Thống đốc Nguyễn Thị Hồng: Chỉ cho vay đặc biệt lãi suất 0% trong hai trường hợp

Ngày 10.6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Việc cho vay đặc biệt chỉ trong 2 trường hợp

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết các nội dung tại dự thảo luật được khẳng định là phù hợp với Hiến pháp và thống nhất với hệ thống pháp luật của Việt Nam.

Nếu được thông qua, các quy định sẽ mang lại nhiều tác động tích cực đối với kinh tế - xã hội. Điều này tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của cá nhân và doanh nghiệp; góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước, cũng như đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội.

Về nhóm chính sách chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt của NHNN với lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm, Thống đốc Hồng cho biết mục đích của ngân hàng trung ương về phát hành tiền không sử dụng nguồn từ ngân sách nhà nước. Do đó, việc NHNN cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm không dẫn đến rủi ro ngân sách nhà nước phải bù lãi suất.

Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan để rà soát các quy định về xử lý các khoản cho vay đặc biệt của NHNN theo chế độ tài chính của ngân hàng này.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng

Theo bà Hồng, việc cho vay đặc biệt của NHNN chỉ áp dụng cho hai trường hợp: Một là tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt để chi trả cho người gửi tiền; hai là để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc của các tổ chức tín dụng đang bị kiểm soát đặc biệt. Hoạt động này chỉ được tiến hành sau khi đã áp dụng các biện pháp nghiệp vụ như tái cấp vốn, nghiệp vụ thị trường mở.

Như vậy, cho vay đặc biệt là cần thiết để ngăn chặn hiện tượng rút tiền hàng loạt tại tổ chức tín dụng, hạn chế nguy cơ rủi ro lan truyền sang các tổ chức khác, hoặc hỗ trợ phương án phục hồi, chuyển giao bắt buộc nhằm tái cơ cấu các tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt.

“Mục tiêu là đảm bảo an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, an ninh trật tự và an toàn xã hội, không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho các tổ chức tín dụng được vay đặc biệt từ NHNN”, Thống đốc Hồng nói.

Thống đốc NHNN cũng nhấn mạnh khoản 3 điều 194 Luật Các tổ chức tín dụng 2024 đã giao Thống đốc NHNN quy định chi tiết việc cho vay đặc biệt. Thực hiện quy định này, thống đốc đã ban hành Thông tư số 37/2024/TT-NHNN ngày 30.6.2024, quy định cụ thể mục đích, số tiền, thời hạn, tài sản bảo đảm, điều kiện tài sản bảo đảm, trả nợ vay và trách nhiệm của các bên liên quan.

Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến ĐBQH, sau khi dự thảo luật được ban hành, NHNN sẽ nghiên cứu, rà soát, sửa đổi Thông tư số 37/2024/TT-NHNN liên quan đến tiêu chí, điều kiện cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm, mục đích sử dụng khoản vay, trách nhiệm của đơn vị được vay và trách nhiệm của NHNN khi cho vay, kiểm soát nguồn tiền để tránh rủi ro, tránh lạm dụng chính sách.

“Điều này nhằm giảm áp lực tái cấu trúc nội tại của ngân hàng, tăng cường tính minh bạch về trình tự, thủ tục cho vay, đồng thời tăng cường kiểm soát, ngăn ngừa, hạn chế tổn thất có thể xảy ra, phòng tránh rủi ro đạo đức, rủi ro chính sách và hiệu ứng phụ, bảo đảm niềm tin và công bằng thị trường”, bà Hồng nêu.

Hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tán thành việc phân cấp thẩm quyền cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Thống đốc NHNN; nhất trí với phương án chỉnh lý của Chính phủ về việc bỏ quy định chuyển tiếp đối với khoản cho vay đặc biệt được NHNN quyết định trước ngày luật này có hiệu lực thi hành.

Đối với lãi suất cho vay đặc biệt, theo Chủ tịch Quốc hội, trong văn bản kết luận của cấp có thẩm quyền chưa thể hiện rõ ý kiến về mức lãi suất cho vay đặc biệt, dẫn đến cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn

Thường trực Ủy ban Kinh tế - Tài chính đã có công văn gửi Thường trực Ủy ban Pháp luật - Tư pháp về nội dung này. Vì vậy, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thường trực Ủy ban Pháp luật - Tư pháp khẩn trương tổng hợp các nội dung để báo cáo Đảng ủy Quốc hội, xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền, làm cơ sở cho các cơ quan tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi nêu rõ 2 nhóm chính sách quy định tại dự thảo luật đã được cơ quan có thẩm quyền cho ý kiến về chủ trương. Về cơ bản, các ý kiến trong báo cáo thẩm tra và ý kiến của ĐBQH về dự án luật đã được giải trình, tiếp thu.

Về lãi suất cho vay đặc biệt, dự thảo luật quy định “lãi suất cho vay đặc biệt của NHNN là 0%/năm” (khoản 1 điều 1). Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng đây là nội dung đã được Ban Thường vụ Đảng ủy NHNN Việt Nam báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo tờ trình số 04-TTr/ĐUNHNN ngày 29.4.2025.

Ông Mãi nhấn mạnh quy định về lãi suất cho vay đặc biệt của NHNN là nội dung quan trọng, ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống tổ chức tín dụng, an ninh tài chính - tiền tệ quốc gia và nguồn lực của nền kinh tế. Do còn có cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan, Thường trực Ủy ban Kinh tế - Tài chính đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt trên cơ sở ý kiến của cấp có thẩm quyền.

Lam Thanh