Tiếp nối dòng chảy văn hóa sáng tạo Thủ đô

Thu hút các nguồn lực sáng tạo trong cộng đồng

Năm 2019, Hà Nội được UNESCO ghi danh trong Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo toàn cầu (UNESCO Creative Cities Network - UCCN), trở thành Thành phố Sáng tạo thứ 246 trên thế giới và là Thủ đô thứ 32 được công nhận ở lĩnh vực Thiết kế sáng tạo. Sau 6 năm gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO, Hà Nội đã nỗ lực thực hiện những cam kết, là TP tiên phong trong lĩnh vực thiết kế sáng tạo, phát huy các giá trị di sản của Thủ đô, góp phần xây dựng Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”. Theo đó, Hà Nội đã thúc đẩy hoạt động sáng tạo trong các lĩnh vực, triển khai nhiều kế hoạch đổi mới, hội nhập trên nền tảng: “Lấy sự sáng tạo và coi nền kinh tế sáng tạo làm cốt lõi trong tiến trình phát triển TP năng động, toàn diện, bền vững”. Đến nay, Hà Nội đã và đang khẳng định vị thế của một Thủ đô năng động, sáng tạo của châu Á.

Trong những năm qua, cộng đồng sáng tạo và không gian sáng tạo tại Hà Nội đã không ngừng nỗ lực đổi mới, trở thành điểm sáng về thiết kế, văn hóa, nghệ thuật, thủ công mỹ nghệ và khởi nghiệp sáng tạo. Không chỉ là nơi ươm mầm những ý tưởng mới mẻ, các không gian sáng tạo còn đóng vai trò cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa cộng đồng địa phương và quốc tế. Chính tại những không gian này, sáng tạo trở thành một thực hành chung, nơi mọi người cùng tham gia, cùng tạo dựng và mang nó vào cuộc sống hằng ngày.

Trình diễn nghệ thuật trong không gian Lễ hội Thiêt kế sáng tạo Hà Nội 2024. Ảnh: Phạm Hùng

Hà Nội có hàng trăm không gian sáng tạo khác nhau nhưng các không gian còn thiếu tính kết nối, hoạt động tự phát. Chính vì vậy, việc ra đời Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội ngày 10/12 vừa qua cho thấy nỗ lực của TP trong việc khuyến khích và kêu gọi, kết nối các nguồn lực sáng tạo trong cộng đồng để phát huy hiệu quả những không gian này.

Lãnh đạo Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam chia sẻ, việc Bảo tàng chính thức trở thành thành viên Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội kể từ ngày 10/12/2025 là dấu mốc quan trọng khẳng định vai trò của Bảo tàng trong việc thúc đẩy sáng tạo, lan tỏa các giá trị văn hóa, di sản và kết nối cộng đồng. Đồng thời mở ra cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam nhiều cơ hội hợp tác, thử nghiệm ý tưởng mới, phát huy hơn nữa sức mạnh cộng đồng sáng tạo, lan tỏa các giá trị về phụ nữ, văn hóa, di sản trong hành trình xây dựng một Thủ đô sáng tạo, bền vững và truyền cảm hứng.

Từ nhiều năm nay, Câu lạc bộ Đình Làng Việt trở thành cái tên quen thuộc với công chúng Thủ đô và cả nước khi ghi đậm dấu ấn trong nhiều hoạt động văn hóa sáng tạo, bảo tồn di sản. Trong đó phải kể đến dự án Tết Việt – Tết phố được tổ chức thường niên tại phố cổ Hà Nội từ 2016 đến nay với nhiều hoạt động đi qua các tuyến phố, các di tích lịch sử của phố cổ về đình Kim Ngân (42 Hàng Bạc). Chương trình tái hiện nhiều nghi lễ truyền thống của dân tộc trong dịp Tết như lễ dâng Thành hoàng, dựng cây nêu, diễn xướng dân gian mừng Xuân mới, gói bánh chưng… Đặc biệt là màn trình diễn mặc áo dài truyền thống diễu hành qua các tuyến phố, thu hút đông đảo người dân, nhất là giới trẻ tham gia, trở thành nét đẹp văn hóa mỗi dịp Tết đến, Xuân về tại Thủ đô.

Các nghi lễ, chương trình nghệ thuật trong “Tết Việt - Tết phố” không chỉ giúp người dân ôn lại các giá trị truyền thống mà còn tạo không gian để gắn kết cộng đồng, cùng hướng về cội nguồn, chia sẻ những giá trị văn hóa đặc sắc. Từ đó, Ban Tổ chức mong muốn cộng đồng chung tay vào các hoạt động bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống. Chủ nhiệm CLB Đình Làng Việt Nguyễn Đức Bình chia sẻ, việc Đình Làng Việt chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội kể từ 10/12/2025 là niềm vui, tự hào của CLB. “Dấu ấn này ghi nhận nỗ lực của các thành viên Đình Làng Việt trong nhiều năm qua đã không ngừng gắn kết, có nhiều tác phẩm, sản phẩm văn hóa nghệ thuật mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Sự ra đời của Mạng lưới cũng cho thấy nỗ lực của Sở VH&TT Hà Nội trong nhiều năm tạo dựng cho Thủ đô nguồn lực sáng tạo đa dạng” - ông Nguyễn Đức Bình bày tỏ.

