Thúc đẩy hành trình logistics xanh

Nhiều rào cản

Chuyển đổi chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị theo hướng bền vững hơn, là một trong những xu thế mà cộng đồng doanh nghiệp (DN) quốc tế đang rất quan tâm. Theo đó, quản lý chuỗi cung ứng xanh gắn liền với quản trị các mắt xích của nó, bao gồm thiết kế xanh, sản xuất xanh, vận hành xanh, thu mua xanh, logistics xanh, quản lý chất thải…

Chủ tịch Liên đoàn thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công cho rằng, trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động, khi các mắt xích đó đều “xanh” thì DN có thể nâng cao năng lực vận hành, đồng thời hình thành hệ sinh thái xanh, bền vững xoay quanh DN, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh và gia tăng khả năng thích ứng, chống chịu, phục hồi của DN trước các cú sốc của thị trường.

Logistics xanh là quá trình chuyển đổi tất yếu. Ảnh: Quang Vinh

Đồng quan điểm, ông Đào Trọng Khoa - Chủ tịch Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) cũng khẳng định, chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để DN logistics Việt Nam hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tại Việt Nam, việc chủ động chuyển đổi và sẵn sàng “xanh hóa” của các DN logistics chưa đồng đều.

Theo Chủ tịch VLA, với các DN lớn, có vốn đầu tư nước ngoài thì họ đã bắt đầu triển khai các sáng kiến logistics xanh, như sử dụng xe điện, cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng thông qua số hóa hoặc xây dựng trung tâm logistics tiết kiệm năng lượng.

Trong khi đó, phần lớn DN vừa và nhỏ – vốn chiếm khoảng 90% số lượng DN logistics Việt Nam - vẫn gặp nhiều rào cản như chi phí đầu tư cao, thiếu thông tin và thiếu chính sách hỗ trợ cụ thể.

Các DN logistics cần nâng cấp và mở rộng hệ thống kho bãi, đầu tư các tranh thiết bị hiện đại; ưu tiên sử dụng các phương tiện vận tải thân thiện với môi trường; áp dụng công nghệ mới và ứng dụng AI để tối ưu hóa hoạt động; xây dựng mô hình logistics xanh tích hợp...

Mặt khác, hành lang pháp lý hỗ trợ logistics xanh còn thiếu đồng bộ. Dù Chính phủ đã có Chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, hay Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi có đề cập đến hạ tầng hỗ trợ phương tiện xanh, nhưng việc triển khai còn chậm và thiếu liên kết.

Gian nan hành trình chuyển đổi

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu - Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư và xây dựng Phúc Khang cho biết, trong bối cảnh Việt Nam cam kết mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và ngày càng hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, các DN Việt Nam, nhất là khu vực vừa và nhỏ, đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong quá trình chuyển đổi xanh và phát triển chuỗi cung ứng bền vững.

Bà Mẫu đặt câu hỏi: “Làm sao để các DN vừa và nhỏ sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường, cải tiến quy trình sản xuất và làm sao để giúp họ có nguồn lực chuyển đổi xanh dễ hơn?”. Chưa kể một thách thức khác đến nhu cầu nguồn nhân lực. “Muốn có sản phẩm xanh phải có nhân lực đáp ứng tuy nhiên, nguồn nhân lực về chuyển đổi xanh đang rất thiếu, và cần 20 năm để đào tạo ra được nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu này. Do đó, cần đầu tư con người một cách linh hoạt để hình thành văn hóa, bởi phải có nhân lực xanh mới có thể chuyển đổi xanh” - bà Mẫu nhận định.

Ông Yap Kwong Weng - CEO Vietnam SuperPort thì đưa ra nhận định, điều cốt lõi hiện nay là cần thúc đẩy mô hình logistics tích hợp đa phương thức, song song với việc xây dựng hành lang chính sách và tài chính bền vững để hỗ trợ DN thực thi chuyển đổi một cách thực chất.

Theo ông Yap, các nỗ lực chuyển đổi xanh của DN chỉ thực sự hiệu quả khi có sự đồng hành từ chính sách và tài chính. “Do đó cần khuyến khích tài chính xanh với các cơ chế kết hợp công – tư, không chỉ từ ngân hàng thương mại mà cả từ các tổ chức quốc tế cũng như ưu đãi thuế và miễn trừ pháp lý” – vị này đề xuất.

Ở góc độ quản lý, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết, tham gia quá trình xanh hóa, DN sẽ gặp một số thách thức, trước hết về nhận thức, thói quen, hạ tầng chưa đáp ứng cho sự phát triển của phương tiện vận chuyển xanh.

Không chỉ vậy, chuyển đổi xanh đòi hỏi chi phí đầu tư không nhỏ gây khó khăn cho DN, nhất là DN nhỏ và vừa. Bởi vậy, theo ông Hải, DN cần xây dựng chiến lược phù hợp với định hướng phát triển xanh; nâng cấp và mở rộng hệ thống kho bãi, đầu tư các tranh thiết bị hiện đại; ưu tiên sử dụng các phương tiện vận tải thân thiện với môi trường. “DN cũng cần chia sẻ và nỗ lực hợp tác; áp dụng công nghệ mới và ứng dụng AI để tối ưu hóa hoạt động; xây dựng mô hình logistics xanh tích hợp” – ông Hải nhấn mạnh.

T.Hằng