Thúc đẩy Quỹ bảo lãnh tín dụng để khơi thông nguồn vốn cho kinh tế tư nhân

Vốn tín dụng: điểm nghẽn kéo dài

Khu vực kinh tế tư nhân hiện chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% ngân sách và 85% việc làm xã hội. Tuy nhiên, nguồn vốn, đặc biệt là vốn trung, dài hạn, vẫn là rào cản lớn nhất đối với họ.

Theo ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Hà Nội, hiện có đến 67% doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn trong tiếp cận vốn ngân hàng, do thiếu tài sản bảo đảm, hồ sơ tài chính chưa minh bạch hoặc bị xếp hạng tín nhiệm thấp. Mức lãi suất phổ biến từ 9 - 11%/năm, cao hơn nhiều nước ASEAN, càng khiến chi phí sản xuất, kinh doanh thêm nặng gánh. Dù Chính phủ đã triển khai các chính sách hỗ trợ như gói hỗ trợ lãi suất, cơ chế bảo lãnh tín dụng, song tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận được vốn vẫn còn rất thấp. Nhiều Quỹ bảo lãnh tín dụng cấp tỉnh hoạt động kém hiệu quả, giải ngân chưa tới 35% vốn cấp phát.

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Vũ Quang

"Doanh nghiệp có thể được ngân hàng hỗ trợ nhiệt tình để mở tài khoản nhưng để vay vốn thì không dễ dàng", ông Nguyễn Đức Xuân, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư Thương mại Hà Thành, cho biết; ngay cả khi doanh nghiệp trúng thầu các gói cung cấp thiết bị y tế trị giá hàng chục tỷ đồng, việc vay vốn vẫn không khả thi do thiếu tài sản thế chấp. Phương án tín chấp qua xác nhận trúng thầu cũng khó triển khai do chủ đầu tư không đứng ra bảo lãnh. “Nếu có cơ chế tín chấp hoặc bảo lãnh tín dụng, doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ có điều kiện phát triển rất nhanh”, ông Xuân nói.

Thống nhất mô hình tổ chức Quỹ bảo lãnh tín dụng trên toàn quốc

Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân yêu cầu hoàn thiện mô hình Quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ ở cả trung ương và địa phương. Đây là một giải pháp căn cơ nhằm giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng và tạo cơ hội tiếp cận vốn cho doanh nghiệp tư nhân có tiềm năng nhưng thiếu tài sản thế chấp.

Tuy nhiên, hiện nay các Quỹ bảo lãnh tín dụng ở địa phương hoạt động còn rất khiêm tốn, quy mô nhỏ, cơ chế phê duyệt rườm rà, thiếu phối hợp với các ngân hàng thương mại. Do đó, ông Mạc Quốc Anh đề xuất cần sớm ban hành Nghị định về mô hình tổ chức và cơ chế vận hành Quỹ theo hướng trao quyền tự chủ, linh hoạt trong xét duyệt và quản lý rủi ro, dưới sự giám sát của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước. Đồng thời, cần tăng vốn điều lệ cho các Quỹ hiện có, vì nhiều Quỹ chỉ vài chục tỷ đồng, không đủ bảo lãnh cho một nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chính phủ cũng nên hỗ trợ vốn đối ứng hoặc cho phép địa phương dùng ngân sách tái cấp vốn cho Quỹ.

Một giải pháp quan trọng khác là khuyến khích doanh nghiệp lớn bảo lãnh cho các đối tác nhỏ trong chuỗi cung ứng. Cơ chế “doanh nghiệp bảo lãnh doanh nghiệp” nên được thể chế hóa, giúp doanh nghiệp đầu chuỗi có thể bảo lãnh để nhà cung ứng tiếp cận vốn phục vụ sản xuất.

Cũng theo ông Mạc Quốc Anh, để các Quỹ hoạt động hiệu quả, cần xây dựng cơ chế “chia sẻ rủi ro” giữa ngân hàng - Quỹ bảo lãnh - Chính phủ. Những rủi ro bất khả kháng như thiên tai, khủng hoảng thị trường cần được ngân sách nhà nước hỗ trợ một phần để bảo đảm hoạt động của Quỹ không bị tê liệt.

Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data) trong chấm điểm tín nhiệm sẽ nâng cao độ minh bạch, hiệu quả và giảm gian lận. Quỹ cũng cần kết nối chặt chẽ với các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính để hình thành hệ sinh thái tín dụng toàn diện, từ vốn, bảo lãnh đến đào tạo, thông tin.

Nếu những đề xuất này được triển khai đồng bộ, hệ thống Quỹ bảo lãnh tín dụng sẽ trở thành cánh tay nối dài của chính sách tài khóa - tiền tệ, giúp khơi thông hiệu quả dòng vốn cho khu vực doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là những doanh nghiệp đang khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số và hướng đến mô hình kinh tế xanh, bền vững trong thời gian tới, ông Mạc Quốc Anh chia sẻ.

Vũ Quang