Xây dựng hệ sinh thái sáng tạo đô thị

82 thành viên được trao chứng nhận Không gian sáng tạo Hà Nội mới đây đáp ứng đầy đủ các tiêu chí theo Bộ Tiêu chí phân loại, đánh giá các không gian tham gia Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội. Để hình thành được mạng lưới này, ngay từ đầu năm, TP Hà Nội tổ chức gặp mặt và kêu gọi các không gian văn hóa sáng tạo, các cá nhân, tổ chức đăng ký trở thành thành viên Mạng lưới không gian sáng tạo Hà Nội. Các không gian văn hóa sáng tạo khi tham gia thành viên mạng lưới sẽ được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế theo quy định; hỗ trợ kết nối công tác tuyên truyền, quảng bá cũng như nguồn lực để triển khai các hoạt động sáng tạo tiêu biểu…

Trước đó, Hà Nội cũng là địa phương đầu tiên cả nước thành lập Trung tâm điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội (tháng 12/2024). Đây là cơ quan điều phối được Sở VH&TT giao cho Bảo tàng Hà Nội thực hiện, có chức năng thúc đẩy các hoạt động sáng tạo; kết nối các nguồn lực sáng tạo ở địa phương và quốc tế; giới thiệu, chia sẻ, hỗ trợ triển khai thí điểm các ý tưởng trong lĩnh vực sáng tạo… Giám đốc Trung tâm điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội Nguyễn Thị Ngọc Hòa cho biết, với chức năng điều phối và hỗ trợ các nhóm sáng tạo, cộng đồng hoạt động trong lĩnh vực di sản và sáng tạo, trong năm 2025, trung tâm đã phối hợp tổ chức khoảng 100 sự kiện, trong đó có nhiều sự kiện do giới trẻ tổ chức. “Các bạn trẻ không chỉ có tình yêu, đam mê với di sản mà còn có kiến thức, kỹ năng và tinh thần trách nhiệm xã hội để tổ chức các sự kiện có quy mô và chỉn chu, đưa nghệ thuật truyền thống đến gần hơn với công chúng” - bà Nguyễn Thị Ngọc Hòa nói.

Theo Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Jonathan Wallace Baker, Hà Nội là một TP có năng lượng rất đặc biệt. Đây là nơi mà lịch sử và đời sống hiện đại gặp nhau mỗi ngày, trên từng con phố, từng khu dân cư, trong những sản phẩm thủ công, những thiết kế và trong sự sáng tạo của chính con người Hà Nội. “Từ khi gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO vào năm 2019, Hà Nội đã cho thấy rằng sáng tạo không chỉ nằm ở những buổi triển lãm hay biểu diễn. Sáng tạo ở đây gắn với cách con người sống, cách cộng đồng kết nối, cách giới trẻ thể hiện tiếng nói của mình và cách TP hình dung tương lai” - ông Jonathan Wallace Baker chia sẻ.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của Hà Nội trong hành trình hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Thành phố Sáng tạo là việc tổ chức các Lễ hội Thiết kế sáng tạo. Qua 4 lần tổ chức, tiếp nối dòng chảy sáng tạo từ cộng đồng, Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội không chỉ làm sống lại những di sản bị lãng quên, chuyển đổi không gian sáng tạo, kết nối giới trẻ và cộng đồng mà quan trọng hơn, đã tụ hội những nguồn lực, khai thác những tiềm năng, thúc đẩy các chính sách phát triển kinh tế sáng tạo của Thủ đô.

Đáng chú ý, năm 2026 Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội được định hướng chuyển dịch từ “tổ chức lễ hội” sang “xây dựng hệ sinh thái sáng tạo đô thị” với tư duy liên ngành, kết nối nghệ thuật thị giác - thiết kế - công nghệ - kiến trúc - âm thanh - dữ liệu - thủ công - trình diễn… tạo nên các trải nghiệm đa giác quan, các hình thức nghệ thuật mới và không gian tương tác mang tính quốc tế.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Thu Hà nhấn mạnh, Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2026 sẽ được tổ chức thành chuỗi các hoạt động phong phú, hướng tới kiến tạo hệ sinh thái sáng tạo mạnh mẽ và bền vững. Các hoạt động thiết kế sáng tạo không chỉ giới hạn ở những tác phẩm nghệ thuật, sản phẩm thiết kế, mà bao gồm cả thiết kế đô thị, thiết kế không gian công cộng, an sinh xã hội, thiết kế cộng đồng, đề xuất các ý tưởng sáng tạo khắc phục các điểm nghẽn của TP (trật tự đô thị, ô nhiễm môi trường, úng ngập đô thị và ven đô, ùn tắc giao thông, an toàn thực phẩm)…, qua đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống với con người làm trung tâm.

Thiên Tú