh được xuống thư viện đọc để phục vụ bài dự án lớn này. Dự án cuối kỳ lấy điểm, không đọc không được, không đọc thì điểm thấp phải chịu. Việc lấy điểm giúp gò học sinh phải đọc sách trong một số giờ tối thiểu, dù em có thói quen đọc trước đó hay không”.

Ngoài ra, theo anh Tuấn, trường có các sự kiện thường niên tên là “Hóa thân cùng sách”. Mỗi năm lại có một sự kiện như vậy để làm các hoạt động sáng tạo, ví dụ như diễn lại một vở kịch dựa trên nội dung sách. Các sự kiện này rất thu hút học sinh tham dự, bởi các em vừa có thể biến kiến thức đã đọc thành một sáng tạo mới của mình cùng các bạn.

Ngoài có các hoạt động hay, có ghi nhận điểm số và thành tích cho học sinh, anh Tuấn cho rằng trường may mắn có thư viện thoáng mát, sạch đẹp, sách được cập nhật liên tục mỗi năm. Hiện nay, sách hay là một chuyện, quan trọng vẫn cần tạo ra được môi trường đọc sách thoải mái, đẹp mắt, tạo cảm hứng cho học sinh tới.

Tích hợp tiết đọc sách vào chương trình để có cơ chế ghi nhận thành tích

Theo chia sẻ từ các giáo viên, hoạt động đọc sách cần được thiết kế có hệ thống: từ các tiết học, tới ghi nhận điểm số, kỳ thi, tới các cuộc thi đọc sách và sân khấu hóa tác phẩm. Các hoạt động này cần được thực hiện định kỳ, đều đặn.

Đặc biệt, khi có tiết đọc sách, cũng không thể để tiết học đó biệt lập với các hoạt động học thuật khác. Việc đọc sách cần là một hoạt động chứng minh khả năng cải thiện điểm số chính khóa, thay vì chỉ là “hoạt động ngoại khóa”.

Đồng thời, cần tổ chức các hoạt động đọc hấp dẫn. Thay vì chỉ là các bài thuyết trình, các em học sinh hiện nay thích các cuộc thi phản biện, thích tự mình viết kịch bản, thể hiện cá tính và quan điểm cá nhân. Có sân chơi phù hợp sẽ thúc đẩy học sinh tự thân đọc sách.

Hoạt động sân khấu hóa tác phẩm góp phần thúc đẩy việc đọc của học sinh. Ảnh: Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ.

Cuối cùng, thư viện nhà trường cần được đầu tư xứng đáng cả về hình thức lẫn nội dung. Đây nên là một không gian để các em thoải mái tới học tập, đọc sách, một nơi có nhiều đầu sách phù hợp sở thích và nhu cầu của các em. Cũng cần tích hợp hướng dẫn kĩ năng đọc, để các em có thể tự tìm kiếm, khai thác một cách hiệu quả các thông tin trong thư viện.

Thúy Hạnh