Thường trực HĐND thành phố Đà Nẵng giám sát chuyên đề chống ngập đô thị: Khẩn cấp hoàn thiện quy hoạch, gỡ vướng bài toán chống ngập đô thị

Thường trực HĐND thành phố Đà Nẵng vừa làm việc với đại diện UBND thành phố và các sở, ngành liên quan về giám sát chuyên đề công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng và triển khai các giải pháp chống ngập tại khu vực đô thị trung tâm thành phố Đà Nẵng (cũ) và trung tâm thành phố Tam Kỳ (cũ).

Ngập úng còn nghiêm trọng tại nhiều lưu vực đô thị

Theo báo cáo của Đoàn giám sát, hệ thống thoát nước khu vực trung tâm Đà Nẵng (cũ) dài khoảng 1.800km cùng hơn 30km kênh mương hở. Dù đã được đầu tư nhiều giai đoạn, song các tuyến cống xây dựng trước năm 1994 với vật liệu đá hộc, tiết diện nhỏ đã bộc lộ hàng loạt hạn chế.

Thường trực HĐND thành phố Đà Nẵng giám sát về chống ngập đô thị.

Cùng với đó, thêm nhiều tuyến thoát nước chính bị quá tải khi mưa lớn, đặc biệt là các tuyến liên quan hồ điều tiết hoặc trạm bơm chưa hoàn thiện như: Hồ Thạc Gián – Vĩnh Trung, tuyến qua Lý Tự Trọng – Đống Đa, hay cửa xả trạm bơm Đảo Xanh. Nhiều lưu vực trọng điểm vẫn thường xuyên xảy ra ngập úng, như khu vực quanh đường Nguyễn Văn Linh, Quang Trung – Đống Đa, Lê Duẩn, Hải Phòng, khu vực kiệt hẻm dọc Trần Cao Vân, Hà Huy Tập, Nguyễn Trác…

Khả năng đáp ứng của hệ thống thoát nước tại các lưu vực phần lớn dưới mức 40–50 mm/1 giờ; thậm chí một số vị trí như Lê Tấn Trung hay các kiệt Trần Cao Vân chỉ đáp ứng dưới 20 mm/1 giờ – không phù hợp với các trận mưa lớn ngày càng gia tăng.

Tương tự, tại trung tâm thành phố Tam Kỳ (cũ), mạng lưới thoát nước chủ yếu thoát về sông Bàn Thạch thông qua 4 trục chính. Tuy nhiên, nhiều tuyến cống nhỏ (D ≤ 0,8m), hố ga bồi lắng, kênh bị lấn chiếm, cửa phai ngăn triều hoạt động khó khăn khiến khả năng thoát nước giảm mạnh.

Các khu vực quanh hồ Ngã Ba, hồ Nguyễn Du, hồ Duy Tân, tuyến Hùng Vương – Lý Thường Kiệt thường xuyên ngập nặng khi mưa lớn kết hợp triều cường. Mực nước sông Tam Kỳ và Bàn Thạch dâng vượt cao trình cửa xả khiến nước mưa không thể tiêu thoát.

Trận mưa lịch sử ngày 14/10/2022 là thí dụ điển hình cho thấy những bất cập của hệ thống thoát nước đô thị. Đà Nẵng bị ngập diện rộng, nhiều tuyến đường trung tâm tê liệt; Tam Kỳ tuy không bị tác động trực tiếp nhưng cũng bộc lộ nguy cơ nếu mưa lớn trùng với thời điểm triều dâng.

Dù thời gian qua đã triển khai 36 dự án thoát nước, chống ngập, song nhiều dự án chậm tiến độ, một số hạng mục chưa thể bàn giao vận hành do vướng giải phóng mặt bằng hoặc thiếu vốn. Một số trạm bơm chống ngập quan trọng như Thuận Phước, Đảo Xanh vẫn chưa lắp đủ máy bơm theo thiết kế.

Bên cạnh đó, quy hoạch cao độ nền và thoát nước mặt – yếu tố nền tảng cho chiến lược chống ngập lâu dài – đến nay vẫn chưa được phê duyệt dù triển khai từ năm 2021. Điều này làm chậm tiến độ các chương trình đầu tư và hạn chế hiệu quả trong điều phối nguồn lực.

Cần chiến lược ứng phó tổng thể, đồng bộ và bền vững

Từ những tồn tại trên, Đoàn giám sát của Thường trực HĐND thành phố đề nghị UBND thành phố tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Vấn đề chống ngập lụt đô thị tại các khu vực trung tâm thành phố vẫn còn nhiều bất cập.

