Tiền triều Mạc (1527 - 1592) - Kỳ I: Tiền đời vua Mạc Thái Tổ (1527 - 1529)

Bối cảnh lịch sử

Từ năm 1522, thế lực nhà Lê ngày càng suy yếu. Năm 1527, nhận thấy sự bất lực của nhà Lê, Mạc Đăng Dung bức vua Lê phải nhường ngôi, lập ra nhà Mạc, vẫn dùng quốc hiệu là Đại Việt, vẫn lấy Thăng Long - Đông Kinh làm Kinh đô. Nhà Mạc từ đời Mạc Đăng Dung đến Mạc Mậu Hợp, truyền ngôi được 5 đời, tổng cộng 65 năm.

Lên ngôi được 3 năm, Mạc Đăng Dung nhường ngôi cho con trai trưởng là Mạc Đăng Doanh, lên làm Thái Thượng hoàng. Thời gian này, nhà Mạc đưa ra một số chính sách tích cực, cởi mở, tạo tiền đề cho phát triển kinh tế, văn hóa, với mong muốn đưa tình hình đất nước dần đi vào thế ổn định. Mặc dù có thái độ không thiện cảm với triều Mạc, nhưng các sử gia khi chép các sự kiện trong giai đoạn này phải thừa nhận: “Từ đấy, người buôn bán và kẻ đi đường đều đi tay không, ban đêm không còn trộm cướp, trâu bò thả chăn không phải đem về... Trong khoảng vài năm, người đi đường không nhặt của rơi, cổng ngoài không phải đóng, được mùa liên tiếp, trong cõi tạm yên”. Tuy nhiên, sau đó, đất nước lâm vào cảnh rối ren, chiến tranh xảy ra liên miên với cục diện chiến tranh Nam - Bắc triều.

Giai đoạn đầu, sau khi lên nắm quyền, Vương triều Mạc có nhiều cải cách về kinh tế, ưu tiên cấp ruộng đất cho nông dân, binh lính, chú trọng khai khẩn ruộng đất, lập làng, đắp đê, làm đường giao thông, cầu cống, có chính sách cởi mở, phát triển các ngành nghề thủ công, trong đó có nghề gốm phát triển, khuyến khích lập chợ, xây dựng hải cảng, mở xưởng đóng tàu thuyền, mở mang giao thương trong nước và với nước ngoài. Tuy nhiên, sau đó, vì chiến tranh liên miên xảy ra, ruộng đất bị hoang hóa, nông nghiệp bị tàn phá nghiêm trọng, nhất là ở các vùng có chiến sự nên đời sống nhân dân vô cùng khổ cực.

Về tình hình tài chính tiền tệ, để đáp ứng nhu cầu của nhân dân và khẳng định vị thế chính thống của mình, các vua triều Mạc như Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông, Mạc Hiến Tông và Mạc Tuyên Tông đều cho đúc tiền để lưu thông trong cả nước.

Tiền các đời vua triều Mạc (1527-1592)

1. Tiền đời vua Mạc Thái Tổ (1527 - 1529)

Năm 1527, Mạc Đăng Dung lên ngôi vua, đặt niên hiệu là Minh Đức (1527 - 1529), năm sau, cho đúc tiền đồng Minh Đức thông bảo. Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Mậu Tý, [1528], (Minh Đức năm thứ 2). Mùa xuân, tháng giêng, bấy giờ Đăng Dung muốn đổi làm chính lệnh mới, bèn sai đúc tiền Thông Bảo theo kiểu cách đồng tiền cũ, nhưng phần nhiều không thành. Sau lại đúc các loại tiền gián pha kẽm và sắt ban hành các xứ trong nước để thông dụng”. Trong thời kỳ đầu của triều Mạc, thư pháp trên tiền mang phong cách tiền giai đoạn cuối nhà Lê sơ là Hoa áp.

Ảnh 1.7.1. Tiền Minh Đức thông bảo 明德通寳, kiểu chữ Hoa áp, lưng tiền trơn, đường kính 23,5- 24,0 mm

Tiền Minh Đức thông bảo 明德通寳 là đồng tiền đầu tiên của triều Mạc. Mặt tiền đúc nổi 4 chữ “Minh Đức thông bảo”- 明德通寳 theo kiểu chữ Hoa áp, đọc chéo. Khổ chữ nhỏ, nét chữ nhỏ hoặc đậm, rõ ràng, nổi cao và sắc nét. Lưng tiền để trơn. Biên tiền trước và sau đều nổi rõ. Tiền khá mỏng. Đường kính 23,5 - 24mm, dày 1,2 - 1,5mm, nặng 3 - 4,4gr.

Do được đúc nhiều đợt nên tiền Minh Đức thông bảo 明德通寳 có kích thước không thống nhất. Loại tiền này hiện nay tìm được tương đối nhiều.

Đón đọc Kỳ II: Tiền đời vua Mạc Thái Tông (1530 - 1540

Nguồn: Tác phẩm: ''Lịch sử đồng tiền Việt Nam'' của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Biên tập: Mạnh - Thắng | Đồ họa: Văn Lâm

Lâm.TV