Thứ trưởng Bộ Y tế: Đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giám sát, phân tích, dự phòng dịch bệnh

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương - Thứ trưởng Bộ Y tế đã nhấn mạnh thông tin này tại hội nghị khoa học y học dự phòng toàn quốc năm 2025 với chủ đề "Chung tay vì sức khỏe cộng đồng" diễn ra ngày 3/10 tại Hà Nội.

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương - Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu.

Tập trung các nghiên cứu cảnh báo sớm bệnh truyền nhiễm mới nổi, bệnh bị lãng quên...

Hội nghị diễn ra với các phiên báo cáo và thảo luận chuyên sâu về nhiều chủ đề như vắc xin học; bệnh truyền nhiễm; bệnh không lây nhiễm; dinh dưỡng; môi trường; biến đổi khí hậu, và đào tạo y học dự phòng. Tại diễn đàn các nhà khoa học đầu ngành về y tế dự phòng trong nước cũng như các chuyên gia quốc tế sẽ cùng thảo luận, trao đổi, đưa ra nhiều giải pháp, cách làm hay... góp phần phát triển y tế dự phòng của Việt Nam ngày càng lớn mạnh, vì mục tiêu cao cả là bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương, ngành Y học dự phòng Việt Nam đang có nhiều cơ hội nhưng cũng có không ít thách thức trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và đổi mới toàn diện hệ thống y tế.

Trong thời gian qua Đảng, Nhà nước đã luôn quan tâm, ban hành các chủ trương, chính sách liên quan đến công tác y tế nói chung và y tế dự phòng nói riêng như Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, và đặc biệt là Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 09/9/2025 về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

"Đây là cơ sở chính trị quan trọng để ngành y tế, trong đó có hệ thống y tế dự phòng tiếp tục đổi mới, phát triển mạnh mẽ hơn"- Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương nói.

Các đại biểu dự hội nghị.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị các Viện y học dự phòng phối hợp với các tổ chức, đơn vị liên quan tiếp tục duy trì vai trò dẫn dắt và không ngừng nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực phòng bệnh, trong đó chú trọng tập trung nghiên cứu các lĩnh vực ưu tiên như nghiên cứu để phát hiện, cảnh báo sớm bệnh truyền nhiễm mới nổi, bệnh lưu hành phổ biến, các bệnh bị lãng quên; các vắc xin phòng bệnh, thuốc, sinh phẩm phòng bệnh; các bệnh không lây nhiễm; dinh dưỡng phòng bệnh, biến đổi khí hậu cũng như các vấn đề môi trường liên quan đến sức khỏe.

"Luôn gắn nghiên cứu khoa học với thực tiễn đặc biệt là gắn với nhiệm vụ bảo vệ sức khỏe người dân. Chủ động nghiên cứu, tham mưu cho Bộ Y tế trong việc triển khai hiệu quả các chương trình y tế công cộng quan trọng phục vụ thiết thực, hiệu quả cho cộng đồng"- Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh.

Cùng đó, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ, triển khai thực hiện hiệu quả "Chương trình Chuyển đổi số y tế quốc gia". Tập trung phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), các mô hình dự báo tiên tiến, và công nghệ số trong giám sát, phân tích và dự phòng dịch bệnh.

TS.BS Hoàng Minh Đức - Cục trưởng Cục Phòng bệnh phát biểu.

Tuy nhiên Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng để làm điều này đòi hỏi phải khẩn trương xây dựng hệ thống dữ liệu số về y tế dự phòng đồng bộ, minh bạch, phục vụ hiệu quả việc quản lý, dự báo và ra chỉ đạo kịp thời về phòng chống dịch bệnh.

"Mục tiêu cuối cùng là phát triển một hệ thống y tế hiện đại, công bằng, hiệu quả, bền vững, lấy phòng bệnh làm ưu tiên hàng đầu, đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao và đa dạng của nhân dân"- Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương bày tỏ.

