Tiễn biệt Mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Duẩn

Đồng chí Nguyễn Thị Vũ Anh, Tổng Biên tập Báo và Phát thanh, Truyền hình Thái Nguyên, thăm hỏi, động viên Mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Duẩn, tháng 7-2025.

Chúng tôi, những người làm báo tỉnh nhà vô cùng xúc động, nghẹn ngào tiễn biệt Mẹ. Gần 11 năm qua, kể từ khi Mẹ được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Mẹ Việt Nam Anh hùng, chúng tôi vinh dự và tự hào khi được đồng hành với gia đình, chính quyền địa phương phụng dưỡng, tri ân Mẹ - một người mẹ kiên cường, giàu đức hy sinh.

Mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Duẩn sinh năm 1924, là một trong 39 bà mẹ của tỉnh Thái Nguyên được trao tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng năm 2014.

Mẹ Duẩn có chín người con, trong đó có ba người con lên đường nhập ngũ, cống hiến trọn tuổi thanh xuân cho Tổ quốc. Câu hát trong bài Đất nước: “Ba lần tiễn con đi/hai lần khóc thầm lặng lẽ…” như vận đúng vào trường hợp của Mẹ. Hai trong ba người con ấy của Mẹ đã vĩnh viễn nằm lại chiến trường. Đó là Liệt sĩ Bùi Văn Ta, hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, và Liệt sĩ Bùi Văn Thắng hy sinh trong chiến tranh biên giới phía Bắc. Hai anh đã chiến đấu và anh dũng và hy sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.

Những năm cuối đời, mẹ Duẩn đôi lúc nhớ, đôi lúc quên những câu chuyện thường ngày. Nhưng chưa bao giờ mẹ nguôi ngoai nỗi nhớ những người con mãi mãi không trở về. Trong ngôi nhà nhỏ sạch sẽ, ngăn nắp ở thôn Bình Tiến, xã Bình Thành, dù sức đã yếu, đôi mắt cũng mờ dần theo năm tháng, Mẹ vẫn thường ngồi võng ngoài hiên, hướng ánh nhìn ra xa, mỏi mòn mong ngóng điều gì thân thuộc. Mẹ bảo: “Nhớ các con lắm. Ngày tiễn con đi, đứa nào cũng bảo khi hết chiến tranh sẽ về với mẹ. Vậy mà...”.

Lãnh đạo Báo Thái Nguyên đến thăm, tặng quà tri ân Mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Duẩn nhân dịp kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ, ngày 27/7/2024.

Năm 1968, người con cả của mẹ là anh Bùi Văn Ta lên đường nhập ngũ khi vừa tròn 20 tuổi. Mẹ từng kể: “Nó hỏi tôi: Con đi đánh Mỹ, mẹ có cản không? Tôi bảo: Không đánh giặc thì nó cướp nước mình à!”. Ngày tiễn con lên đường nhập ngũ, mẹ muốn nấu bữa cơm tươm tất, ngặt nỗi nhà nghèo chỉ có khoai sắn...

Mẹ bảo: “Thằng Ta hiền lành, khỏe mạnh. Vì nhà nghèo mà lại là anh cả nên học đến lớp 4 phải nghỉ học ở nhà giúp bố mẹ làm đồng, phát đồi khai hoang trồng chè. Làm việc gì nó cũng tự giác mà gọn gàng. Nó nhập ngũ, chắc chắn sẽ góp sức cho kháng chiến thành công”. Suốt gần một năm sau, dù biết anh Ta huấn luyện ở Hà Bắc nhưng mẹ không thể đến thăm, chỉ sau đó được người làng báo tin anh đã vào chiến trường miền Nam chiến đấu.

Mẹ bặt tin anh suốt nhiều năm. Cho đến một buổi sáng mùa Đông năm 1974, mẹ nhận được tin dữ, người con cả của mình hy sinh. Mẹ bảo: “Tôi cứ khóc mãi, rồi lẩm cẩm nghĩ mình chưa một lần được trông thấy con mặc quân phục. Không biết nó mặc có vừa không? Có đẹp không?”.

