Thúc đẩy chuyển đổi kép trong doanh nghiệp

Chuyển đổi kép không chỉ là xu hướng mà là chìa khóa để doanh nghiệp phát triển bền vững. Ảnh: L.H.

Nhiều doanh nghiệp coi chuyển đổi kép là... gánh nặng

Theo giới chuyên gia, chuyển đổi kép gồm: chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang từng bước trở thành "chiếc chìa khóa" giúp doanh nghiệp (DN) nâng cao hiệu quả, thích ứng bền vững và vươn xa trên thị trường quốc tế. Chuyển đổi kép không còn là lựa chọn, mà là điều kiện để DN tồn tại, phát triển và vươn xa. Mặc dù vậy, thực tế cho thấy con đường chuyển đổi kép ở Việt Nam vẫn còn nhiều chông gai. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, kinh tế xanh chỉ chiếm khoảng 4 - 4,5% trong tổng thể nền kinh tế quốc dân, trong khi hơn 95% còn lại vẫn thuộc về “kinh tế nâu”.

Thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho thấy, quy mô nền kinh tế xanh của Việt Nam đạt khoảng 7 tỷ USD, tương đương 2% GDP và chủ yếu tập trung vào các ngành năng lượng và nông - lâm nghiệp. Các lĩnh vực khác như công nghiệp, giao thông vận tải, thông tin liên lạc, xử lý rác thải và xây dựng… chiếm tỷ lệ thấp. Trong khi đó, Việt Nam đặt mục tiêu phấn đấu đạt 2.000 tỷ USD về quy mô nền kinh tế vào năm 2050 cũng như thực hiện cam kết Net Ze-ro, nếu thực hiện hiệu quả chuyển đổi kép bao gồm chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Để chạm được mục tiêu này, vai trò của DN rất quan trọng.

Bàn về vấn đề này, TS Bùi Thanh Minh - Phó Giám đốc Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV) chỉ ra: Về chuyển đổi số, phần lớn DN vừa và nhỏ mới chỉ tiếp cận chuyển đổi số ở mức cơ bản. Về chuyển đổi xanh, 64% DN vừa và nhỏ chưa có bất kỳ sự chuẩn bị nào cho hoạt động giảm phát thải và chuyển đổi xanh; chỉ 3% DN đã thực hiện theo dõi và công bố kết quả giảm phát thải hàng năm.

Trên thực tế chuyển đổi kép đòi hỏi sự điều phối tổng thể giữa các lĩnh vực nhưng hiện nay Nhà nước chưa ban hành được các chính sách cụ thể và tích hợp rõ ràng, gây khó khăn cho việc triển khai thực thi. Mặt khác, các chính sách chuyên ngành liên quan đến chuyển đổi xanh và chuyển đổi số vẫn rời rạc, thiếu sự kết nối và đồng bộ, khiến DN lúng túng khi tiếp cận và áp dụng.

Cùng đó, phần lớn DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, còn hạn chế về nguồn lực, thiếu tư duy chiến lược và chưa xây dựng được hệ thống quản trị chuyên nghiệp để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi kép.

Chỉ ra những rào cản đối với DN nhỏ và vừa trong chuyển đổi kép, ông Dennis Quennet - Giám đốc Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) cho hay, nhiều DN vẫn coi chuyển đổi xanh và số là xu hướng “xa xỉ” và tốn kém. Họ lo sợ chi phí đầu tư ban đầu cao mà chưa nhìn thấy rõ lợi ích lâu dài như tiết kiệm năng lượng, tăng hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đáng chú ý, đa phần DN không biết nên bắt đầu từ đâu, lựa chọn công nghệ nào, hay đâu là nhà cung cấp giải pháp phù hợp. Họ cũng đang thiếu mạng lưới, thiếu các nền tảng kết nối với những bên có thể hỗ trợ như tổ chức công nghệ, đơn vị tài chính, chuyên gia tư vấn.

Hỗ trợ một cách đồng bộ

Nhấn mạnh giá trị chuyển đổi kép đem lại cho DN, ông Bùi Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Phát triển DN tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) chia sẻ: Trong bối cảnh toàn cầu đang đứng trước những thách thức ngày càng nghiêm trọng về biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên thiên nhiên và ô nhiễm môi trường, các quốc gia không thể đứng ngoài cuộc trong việc tìm kiếm các giải pháp phát triển bền vững.

Để giải quyết những thách thức này, tiến hành chuyển đổi kép, nghĩa là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh song hành là vô cùng cần thiết. Đây không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là cơ hội để DN đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cũng theo ông Tuấn, để hỗ trợ DN, Dự án “Trung tâm Chuyển đổi kép - Chuyển đổi số và Đổi mới sáng tạo nhằm bảo vệ môi trường và khí hậu tại Việt Nam” do Bộ Tài chính và Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) đã chính thức được triển khai. Theo đó, dự án triển khai trong 4 năm từ năm 2025-2028. Mục tiêu tổng quát là tăng cường năng lực cạnh tranh cho DN nhỏ và vừa Việt Nam dựa trên việc sử dụng năng lượng và nguồn lực đầu vào hiệu quả thông qua chuyển đổi số, chuyển đổi xanh hướng tới giảm phát thải, phát triển bền vững.

Trong khuôn khổ Dự án, hợp tác hoạt động đào tạo đầu tiên dành cho các DN nhỏ và vừa đã chính thức được triển khai, tập trung vào 3 lĩnh vực chủ chốt: chế biến nông sản, dệt may – may mặc và chế biến gỗ. Dự kiến trong tháng 7 – 8/2025, gần 100 DN thuộc 3 ngành nói trên sẽ tham gia chương trình đào tạo nhằm nâng cao hiệu suất sản xuất thông qua việc ứng dụng dữ liệu.

Bên cạnh đào tạo nhân lực, theo các chuyên gia, để chuyển đổi kép lan tỏa sâu rộng và hiệu quả trong cộng đồng DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, cần có những chính sách đột phá hơn từ phía Chính phủ. Theo đó, cần xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ chuyển đổi kép một cách đồng bộ. Cùng với đó, tăng cường chính sách tài chính ưu đãi và tiếp cận vốn xanh với lãi suất ưu đãi, điều kiện linh hoạt và thời hạn phù hợp. Tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức và năng lực quản trị. Thực tế hiện nay nhiều DN hiện vẫn coi chuyển đổi số là "chuyển đổi IT", hoặc chuyển đổi xanh là "chi phí tăng thêm". Vì vậy, Chính phủ cần hỗ trợ đào tạo miễn phí hoặc đồng tài trợ các khóa học về chuyển đổi số, quản trị bền vững, và chứng chỉ về phát triên bền vững cho DN vừa và nhỏ.

Lê Bảo