Đồng thời tăng cường hợp tác liên ngành và chủ động hội nhập quốc tế: Triển khai hiệu quả kế hoạch tổng thể "Một Sức khỏe" quốc gia giữa Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường để ứng phó chủ động với các bệnh lây truyền từ động vật sang người và vấn đề kháng kháng sinh, vốn đang là thách thức toàn cầu;

Tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như WHO, UNICEF, các đối tác quốc tế khác, các viện nghiên cứu, các trường đại học trong nghiên cứu khoa học, đào tạo, chuyển giao công nghệ, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến về các lĩnh vực y tế dự phòng để nâng cao năng lực hệ thống y tế dự phòng theo hướng hiện đại, đủ năng lực ứng phó với các thách thức y tế toàn cầu và hội nhập quốc tế.

Khủng hoảng khí hậu thực chất là khủng hoảng sức khỏe cộng đồng: Ứng phó thế nào?

TS. Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam phát biểu.

Dưới góc nhìn của Tổ chức Y tế thế giới, thảo luận tại hội nghị, TS. Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam tập trung nói về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu với đối với sức khỏe con người.

Theo TS. Angela Pratt khủng hoảng khí hậu thực chất là một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng – mà Việt Nam đặc biệt chịu nhiều ảnh hưởng. Khoảng 70% dân số Việt Nam sống ở vùng ven biển hoặc vùng trũng thấp, nơi rất dễ bị tổn thương do thời tiết khắc nghiệt, xâm nhập mặn và mực nước biển dâng.

Gần 50% cơ sở y tế không có nguồn nước sạch ổn định. Nhiều công trình không được thiết kế để chịu được những cú sốc về khí hậu.

"Và cứ như vậy, chúng ta ngày càng chứng kiến nhiều bệnh liên quan đến nắng nóng, bệnh do muỗi truyền và các bệnh về đường hô hấp liên quan đến ô nhiễm hơn. Đây không còn là mối đe dọa trong tương lai xa. Mà đã hiện hữu ngay trước mắt – và sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai nếu không có hành động thay đổi"- TS. Angela Pratt nói.

Theo bà chủ đề của hội nghị hôm nay - y học dự phòng - càng có ý nghĩa kịp thời hơn bao giờ hết.

Dẫn Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị, trong đó cụm từ "Phòng bệnh" được đề cập hàng chục lần như là ưu tiên hàng đầu của một "hệ thống y tế hiện đại, công bằng, hiệu quả và bền vững, TS. Angela Pratt đề xuất ngắn gọn ba lĩnh vực hành động ưu tiên của ngành y tế để ngăn chặn những mối đe dọa mà khí hậu thay đổi đang gây ra cho sức khỏe cộng đồng.

GS.TS Phan Trọng Lân - Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương phát biểu.

Trong đó, ưu tiên cấp bách nhất là tăng cường khả năng thích ứng. Chúng ta cần hỗ trợ các cơ sở y tế trên khắp cả nước để có thể đầu tư vào hệ thống và hạ tầng giúp chống chọi với các sự kiện thời tiết khắc nghiệt, đảm bảo nguồn cung nước sạch ổn định, tin cậy và cho phép cung cấp dịch vụ chất lượng cao bất chấp những thách thức do biến đổi khí hậu gây ra.

"Bộ Y tế đã và đang thực hiện nhiều nỗ lực trong lĩnh vực này và WHO rất tự hào được đồng hành hỗ trợ – nhưng chúng ta cần phải khẩn trương mở rộng quy mô"- TS. Angela Pratt bày tỏ.

Ưu tiên cấp bách thứ hai của ngành y tế là giảm thiểu. Ngành y tế cần thực hiện vai trò của mình trong việc cắt giảm lượng phát thải carbon, ví dụ như thông qua những nỗ lực "xanh hóa" ở cả cấp độ cơ sở y tế và hệ thống cũng như toàn bộ chuỗi cung ứng.

Ưu tiên thứ ba là hành động ở cấp địa phương – nhưng cần phải được hỗ trợ bởi các chính sách và chiến lược quốc gia, nỗ lực của đối tác và đi kèm với các hoạt động đầu tư.

TS. Angela Pratt cũng nhắc đến việc cần hành động đa ngành để giải quyết tất cả các tác nhân phức tạp của cuộc khủng hoảng khí hậu, cũng như tăng cường khả năng thích ứng, phục hồi.

PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (nay là Cục Phòng bệnh) phát biểu.

Thái Bình/ Ảnh: Trần Minh