Thúc đẩy chuyển đổi số, tăng cường nguồn lực cho giám sát

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu tại Hội nghị. Ảnh H.Ngọc

Sáng 10/6, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức Hội nghị “Một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) - các quy định về giám sát của Quốc hội”.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương chủ trì và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.

Cùng dự và chủ trì Hội nghị có các Ủy viên Trung ương Đảng: Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình; Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga.

Tham dự Hội nghị có đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; các chuyên gia, nhà khoa học…

Giám sát văn bản quy phạm pháp luật sẽ là nội dung trọng tâm, đột phá trong nhiệm kỳ mới

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, việc sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật, trong đó có Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND là một yêu cầu cấp thiết, không chỉ xuất phát từ yêu cầu thực tiễn mà còn từ yêu cầu thể chế hóa những quan điểm, chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, tinh gọn bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính, gắn với tăng cường phân cấp, phân quyền.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, để có thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng dự thảo luật, bảo đảm phù hợp với nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và các dự án luật khác đã và đang trình Quốc hội cho ý kiến, xem xét, thông qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất lùi lại một kỳ họp so với chương trình, đồng thời phân công Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tiếp thu chỉnh lý theo hướng nghiên cứu sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND hiện hành. Vì vậy, dự án Luật này đã được đưa ra khỏi Chương trình Kỳ họp thứ Chín, để báo cáo Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Mười vào cuối năm nay.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, quan điểm sửa đổi Luật cần thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội và HĐND, nhằm tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN.

“Sửa đổi Luật cần phù hợp với chủ trương đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật, vừa bảo đảm cho công tác quản lý nhà nước, vừa tạo hành lang pháp lý khuyến khích đổi mới, sáng tạo, bảo đảm các quy định của luật mang tính ổn định, dễ hiểu, dễ thực hiện. Những vấn đề có tính biến động cao, đang được thực tiễn kiểm nghiệm cần quy định khung, nguyên tắc, thì giao các cơ quan hướng dẫn thực hiện”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, việc sửa đổi Luật cũng cần phù hợp với chủ trương tinh gọn bộ máy, phân định rõ trách nhiệm, gắn với tăng cường phân cấp, phân quyền. Trên cơ sở đó, làm rõ thẩm quyền, phạm vi, đối tượng giám sát của từng cơ quan, tránh trùng lắp, chồng lấn, đặc biệt là phân định rõ hoạt động giám sát của Quốc hội với giám sát của HĐND các cấp; đồng thời vẫn bảo đảm thống nhất, liên thông, hỗ trợ lẫn nhau, bảo đảm mọi hoạt động thực thi pháp luật đều được các cơ quan dân cử giám sát.

Cùng với đó, cần bảo đảm nguyên tắc phân cấp, phân quyền đi đôi với xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực có hiệu quả, tạo sự đồng bộ giữa quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức; bảo đảm thúc đẩy chuyển đổi số; tăng cường nguồn lực cho hoạt động giám sát, kể cả nhân lực, tài lực và vật lực.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị các tham luận, ý kiến của chuyên gia, nhà khoa học, đại biểu tại Hội nghị cần tập trung phân tích làm rõ khái niệm, nguyên tắc hoạt động giám sát.

Theo đó, khái niệm giám sát phải thể hiện rõ bản chất của hoạt động giám sát của cơ quan dân cử khác với hoạt động giám sát của các cơ quan khác. Hoạt động giám sát của cơ quan dân cử diễn ra liên tục, thường xuyên, ngay cả trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách. Và đây là hoạt động mang tính chính trị, pháp lý và kiểm soát quyền lực; chủ thể và đối tượng giám sát đa dạng; nội dung giám sát toàn diện, hình thức đa dang, phong phú, bảo đảm tính dân chủ, công khai, minh bạch, rõ mục tiêu, hiệu quả giám sát…

Về giám sát văn bản quy phạm phạm pháp luật và xem xét văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu thực tế, lâu nay chúng ta đã làm, nhưng có những văn bản không trái văn bản quy phạm pháp luật, nhưng cũng không phù hợp với thực tiễn, bị vướng mắc. "Vậy việc giám sát văn bản quy phạm pháp luật như thế nào, nhất là trong xu thế đổi mới, đây sẽ là nội dung trọng tâm, đột phá trong nhiệm kỳ mới”, Phó Chủ tịch Quốc hội gợi mở.

Các đại biểu tham dự Hội nghị. Ảnh Hoàng Ngọc

Chỉ rõ hoạt động giám sát chuyên đề là "điểm vướng nhất" trong thực tiễn, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, vẫn có biểu hiện “cưỡi ngựa, xem hoa” và dứt khoát lần này phải xem xét, khắc phục, sửa đổi.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, phải nâng cao chất lượng giải trình của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; nếu việc tổ chức một phiên giải trình mất tới vài ba tháng chuẩn bị, thì vấn đề không còn thời sự nữa. Do đó, khi có vấn đề thì phải tổ chức phiên giải trình một cách nhanh, gọn, có kết luận, kiến nghị và lan tỏa hành động đến Chính phủ, các bộ, ngành, qua đó xem xét, ban hành ngay các nghị định, thông tư sửa đổi. "Giải trình phải bám sát hơi thở cuộc sống", Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Với kinh nghiệm cùng sự tâm huyết, trách nhiệm, Phó Chủ tịch Quốc hội tin tưởng, các chuyên gia, nhà khoa học, đại biểu tham dự Hội nghị sẽ thảo luận, trao đổi, cung cấp cơ sở lý luận, thực tiễn và các kiến nghị, đề xuất quý báu giúp cho việc chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) đạt hiệu quả, góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của cơ quan dân cử trong thời gian tới.

Quy định cụ thể trong Luật cơ chế xử lý sau giám sát

Trước đó, trong phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình bày tỏ kỳ vọng, với sự tham gia tích cực, tâm huyết của các chuyên gia và đại biểu, Hội nghị sẽ đạt mục tiêu, yêu cầu đặt ra với việc xây dựng dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi), đóng góp thiết thực vào việc hoàn thiện khung pháp lý về giám sát ngày càng đầy đủ, đáp ứng yêu cầu đổi mới của công tác quản trị quốc gia trong giai đoạn phát triển mới.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, PGS.TS Lê Minh Thông phát biểu tại Hội nghị

ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Đức Hiếu phát biểu tại Hội nghị

ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Trịnh Xuân An phát biểu tại Hội nghị

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Luật phát biểu tại Hội nghị

Các đại biểu tham dự Hội nghị nêu rõ, hiện nay các kiến nghị sau giám sát chủ yếu mang tính chất khuyến nghị, thiếu các cơ chế buộc cơ quan có liên quan phải thực hiện. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều vấn đề đã được chỉ ra trong Báo cáo kết quả giám sát, nhưng không được khắc phục, hoặc giải quyết triệt để. Việc thiếu cơ chế xử lý rõ ràng sau giám sát làm giảm hiệu quả và tác động của hoạt động giám sát.

Vì vậy, các đại biểu đề nghị, cần quy định cụ thể trong Luật cơ chế xử lý sau giám sát. Bổ sung các quy định pháp lý chi tiết, bắt buộc các cơ quan, tổ chức được giám sát phải thực hiện nghiêm túc các kiến nghị sau giám sát.

Hoàng Ngọc