Cụ thể, tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm túc Thông báo số 535-TB/TU ngày 15/11/2023 và kiến nghị của Đảng ủy, Thường trực HĐND thành phố về công tác thoát nước đô thị. Đây là cơ sở chính trị quan trọng triển khai lực lượng, nguồn lực đồng bộ.

Đồng thời, khẩn trương phê duyệt đồ án Quy hoạch cao độ nền và thoát nước mặt đến năm 2030, tầm nhìn 2045 ngay trong năm 2025. Đoàn giám sát cho rằng đây là “mắt xích” quan trọng để xây dựng kế hoạch quản lý và phát triển hệ thống thoát nước giai đoạn 2026–2030; đồng thời, là căn cứ lập quy hoạch thoát nước tổng thể cho thành phố Đà Nẵng mới sau sáp nhập.

Ngoài ra, cầnthay đổi tư duy tiếp cận vấn đề chống ngập. Đoàn giám sát đề nghị xây dựng chiến lược ứng phó mang tính tổng thể, gắn với đặc trưng từng khu vực như đô thị cũ, đô thị mới, vùng nông thôn – ven đô, miền núi.

Các giải pháp được Đoàn giám sát nêu ra bao gồm: mở thêm tuyến thoát nước, phân chia lại lưu vực; đầu tư trạm bơm cưỡng bức; xây dựng các vùng đệm “cho phép ngập” và mở rộng hành lang thoát lũ; tăng cường liên kết các hồ điều tiết; giảm bê tông hóa, sử dụng vật liệu thấm, kết hợp các công trình chứa nước…; ứng dụng công nghệ trong quản lý và vận hành hệ thống thoát nước.

Đoàn giám sát yêu cầu sớm tổng kết Kế hoạch quản lý và phát triển hệ thống thoát nước 2019–2025, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch giai đoạn 2026–2030. Đoàn nhấn mạnh việc phân công nhiệm vụ phải rõ ràng, xác định tiến độ từng đơn vị để tránh tình trạng kéo dài, chồng chéo.

Bên cạnh đó, cần nâng cao trách nhiệm phối hợp giữa các sở, ngành; rút ngắn quy trình thẩm định, phê duyệt quy hoạch, chủ trương đầu tư; linh hoạt phương thức lấy ý kiến để rút ngắn thời gian nhưng bảo đảm đúng quy định. Đây là điều kiện quan trọng để các dự án thoát nước, chống ngập được triển khai đúng tiến độ.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mưa lớn cực đoan xuất hiện với tần suất dày hơn, Đoàn giám sát đánh giá công tác chống ngập đô thị đã có nhiều chuyển biến tích cực: một số điểm ngập kéo dài nhiều năm đã được xử lý; hệ thống giám sát ngập lụt bằng ứng dụng Danang SmartCity giúp theo dõi thời gian thực, hỗ trợ chỉ đạo điều hành và cảnh báo cho người dân.

Để giải quyết căn cơ và bền vững, thành phố cần tiếp tục ưu tiên nguồn lực cho các dự án thoát nước quy mô lớn, đồng bộ hạ tầng và hoàn thiện quy hoạch chuyên ngành.

Đoàn giám sát nhấn mạnh, chống ngập đô thị không chỉ là nhiệm vụ của từng dự án riêng lẻ mà đòi hỏi một chiến lược tổng thể, có tầm nhìn dài hạn, gắn kết giữa quy hoạch – đầu tư – quản lý – vận hành, nhằm bảo đảm an toàn cho đời sống và phát triển bền vững của Đà Nẵng và Tam Kỳ trong giai đoạn mới.

Thay mặt đoàn giám sát, Trưởng ban Đô thị HĐND thành phố Lê Tùng Lâm thống nhất với dự thảo báo cáo. Các ý kiến góp ý tại cuộc họp sẽ được đoàn tiếp thu, hoàn thiện để trình theo quy định. Đồng thời, đề nghị UBND thành phố phân định rõ vai trò, chức năng của từng sở, ngành, đơn vị để chỉ đạo tham mưu kịp thời, hiệu quả trong thời gian tới.

Mục tiêu là xây dựng hệ thống thoát nước phù hợp quy hoạch, đáp ứng kỳ vọng của cử tri, người dân và yêu cầu phát triển đô thị. Cùng với đó, cần nghiên cứu các giải pháp mang tính đột phá nhằm ứng phó với thời tiết cực đoan, bảo đảm tính khả thi và phù hợp với nguồn lực của địa phương.

Tấn Tài