Tiếp bước người anh cả, năm 1972, người con thứ tư của mẹ Duẩn là anh Bùi Văn Tăng lên đường nhập ngũ khi vừa tròn 18 tuổi. Mẹ Duẩn lại tiễn anh lên đường bằng một bữa cơm độn khoai sắn. May mắn, anh Tăng còn nguyên vẹn trở về sau khi kháng chiến chống Mỹ kết thúc, dù mang trong người không ít vết thương.

Năm 1978, khi chiến sự ở mặt trận Tây Nam bùng lên, đến lượt người con thứ năm của Mẹ là anh Bùi Văn Thắng nhập ngũ. Mẹ kể: “Thắng cũng ngoan, hiền lành như anh nó. Thắng học rất giỏi, luôn đứng đầu lớp và được bạn bè quý mến. Năm nó đi bộ đội, thằng Tăng cản ghê lắm, bảo nó phải ở nhà giúp mẹ nuôi các em nhưng nó không nghe. Nó bảo các anh đi bộ đội được thì cũng phải để em đi”.

Đầu năm 1979, anh Thắng được điều lên biên giới phía Bắc. Khi biết tin chiến tranh biên giới nổ ra, Mẹ Duẩn linh cảm sẽ có chuyện chẳng lành. Nhiều đêm Mẹ không ngủ, dõi theo tin chiến trận. Khi quân địch rút về nước, đồng đội cùng xã với anh Thắng lần lượt trở về nhưng mẹ không thấy anh đâu. Một sáng mùa Thu năm đó, khi Mẹ đang cùng bà con đào công sự đề phòng giặc quay lại tấn công thì tin dữ báo về: Anh Thắng hy sinh đúng vào tối 17/2/1979 - ngày đầu tiên của cuộc chiến tranh biên giới.

Sau này đồng đội của anh kể lại, tối ấy, anh Thắng đang trực chiến đấu bên khẩu đại liên 12 ly 7 tại chốt sát biên giới thuộc địa bàn huyện Cao Lộc (Lạng Sơn) thì bị thương do đạn pháo của địch găm vào xương ống chân trái. Dù vậy anh vẫn quyết tâm bám trận địa, cản bước quân thù. Khuya cùng ngày, anh Thắng bị địch bắn thẳng vào ngực, anh đã anh dũng hy sinh, để lại tuổi thanh xuân nơi biên cương Tổ quốc.

Từ năm 2014, Báo Thái Nguyên vinh dự được phụng dưỡng Mẹ Việt Nam Anh hùng Trần Thị Duẩn. Ảnh: T.L

Thấu hiểu nỗi đau, mất mát của mẹ mình, con gái út là chị Bùi Thị Chín sinh năm 1966 đã hy sinh hạnh phúc riêng tư để ở vậy chăm sóc Mẹ. Mẹ đã nhiều lần động viên chị lập gia đình, nhưng chị bảo "chẳng có gia đình nào bằng mẹ cả...!”.

Năm 2014, Báo Thái Nguyên (nay là Báo và Phát thanh, Truyền hình Thái Nguyên) nhận phụng dưỡng mẹ Duẩn đến cuối đời. Kể từ đó, các cán bộ, phóng viên của Báo đến thăm hỏi Mẹ thường xuyên, chăm sóc những khi Mẹ đau ốm; đỡ đần gia đình mỗi khi có công, có việc.

Những hy sinh thầm lặng nhưng vĩ đại của Mẹ Trần Thị Duẩn nói riêng và các Mẹ Việt Nam Anh hùng trên khắp dải đất hình chữ S nói chung đã góp phần làm nên những trang sử vàng chói lọi của dân tộc. Cuộc đời và những cống hiến to lớn của Mẹ mãi mãi là tấm gương sáng cho lớp lớp thế hệ trẻ học tập, noi theo.

Hoàng Hưng