Thời tiết 'ẩm ương', nhiều người bỗng méo miệng sau khi thức giấc

Bác sĩ thăm khám tư vấn cho bệnh nhân bị liệt dây thần kinh số 7.

Bỗng dưng... liệt mặt

Thời tiết giao mùa khiến không ít người bất ngờ phát hiện khuôn mặt bỗng méo lệch, miệng xệ một bên, mắt không nhắm kín. Nhiều trường hợp chủ quan cho rằng đây chỉ là hiện tượng "trúng gió", có thể tự khỏi hoặc điều trị bằng các phương pháp dân gian.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Nguyễn Hồng Hà - Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt, Tạo hình - Thẩm mỹ, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, liệt dây thần kinh số 7 là bệnh lý thần kinh cần được chẩn đoán sớm. Nếu bỏ lỡ "thời điểm vàng", người bệnh có thể phải can thiệp phẫu thuật phức tạp để phục hồi chức năng và thẩm mỹ khuôn mặt.

Liệt dây thần kinh số 7 là tình trạng tổn thương dây thần kinh chi phối vận động các cơ biểu cảm trên mặt. Khi dây thần kinh này bị ảnh hưởng, những động tác đơn giản như cười, nhắm mắt, cau mày trở nên khó khăn, khiến khuôn mặt mất cân đối rõ rệt.

Theo bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, đây là bệnh lý dễ nhận biết nhưng lại thường bị đánh giá sai mức độ. Không ít người bệnh chỉ đi khám khi tình trạng đã kéo dài vài tháng, thậm chí cả năm, khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn.

Trong thực tế lâm sàng, số ca liệt dây thần kinh số 7 có xu hướng gia tăng vào những thời điểm thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt khi chuyển từ nóng sang lạnh hoặc trong mùa mưa ẩm kéo dài. Nhiều bệnh nhân cho biết trước đó hoàn toàn khỏe mạnh, chỉ sau một đêm ngủ dậy đã thấy mặt lệch, méo miệng, nói khó hoặc nhắm mắt không kín.

Nguyên nhân phổ biến nhất của nhóm này là viêm dây thần kinh do virus hoặc rối loạn tuần hoàn. Thời tiết thay đổi tạo điều kiện cho virus hoạt động mạnh hơn, đồng thời ảnh hưởng đến huyết áp và lưu thông máu, khiến dây thần kinh số 7 bị phù nề và tạm thời mất chức năng.

Bác sĩ Nguyễn Hồng Hà – Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt, Tạo hình – Thẩm mỹ, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức

"Khoảng 70–80% trường hợp liệt dây thần kinh số 7 do nguyên nhân này có thể hồi phục nếu được điều trị nội khoa đúng và theo dõi sát trong những tháng đầu", bác sĩ Hà cho biết.

Tuy nhiên, không phải mọi ca liệt mặt đều lành tính. Liệt dây thần kinh số 7 cũng có thể xuất phát từ chấn thương tai nạn giao thông, vết thương vùng mặt, vỡ xương thái dương, u não, u dây thần kinh hoặc u tuyến nước bọt mang tai. Với những trường hợp này, nếu chỉ điều trị bảo tồn hoặc chờ tự hồi phục, nguy cơ để lại di chứng vĩnh viễn là rất lớn.

Điều trị theo "thời điểm vàng"

Theo bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, điều trị liệt dây thần kinh số 7 không có một phác đồ chung cho tất cả bệnh nhân mà phụ thuộc rất lớn vào thời gian mắc bệnh và nguyên nhân gây liệt. Ở giai đoạn sớm, trong vòng 3-6 tháng đầu, nếu dây thần kinh không bị đứt, người bệnh chủ yếu được điều trị bằng thuốc chống viêm, giảm phù nề, kết hợp bảo vệ mắt và phục hồi chức năng. Nhiều trường hợp có thể cải thiện rõ rệt hoặc hồi phục hoàn toàn.

Ngược lại, với các ca liệt do chấn thương làm đứt dây thần kinh, việc phẫu thuật nối dây thần kinh cần được thực hiện càng sớm càng tốt. "Nếu nối ngay trong cấp cứu, khả năng phục hồi có thể đạt tới 80-90%. Khi để muộn, hiệu quả sẽ giảm đi đáng kể," bác sĩ Hà nhấn mạnh.

Bệnh nhân đang điều trị liệt dây thần kinh số 7 với biểu hiện méo miệng, mắt nhắm mắt mở.

Với những bệnh nhân đến viện muộn hơn, từ 6-8 tháng, các cơ mặt vẫn còn nhưng không còn được dây thần kinh số 7 chi phối. Lúc này, giải pháp hiệu quả là chuyển dây thần kinh, trong đó phổ biến nhất hiện nay là chuyển dây thần kinh cơ cắn sang dây thần kinh số 7. Phương pháp này giúp phục hồi vận động khuôn mặt nhanh, đồng thời ít ảnh hưởng đến chức năng nhai.

Bác sĩ Hà cho biết, nhiều bệnh nhân sau phẫu thuật chỉ sau vài tháng đã có thể cười, mím môi và cải thiện rõ rệt sự cân đối khuôn mặt, từ đó lấy lại sự tự tin trong sinh hoạt và giao tiếp.

Nếu người bệnh đến sau 18-24 tháng, các cơ biểu cảm trên mặt đã teo hoàn toàn, các phương pháp nối hay chuyển thần kinh không còn hiệu quả. Khi đó, phẫu thuật ghép cơ tự do kèm vi phẫu mạch máu và thần kinh là lựa chọn gần như duy nhất.

Đây là kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi ekip phẫu thuật có trình độ cao và sự phối hợp của nhiều chuyên khoa. Dù không thể đưa khuôn mặt trở lại trạng thái như ban đầu, phương pháp này vẫn giúp cải thiện đáng kể khả năng biểu cảm và thẩm mỹ, nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Theo bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, thông điệp quan trọng nhất là không nên chủ quan với những dấu hiệu méo miệng, lệch mặt, nhắm mắt không kín, đặc biệt trong giai đoạn thời tiết giao mùa. Nếu sau 2-3 tuần điều trị mà không cải thiện, người bệnh cần đến cơ sở y tế có chuyên khoa sâu để được chẩn đoán và tư vấn đúng hướng.

"Liệt dây thần kinh số 7 không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn liên quan trực tiếp đến chức năng và tâm lý người bệnh. Phát hiện sớm và điều trị đúng sẽ giúp tránh được những can thiệp phẫu thuật nặng nề về sau", bác sĩ Hà nhấn mạnh.

Bài, ảnh: Thành Nam