Tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới

Học sinh Trường THCS Hải Phương (Hải Hậu) trong một giờ học.

Những thành quả nổi bật

Nghị quyết số 29-NQ/TW ra đời ngày 4/11/2013, lần đầu tiên xác định rõ ràng mục tiêu “đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT” trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Sau 12 năm triển khai, GD và ĐT Nam Định đạt nhiều kết quả nổi bật: Chất lượng giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn được nâng cao rõ rệt. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT luôn đạt trên 99%, khẳng định vị thế vững chắc của tỉnh trong tốp đầu cả nước. Trong 5 năm trở lại đây, Nam Định có 386 học sinh đoạt giải quốc gia, 4 học sinh đoạt giải quốc tế. Cơ sở vật chất trường lớp được đầu tư hiện đại, khang trang. Trên 93% trường mầm non và phổ thông công lập đạt chuẩn quốc gia, 88% trường đạt chuẩn “xanh - sạch - đẹp - an toàn”, góp phần tạo nên môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiện đại cho học sinh. Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý đạt chuẩn về trình độ đào tạo, nhiều người đạt trên chuẩn, góp phần đắc lực vào việc thực hiện mục tiêu then chốt là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Đặc biệt, việc đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy học sinh làm trung tâm được lan tỏa sâu rộng. Các trường từ mầm non đến THPT tích cực áp dụng các phương pháp tích cực, dạy học tích hợp, liên môn, tăng cường trải nghiệm, rèn kỹ năng sống. Giáo dục STEM, kỹ năng sống, đạo đức, văn hóa ứng xử được đẩy mạnh; nhiều hoạt động giáo dục ngoài giờ, các câu lạc bộ học thuật, văn nghệ, thể thao phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện cho học sinh phát triển toàn diện năng lực cá nhân.

Những thành tựu đạt được là "quả ngọt" từ sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự vào cuộc tích cực, chủ động của các sở, ban, ngành, đoàn thể, đặc biệt, sự nỗ lực không ngừng của toàn thể cán bộ, giáo viên, học sinh và sự đồng hành của cả cộng đồng, đặc biệt là gia đình học sinh trong sự nghiệp giáo dục. Kết quả này tạo nền tảng vững chắc để giáo dục tỉnh ta tiếp tục vươn lên đổi mới trong giai đoạn mới.

Kết luận 91: “Cú hích” cho giai đoạn mới

Sau khi tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, trên cơ sở các phân tích bài học kinh nghiệm rút ra, ngày 12/8/2024, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91-KL/TW tiếp tục khẳng định tầm nhìn chiến lược của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT, trong đó nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của GD và ĐT theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ. Kết luận 91-KL/TW chính là “kim chỉ nam” định hướng cho phát triển GD và ĐT tỉnh ta trong giai đoạn mới.

Trên tinh thần Kết luận số 91-KL/TW, ngành GD và ĐT tỉnh đã tập trung triển khai nhiều nhiệm vụ trọng tâm, trong đó nhiệm vụ đầu tiên là đổi mới mục tiêu, nội dung giáo dục. Để đổi mới mục tiêu, nội dung giáo dục, chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 đã được triển khai sâu rộng, lấy việc hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực người học làm trung tâm. Các hoạt động trải nghiệm, thực hành, rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng mềm, đạo đức - lối sống, văn hóa ứng xử được lồng ghép linh hoạt trong dạy học. Ở các cấp học, việc chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với thực tiễn địa phương đang trở thành xu hướng tất yếu. Trong đó, các cơ sở giáo dục mầm non áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến, tăng cường trải nghiệm. Các trường tiểu học và THCS đẩy mạnh tích hợp liên môn, lược bỏ nội dung dàn trải. Các trường THPT tăng cường định hướng nghề nghiệp, phân luồng hiệu quả, đáp ứng nhu cầu nhân lực xã hội.

Cùng với đổi mới mục tiêu, nội dung giáo dục, toàn ngành đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, chú trọng chuyển từ “dạy những gì có” sang “dạy cách học, cách tư duy”. Giáo viên được khuyến khích áp dụng các phương pháp tích cực, tổ chức lớp học linh hoạt, tăng tính tương tác và phản biện. Đặc biệt, việc kiểm tra và đánh giá được đổi mới mạnh mẽ. Thay vì đánh giá điểm số như trước đây, các trường chuyển sang đánh giá quá trình, phát triển năng lực người học, khuyến khích sự tiến bộ, hạn chế áp lực thành tích.

Để phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực người học, toàn ngành đẩy mạnh triển khai các mô hình giáo dục STEM và các hoạt động ngoại khóa để tạo ra các sân chơi khoa học, sáng tạo cho học sinh. Các cuộc thi, sân chơi như: Ngày hội STEM, Hùng biện Tiếng Anh, “Ý tưởng trẻ thơ”, “Chiếc ô tô mơ ước”, “Trạng nguyên tiếng Việt”… đã lan tỏa, tạo động lực cho học sinh phát huy khả năng tư duy độc lập và sáng tạo. Cùng với đó là hàng loạt câu lạc bộ học thuật, năng khiếu như tiếng Anh, Toán, Văn, Khoa học, Múa hát, Mỹ thuật, Võ nhạc… ra đời, góp phần bồi dưỡng toàn diện đức, trí, thể, mỹ cho học sinh.

Tỉnh và ngành GD và ĐT đã có nhiều chính sách đầu tư, bồi dưỡng năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, năng lực triển khai chương trình GDPT mới cho đội ngũ giáo viên các cấp; phát hiện, bồi dưỡng, đãi ngộ những giáo viên tâm huyết, giỏi nghề để thu hút người tài và lan tỏa tinh thần đổi mới trong toàn ngành. Do vậy, chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được nâng cao. Tính đến thời điểm hiện tại, 100% cán bộ quản lý giáo dục và nhà giáo các cấp học đạt chuẩn trình độ đào tạo theo quy định. Kết quả thi quốc gia, quốc tế và ở các "sân chơi" trí tuệ của học sinh Nam Định cũng như thành tựu gần 30 năm giữ vững vị trí trong tốp đầu giáo dục toàn quốc của ngành giáo dục Nam Định đã khẳng định sự đầu tư vào yếu tố con người là cốt lõi của phát triển giáo dục.
Cùng với đó, các nhà trường từng bước hiện đại hóa cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, phòng học bộ môn, thư viện tiên tiến…, đặc biệt ở các trường xa trung tâm tỉnh, vùng khó khăn. Nhiều trường đã tích cực ứng dụng phần mềm quản lý học sinh, xây dựng kho học liệu số, ứng dụng nền tảng trực tuyến trong dạy học, kiểm tra, đánh giá, góp phần đổi mới giáo dục theo hướng hiện đại, tiêu biểu như các cơ sở giáo dục thuộc các huyện: Trực Ninh, Giao Thủy, Hải Hậu...

Để tiếp tục thực hiện thành công đổi mới căn bản, toàn diện GD và ĐT trong giai đoạn mới, cần huy động đa dạng các nguồn lực xã hội tiếp tục nâng cấp trường lớp, bổ sung trang thiết bị dạy học hiện đại. Từng bước hoàn thiện cơ chế đãi ngộ, thu hút nhân lực giáo dục chất lượng cao, tạo động lực để giáo viên gắn bó với nghề, cống hiến lâu dài. Cùng với đó, cần có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cấp ủy, chính quyền, ngành Giáo dục và toàn xã hội, trong đó, sự phối hợp toàn diện giữa gia đình - nhà trường - xã hội chính là yếu tố then chốt đảm bảo thành công của đổi mới GD và ĐT.

Bài và ảnh: Minh Thuận