Thực hành nông nghiệp giảm thiểu khí nhà kính

Thực hành nông nghiệp giảm phát thải – con đường khả thi

Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), nông nghiệp toàn cầu chiếm khoảng 19 - 29% tổng lượng phát thải khí nhà kính trong đó bao gồm cả khí metan. Tại Việt Nam, phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực nông nghiệp chiếm khoảng 19 - 23% tổng phát thải quốc gia, trong đó riêng trồng trọt, đặc biệt là canh tác lúa nước chiếm khoảng một nửa tổng lượng khí nhà kính phát thải trong lĩnh vực nông nghiệp.

Canh tác lúa nước kiểu truyền thống làm phát sinh rất nhiều khí metan. (Nguồn ảnh: Báo Tây Ninh)

Nguyên nhân chính đến từ các tập quán sản xuất truyền thống: giữ nước ngập ruộng liên tục, lạm dụng phân bón hóa học, đốt bỏ rơm rạ sau thu hoạch. Những hoạt động này khiến lượng khí metan có sức nóng lên gấp hàng chục đến hàng trăm lần CO₂ phát thải ồ ạt vào khí quyển, khiến trái đất ấm lên nhanh hơn, kéo theo biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Trong những năm gần đây, nhiều địa phương ở Việt Nam đã tiên phong triển khai các thực hành nông nghiệp giảm phát thải, thân thiện với môi trường. Một trong số đó là phương pháp tưới ngập khô xen kẽ (AWD - Alternate Wetting and Drying) trong canh tác lúa. Kỹ thuật này cho phép ruộng lúa khô xen kẽ giữa các đợt tưới, giúp giảm tới 30 - 50% lượng phát thải khí metan mà vẫn đảm bảo năng suất.

Song song với đó, việc xử lý phụ phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học đang dần thay thế tập quán đốt bỏ. Rơm rạ sau thu hoạch được ủ với nấm Trichoderma hoặc chế phẩm để tạo phân hữu cơ vi sinh, vừa cải thiện đất, vừa hạn chế phát thải. Một số nơi còn áp dụng mô hình luân canh lúa – màu hoặc lúa – cá, tận dụng hệ sinh thái tự nhiên để vừa giảm phát thải khí metan, vừa đa dạng hóa nguồn thu nhập cho nông dân.

Tại hội nghị công bố Đề án "Sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn đến năm 2050" do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp cho biết, địa phương đã thực hiện 21 mô hình sản xuất lúa chất lượng cao giảm phát thải, giúp tiết kiệm 20 - 30% nước tưới, giảm 15% chi phí sản xuất và cắt giảm đáng kể lượng khí metan phát thải.

Nông nghiệp toàn cầu chiếm khoảng 19 - 29% tổng lượng phát thải khí nhà kính trong đó bao gồm cả khí metan. (Nguồn ảnh: fondsdedotationroullier)

Xu hướng bền vững cho tương lai

Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, ngành trồng trọt đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ góp phần giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020. Muốn được như vậy, tới năm 2050 thì 100% diện tích các loại cây trồng chủ lực áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác theo hướng giảm phát thải. Ngoài ra, xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải trong trồng trọt, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia; xây dựng và phổ cập nhãn hiệu "Phát thải thấp" cho các ngành hàng nông sản chủ lực.

Quan trọng hơn cả là sự thay đổi từ chính người nông dân – những người trực tiếp sản xuất. Khi họ nhận thấy lợi ích kép từ giảm phát thải, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm, các mô hình nông nghiệp bền vững sẽ nhanh chóng lan rộng.

Thực hành nông nghiệp giảm thiểu khí metan không chỉ giúp Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế, mà còn là chìa khóa để bảo vệ môi trường sống, giữ gìn sinh kế lâu dài cho hàng triệu nông hộ, đồng thời nâng cao hình ảnh nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Phát thải khí nhà kính từ nông nghiệp Việt Nam: Tổng phát thải khí nhà kính: tương đương 270 triệu tấn CO₂ quy đổi; tỷ lệ từ nông nghiệp: 33% trong đó trồng lúa chiếm hơn 50% lượng phát thải khí metan.

Nguyễn Long