Tiền chuyển vào tài khoản cá nhân: Không phải khoản nào cũng bị thu thuế

Chiều 25/6, chị H.T.T (trú quận Cầu Giấy, Hà Nội) bày tỏ bức xúc khi đến mua thuốc tại một cửa hàng trên phố Tôn Thất Tùng (Hà Nội) thì bị từ chối thanh toán bằng hình thức chuyển khoản.

Hộ kinh doanh và cá nhân vẫn có nhiều băn khoăn về vấn đề thuế. Ảnh: H.H

“Mặc dù cơ quan chức năng, báo chí đã nhiều lần lên tiếng về việc kiểm tra thuế, xuất hóa đơn điện tử và nhấn mạnh rằng không nên hiểu sai về nghĩa vụ kê khai thuế. Thế nhưng, một số cửa hàng vẫn chỉ nhận tiền mặt. Cụ thể, nhà thuốc Thuốc Tốt trên phố Tôn Thất Tùng cùng một số nhà thuốc lân cận đều dán thông báo không chấp nhận chuyển khoản”- chị T. bức xúc.

Trước những băn khoăn của người dân, cơ quan Thuế tái khẳng định, theo quy định của pháp luật thuế, doanh thu tính thuế giá trị gia tăng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là doanh thu bao gồm thuế (trường hợp thuộc diện chịu thuế) của toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Hành vi treo biển "chỉ nhận tiền mặt" hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ – ví dụ "trả tiền mượn", "tiền cafe", "tiền ship"… để cơ quan chức năng gặp khó khăn khi xác định doanh thu không làm giảm nghĩa vụ thuế, ngược lại có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu. Đồng thời còn đi ngược với xu hướng "Xã hội số - Kinh tế số - Công dân số" và chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Đảng, Nhà nước.

Không chỉ là câu chuyện nhận tiền mặt hay chuyển khoản, vấn đề liên quan đến quản lý thuế đối với dòng tiền cá nhân vẫn đang khiến nhiều người dân băn khoăn.

Chị Thu - một nhân viên văn phòng đồng thời kinh doanh thêm quán cà phê nhỏ ở Gia Lâm (Hà Nội), chia sẻ: Tài khoản ngân hàng của tôi không chỉ nhận tiền bán hàng từ quán cà phê mà còn có các khoản tiền từ bạn bè, đồng nghiệp gửi để nhờ mua đồ, thăm người ốm. Bên cạnh đó, một số khoản thu nhập làm thêm dù đã khấu trừ thuế tại nguồn cũng được chuyển vào cùng tài khoản. Tôi cũng như nhiều người băn khoăn, không rõ cơ quan thuế sẽ kiểm soát những dòng tiền đó thế nào.

Tương tự, ông Trần Văn Hùng kinh doanh hàng tạp hóa tại nhà ở Hà Đông (Hà Nội) cũng cho biết, thường dùng tài khoản cá nhân để nhận tiền từ khách quen. “Tôi bán ít đồ khô, mắm muối... khách mua hay chuyển khoản vì thuận tiện. Nay có thông tin cơ quan thuế có thể kiểm tra tài khoản, tôi cũng hơi lo” - ông Hùng nói.

Theo khẳng định của Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn: Chỉ những khoản tiền có bản chất là thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, cung cấp dịch vụ thì mới phát sinh nghĩa vụ thuế. Những khoản chuyển tiền giữa cá nhân với nhau, như cho - tặng, hỗ trợ người thân, vay mượn dân sự hay các giao dịch không liên quan đến hoạt động thương mại thì không tính vào doanh thu để xác định thuế.

Theo ông Sơn, quy định hiện hành yêu cầu hộ kinh doanh thuộc diện sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền phải lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng kể cả khi người mua không lấy hóa đơn. Trường hợp không lập hóa đơn sẽ bị xử lý truy thu, xử phạt và có thể bị coi là trốn thuế. Tuy nhiên, điều này không áp dụng cho các cá nhân không kinh doanh hoặc các giao dịch dân sự thông thường.

Như vậy, việc xác định nghĩa vụ thuế không phải dựa vào số tiền trong tài khoản, mà dựa vào bản chất giao dịch.

Hiện nay, công tác quản lý thuế được thực hiện theo phương pháp phân tích dữ liệu, kết hợp theo dõi dòng tiền có dấu hiệu bất thường. Nếu một cá nhân có biểu hiện che giấu doanh thu từ hoạt động kinh doanh, chẳng hạn yêu cầu khách chuyển khoản nhưng ghi sai nội dung, hoặc chỉ nhận tiền mặt để tránh lập hóa đơn thì cơ quan thuế mới tiến hành xác minh, xử lý.

Mặc dù ngành thuế không được phép trực tiếp truy cập vào tài khoản ngân hàng cá nhân, nhưng theo quy định pháp luật, dữ liệu giao dịch có thể được chia sẻ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức tín dụng và cơ quan thuế khi có dấu hiệu vi phạm hoặc yêu cầu kiểm tra. Nhờ đó, cơ quan thuế có thể xác định doanh thu thực tế để tính đúng, tính đủ nghĩa vụ thuế trong những trường hợp phát sinh thu nhập từ kinh doanh.

Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân và Thông tư số 111/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính, nhiều khoản thu nhập của cá nhân và hộ gia đình được miễn thuế trong những trường hợp cụ thể.

Một số khoản thu nhập phổ biến được miễn thuế thu nhập cá nhân theo quy định pháp luật bao gồm: thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa các đối tượng có quan hệ thân thích như vợ chồng, cha mẹ với con cái, ông bà với cháu nội hoặc cháu ngoại, anh chị em ruột; thu nhập từ việc phân chia bất động sản là tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân theo thỏa thuận hoặc phán quyết của tòa án khi ly hôn... Bên cạnh đó, thu nhập từ thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa người thân nếu người nhận là vợ chồng, cha mẹ, con cái, ông bà, cháu, anh chị em ruột thì cũng được miễn thuế thu nhập cá nhân...

Tuy nhiên, việc miễn thuế không có nghĩa là không kê khai. Người chuyển nhượng hoặc người nhận tài sản vẫn phải thực hiện kê khai thuế, chịu trách nhiệm về tính trung thực của thông tin và có thể bị xử phạt nếu khai sai.

Trái với các trường hợp giao dịch dân sự được miễn thuế kể trên, những hành vi có dấu hiệu cố tình trốn tránh nghĩa vụ thuế sẽ bị xử lý nghiêm.

H.Hương