Thượng nghị sĩ Mỹ lo ngại ông chủ Nvidia thúc đẩy năng lực quân sự của Trung Quốc

Chuyến đi Trung Quốc của ông Jensen Huang bị phía Mỹ theo dõi sát sao

Theo Reuters, thư từ Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Jim Banks và Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Elizabeth Warren yêu cầu ông Huang không gặp đại diện của các công ty đang hợp tác với quân đội hoặc cơ quan tình báo của CHND Trung Hoa. Họ cũng đề nghị ông không gặp các tổ chức nằm trong danh sách hạn chế xuất khẩu của chính phủ Mỹ.

Các thượng nghị sĩ viết: “Chúng tôi lo ngại rằng chuyến đi của ông đến Trung Quốc có thể vô tình hợp pháp hóa các công ty đang hợp tác chặt chẽ với quân đội Trung Quốc hoặc thảo luận về những lỗ hổng có thể bị khai thác trong hệ thống kiểm soát xuất khẩu của Mỹ”.

Tuy nhiên, người phát ngôn của Nvidia cho biết: “Mỹ chiến thắng khi công nghệ của mình trở thành tiêu chuẩn toàn cầu,” và nói thêm rằng Trung Quốc là một trong những quốc gia có cộng đồng nhà phát triển phần mềm lớn nhất thế giới. Phần mềm AI “nên hoạt động tốt nhất trên nền tảng công nghệ của Mỹ, từ đó khuyến khích các quốc gia trên toàn cầu chọn Mỹ”.

Tại hội chợ Computex ở Đài Bắc hồi tháng 5, ông Huang đã ca ngợi quyết định của cựu Tổng thống Donald Trump trong việc bãi bỏ một số hạn chế xuất khẩu chip AI, đồng thời mô tả các quy định kiểm soát trước đó là thất bại.

Ông Huang cho biết, các biện pháp hạn chế hồi tháng 4 của Mỹ đối với các dòng chip AI đã được Nvidia điều chỉnh để tuân thủ quy định xuất khẩu sang Trung Quốc có thể làm giảm doanh thu của công ty tới 15 tỉ USD.

Theo nội dung thư, lưỡng đảng ở Mỹ đang đồng thuận hạn chế xuất khẩu tự do phần cứng tiên tiến cần thiết để vận hành AI. Các phần cứng AI tiên tiến có thể “thúc đẩy nỗ lực hiện đại hóa quân đội của Trung Quốc”.

Các nhà lập pháp Mỹ ngày càng lo ngại về các nỗ lực lách luật để xuất khẩu trái phép công nghệ sang Trung Quốc và đã đề xuất một đạo luật buộc các công ty chip AI phải xác minh vị trí sản phẩm của họ được sử dụng.

Tháng trước, Reuters đưa tin một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết công ty AI DeepSeek đang hỗ trợ các hoạt động quân sự và tình báo của Trung Quốc, đồng thời tìm cách sử dụng các công ty bình phong để lách lệnh kiểm soát xuất khẩu chip AI từ Mỹ.

Reuters cũng đưa tin vào tháng 5 rằng Nvidia đang có kế hoạch tung ra phiên bản giá rẻ của dòng chip AI chủ lực Blackwell dành riêng cho thị trường Trung Quốc.

Trong thư, các thượng nghị sĩ cho biết họ từng bày tỏ lo ngại rằng các hành động của Nvidia có thể hỗ trợ ngành công nghiệp AI và bán dẫn của Trung Quốc và viện dẫn việc Nvidia mở trung tâm nghiên cứu mới tại Thượng Hải như một ví dụ điển hình.

Vì sao Mỹ lo ngại?

Mỹ không chỉ lo về thương mại mà còn là an ninh quốc gia. Nvidia sở hữu công nghệ GPU và AI mạnh nhất thế giới, nếu để lọt vào tay quân đội Trung Quốc, có thể phá vỡ thế cân bằng công nghệ – quân sự toàn cầu trong tương lai gần. Mỹ lo ngại Nvidia có thể vô tình (hoặc gián tiếp) giúp Trung Quốc tăng cường năng lực quân sự vì các yếu tố sau đây:

1. Chip AI cao cấp có thể phục vụ mục đích quân sự

Các chip AI tiên tiến như H100, A100, hay mới nhất là Blackwell của Nvidia không chỉ được dùng trong nghiên cứu dân sự, mà còn rất hữu ích cho ứng dụng quân sự như:

Phân tích dữ liệu tình báo

Điều khiển vũ khí tự động hoặc máy bay không người lái

Mô phỏng chiến trường, tối ưu hóa chiến thuật

Mã hóa/giải mã, công nghệ lượng tử và điều phối tấn công mạng (cyberwarfare)

Khả năng xử lý song song khổng lồ của GPU khiến chúng đặc biệt phù hợp để huấn luyện mô hình AI phức tạp cho mục đích quân sự.

2. AI đóng vai trò trung tâm trong cuộc đua quốc phòng tương lai

Trung Quốc xác định AI là yếu tố chiến lược trong quá trình hiện đại hóa quân đội (PLA).

Chính phủ Trung Quốc có chính sách "quân dân lưỡng dụng" (civil-military fusion): bất kỳ công nghệ dân sự tiên tiến nào cũng phải sẵn sàng phục vụ quân sự khi cần.

Nếu Nvidia bán chip AI cho các công ty dân sự Trung Quốc, thì chính phủ có thể buộc các công ty này chuyển giao công nghệ cho quân đội.

3. Ảnh hưởng lâu dài đến cán cân công nghệ – quân sự

Nếu Trung Quốc phát triển được hệ sinh thái AI mạnh ngang Mỹ, họ có thể:

Tăng tốc hiện đại hóa quân đội

Thách thức ưu thế công nghệ quân sự của Mỹ tại châu Á – Thái Bình Dương

Tăng năng lực chiến tranh thông tin, kiểm soát không gian mạng, và phòng thủ tên lửa

Bùi Tú