Tiến thoái lưỡng nan trước lệnh trừng phạt dầu mỏ

Lukoil là một trong 2 công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga bị trừng phạt. Nguồn: Reuters.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan

Theo những người trong ngành, một số công ty dầu mỏ đã bắt đầu hủy đơn hàng để kịp thời hạn chót là ngày 21/11 sau khi hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil bị trừng phạt.

Cho đến nay, hai quốc gia đông dân nhất thế giới, Ấn Độ và Trung Quốc, phần lớn đã phản đối lời kêu gọi ngừng mua dầu của Nga từ Tổng thống Trump cùng lời đe dọa về những gì có thể xảy ra nếu họ không làm vậy.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng những dấu hiệu ban đầu cho thấy việc tuân thủ các lệnh trừng phạt của Mỹ có thể chỉ là một động thái tạm thời cho đến khi các bên liên quan tìm ra những cách mới để cung cấp và mua “vàng đen” giá rẻ của Nga.

Mức độ ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt của Tổng thống Trump đối với Nga cuối cùng có thể được quyết định ở châu Á. Theo các nhà phân tích, Ấn Độ và Trung Quốc nhập khẩu từ 3,5 đến 4,5 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày, một phần đáng kể trong số đó đến từ các công ty mới bị trừng phạt.

Ông Richard Jones, một nhà phân tích dầu thô tại Energy Aspects, cho biết lượng dầu nhập khẩu từ Ấn Độ và Trung Quốc từ 1,4 đến 2,6 triệu thùng mỗi ngày có thể cạn kiệt khi thời hạn chót vào tháng 11 đến.

Đối với Ấn Độ, các lệnh trừng phạt đặt ra một tình thế tiến thoái lưỡng nan, khi đặt nhu cầu lâu dài về năng lượng giá rẻ và di sản tình hữu nghị với Moscow lên trên mối quan hệ chiến lược sâu sắc và ngày càng phát triển với Washington. New Delhi cũng đang nuôi hy vọng hàn gắn quan hệ với Tổng thống Trump sau khi ông áp thuế 50% đối với hàng xuất khẩu của nước này sang Mỹ, nhưng việc mua dầu của Nga vẫn là một điểm nghẽn.

Đối với Trung Quốc, vốn là một huyết mạch kinh tế quan trọng đối với Nga kể từ khi xung đột Ukraine bắt đầu, bài toán đặt ra là bảo vệ các công ty dầu mỏ lớn của mình, đồng thời cân bằng giữa mối quan hệ đối tác địa chính trị quan trọng với Nga.

'Tự trừng phạt'

Khi các quốc gia phương Tây cấm vận chuyển dầu thô Nga bằng đường biển sau xung đột Ukraine, Điện Kremlin đã thành công trong việc xoay trục sang phương Đông, tìm thấy một "phao cứu sinh" kinh tế ở Trung Quốc và Ấn Độ, những nước đã hấp thụ hàng triệu thùng dầu mỗi ngày với mức giá chiết khấu cao. Một kịch bản đôi bên cùng có lợi, nhưng đối với các nước phương Tây, điều này lại gây bất lợi cho Ukraine.

Cả hai quốc gia châu Á đều liên tục bảo vệ các giao dịch mua bán này, coi chúng là một phần trong lợi ích quốc gia nhằm đảm bảo an ninh năng lượng. Nhưng chỉ trong thời gian ngắn kể từ khi chính quyền Tổng thống Trump công bố lệnh trừng phạt đối với Rosneft và Lukoil, đã có những dấu hiệu cho thấy các lệnh trừng phạt đó đã bắt đầu phát huy tác dụng.

Theo bà Farwa Aamer, Giám đốc Sáng kiến Nam Á tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, các lệnh trừng phạt "chắc chắn sẽ gây ra thiệt hại cho nền kinh tế Nga".

Điện Kremlin sẽ theo dõi sát sao việc ai sẽ hấp thụ phần dầu thô Nga mà Ấn Độ từ bỏ khi nước này chuyển hướng. Hiện tại, Trung Quốc có thể không có động lực để mở rộng lượng dầu nhập khẩu.

Theo ông Janiv Shah, Phó Chủ tịch phụ trách Thị trường Dầu mỏ và Phân tích Hạ nguồn của Rystad Energy, tại Trung Quốc, một số công ty dầu khí nhà nước đã hủy một số giao dịch mua dầu thô của Nga.

Sự do dự này cũng được phản ánh ở Ấn Độ, khi công ty lọc dầu tư nhân lớn nhất Reliance cho biết, họ sẽ ‘điều chỉnh hoạt động của nhà máy lọc dầu để đáp ứng các yêu cầu tuân thủ và cam kết tuân thủ các lệnh trừng phạt hiện hành. Theo dữ liệu từ công ty theo dõi tình báo dầu mỏ Kpler, Reliance đã nhập khẩu hơn 181 triệu thùng dầu của Nga từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay.

Ngày 27/10, Press Trust of India đưa tin cho biết, công ty dầu khí nhà nước lớn nhất Ấn Độ, Indian Oil Corporation, sẽ tuân thủ tất cả các lệnh trừng phạt hiện hành. "Hiện tại, hầu hết các khách hàng thuộc sở hữu nhà nước của Ấn Độ và Trung Quốc sẽ tự trừng phạt trong một hoặc hai chu kỳ cho đến khi họ hiểu được ý định thực thi của Mỹ. Nhưng điều này có thể chỉ xảy ra cho đến khi giải pháp thay thế được tìm thấy", nhà phân tích dầu thô Richard Jones cho biết.

Việc không tuân thủ có thể gây ra rủi ro tài chính lớn cho các công ty Trung Quốc và Ấn Độ, vì các lệnh trừng phạt thứ cấp bị đe dọa có thể làm tê liệt khả năng vay vốn từ các ngân hàng Mỹ của họ nếu họ vẫn mua trực tiếp từ Nga.

Hà Anh