Thuế quan của Mỹ: Nhà Trắng xác nhận ưu đãi đặc biệt với Nhật Bản và EU; nhà xuất khẩu Ấn Độ tìm cách né thuế 50%

Một quan chức Nhà Trắng ngày 8/8 xác nhận hàng nhập khẩu từ Nhật Bản, giống như từ Liên minh châu Âu (EU), sẽ được miễn áp dụng cộng dồn thuế, theo đó mức thuế mới 15% sẽ không cộng thêm vào các loại thuế hiện hành.

Xác nhận này được đưa ra một ngày sau khi Trưởng đoàn đàm phán thuế quan của Nhật Bản Ryosei Akazawa cho biết, phía Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thừa nhận sắc lệnh hành pháp về “thuế đối ứng” mà ông ký tuần trước chưa phản ánh đúng thỏa thuận thương mại mà Tokyo và Washington đạt được hôm 22/7.

Hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ từ hầu hết đối tác thương mại bắt đầu chịu thuế 10-41% từ 0h01 ngày 7/8 (giờ Mỹ). (Nguồn: iStock)

Cùng ngày 8/8, một quan chức Nhà Trắng xác nhận hàng nhập khẩu từ Nhật Bản sẽ được miễn áp chồng thuế quan (tariff stacking - áp dụng đồng thời nhiều loại thuế quan lên cùng một mặt hàng nhập khẩu), tương tự quy chế đã áp dụng cho Liên minh châu Âu (EU). Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ không áp thêm mức thuế 15% mới vào các mức thuế hiện hành đối với hàng hóa từ quốc gia này.

Theo quan chức trên, sau khi Mỹ và Nhật Bản hoàn tất thỏa thuận, Tokyo sẽ chính thức được hưởng quy chế ưu đãi đặc biệt này, dù có thể mất một thời gian để Mỹ khắc phục tình hình.

Trước đó, sau cuộc đàm phán với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, ông Akazawa đã thông báo với giới truyền thông rằng Mỹ đã cam kết sẽ sửa đổi sắc lệnh của Tổng thống để tuân thủ đúng thỏa thuận song phương. Tuy nhiên, thời điểm sửa đổi sắc lệnh này vẫn chưa được công bố.

Theo thỏa thuận mới, mức thuế quan đối với hàng hóa của Nhật Bản được giảm từ mức 24% (theo như Tổng thống Trump công bố ngày 2/4), xuống còn 15%.

Giới chức Nhật Bản khẳng định các mặt hàng vốn đã chịu thuế từ 15% trở lên sẽ không bị áp thêm thuế mới, còn các mặt hàng khác sẽ được giới hạn mức 15%. Mỹ cũng đã đồng ý hoàn trả số thuế đã thu vượt kể từ ngày 7/8, khi loạt thuế mới với nhiều đối tác thương mại chính thức có hiệu lực.

Thỏa thuận thương mại Mỹ-Nhật Bản được coi là hình mẫu cho thỏa thuận sau đó giữa Mỹ và EU, với cùng mức thuế trần 15% và điều khoản miễn áp chồng thuế, đã được ghi rõ trong sắc lệnh ngày 31/7 của Mỹ.

* Trong khi đó với Ấn Độ, trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang, sau khi Tổng thống Donald Trump áp thêm 25% thuế đối với hàng hóa từ quốc gia châu Á, nâng tổng mức thuế lên 50%, các doanh nghiệp xuất khẩu đang gấp rút giao hàng sang Mỹ để chạy đua với thời hạn áp dụng chính sách mới vào ngày 27/8.

Hiện Chính phủ Ấn Độ vẫn đang duy trì các kênh đối thoại với Mỹ nhưng sức ép từ cộng đồng doanh nghiệp trong nước ngày càng lớn. Căng thẳng thuế quan Mỹ-Ấn Độ không chỉ đặt ra rào cản thương mại lớn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu Ấn Độ mà còn đe dọa đến hàng triệu việc làm trong các ngành sử dụng nhiều lao động, đồng thời tạo áp lực lên chính phủ trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia mà không làm tổn hại quan hệ chiến lược với Mỹ.

Hiệp hội xuất khẩu Tirupur đại diện cho ngành dệt may phía Nam Ấn Độ đã gửi kiến nghị yêu cầu chính phủ khẩn cấp can thiệp, thông qua các biện pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc tạm thời hỗ trợ thuế để cứu vãn ngành xuất khẩu trong giai đoạn khó khăn này.

Trước khi có thông tin khả quan, các tập đoàn xuất khẩu lớn của Ấn Độ như Farida Group (giày da) và Richa Global Exports (hàng may mặc) đã điều chỉnh kế hoạch sản xuất và logistics để rút ngắn thời gian vận chuyển từ 4 tuần xuống còn 2 tuần.

Ông Israr Ahmed, Giám đốc Farida Group, cho biết, công ty đang đẩy nhanh tiến độ giao hàng để tránh bị đánh thuế cao, nếu không chi phí sẽ vượt khả năng chịu đựng.

Trong khi đó, Giám đốc Richa Global, ông Virender Uppal, cảnh báo, với biên lợi nhuận vốn đã mỏng, mức thuế mới sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận, đặc biệt với những đơn hàng đã ký kết từ trước.

Tình hình trở nên nghiêm trọng hơn đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn chiếm phần lớn trong ngành xuất khẩu Ấn Độ. Do thiếu đòn bẩy thương lượng với người mua Mỹ và không đủ dư địa tài chính để hấp thụ chi phí gia tăng, các doanh nghiệp này đang đứng trước nguy cơ phá sản.

Sau đợt tăng thuế 10% hồi tháng 4/2025, một số công ty lớn đã chia sẻ gánh nặng với đối tác Mỹ thông qua giảm giá và chiết khấu. Tuy nhiên, điều này không khả thi với các nhà xuất khẩu nhỏ, khiến họ dễ bị tổn thương hơn khi thuế suất tăng lên 50%.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc Ấn Độ (AEPC), ông Sudhir Sekhri, cho biết ngành dệt may vốn sử dụng hàng triệu lao động sẽ không thể trụ vững nếu không có sự hỗ trợ từ chính phủ. Ông cũng nhấn mạnh, tăng thuế mạnh như vậy chính là gióng hồi chuông báo tử đối với các doanh nghiệp siêu nhỏ và vừa, đặc biệt là những đơn vị chỉ chuyên xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Ngành trang sức và các ngành xuất khẩu khác cũng không nằm ngoài vòng xoáy. Triển vọng của lĩnh vực đá quý và trang sức đang xấu đi nhanh chóng khi các công ty cảnh báo nguy cơ sụt giảm mạnh doanh thu.

Trong khi đó, các ngân hàng thương mại bày tỏ lo ngại khi hầu hết các lô hàng xuất khẩu hiện nay được thực hiện bằng tín dụng ngắn hạn, điều làm gia tăng rủi ro vỡ nợ nếu dòng tiền không được thu hồi đúng hạn.

Đợt tăng thuế mới là một phần trong “lệnh trừng phạt thứ cấp” do chính quyền của Tổng thống Trump áp dụng nhằm cảnh báo việc Ấn Độ tiếp tục nhập khẩu dầu từ Nga. Mỹ cáo buộc Ấn Độ gián tiếp tài trợ cho cuộc xung đột ở Ukraine thông qua các giao dịch năng lượng với Nga. Tuy nhiên, New Delhi bác bỏ cáo buộc này và cho rằng việc mua dầu từ Nga là cần thiết để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

(theo Kyodo, CNN, Reuters)

Chu Văn