Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và lực lượng Hamas: Khoảng lặng mong manh

Các tòa nhà bị phá hủy do xung đột tại Khan Younis, Dải Gaza. (Ảnh: THX/TTXVN)

Cách đây một tháng, Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về Gaza diễn ra ở Ai Cập, thu hút sự quan tâm của dư luận. Tại đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng lãnh đạo các nước trung gian hòa giải gồm Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ đặt bút ký văn kiện chấm dứt chiến sự tại Dải Gaza. Sự kiện này được kỳ vọng là bước khởi đầu mang đến hòa bình, an ninh và ổn định cho khu vực Trung Đông.

Tuy nhiên, đến nay, tình hình trên thực địa ở Gaza vẫn chỉ được coi là một khoảng lặng tạm bợ. Những cáo buộc, tranh cãi vi phạm lệnh ngừng bắn, những đòn trả đũa lẫn nhau liên tục được đưa ra, đẩy thỏa thuận ngừng bắn trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn vào bất cứ lúc nào.

Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani từng bày tỏ thất vọng trước các vụ tấn công qua lại giữa Hamas và Israel, trong khi Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Teresa Ribera thúc giục các bên tạo “cơ hội cho hòa bình” thay vì “cơ sở cho những đợt không kích mới”.

Công tác cứu trợ ở Gaza bị tắc nghẽn nghiêm trọng. Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), các vật tư y tế như kim tiêm và tủ lạnh chạy bằng năng lượng mặt trời dùng để bảo quản vắc-xin dù rất cần thiết cho công tác y tế khẩn cấp, nhưng chưa được phép vào Gaza.

Nguồn cung lương thực vào Dải Gaza đã được tăng cường kể từ sau lệnh ngừng bắn do Mỹ làm trung gian nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mục tiêu 2.000 tấn/ngày. Suốt những tháng qua, khu vực miền bắc Dải Gaza, nơi đang đối mặt nạn đói nghiêm trọng, không có tuyến đường viện trợ nhân đạo trực tiếp nào.

Trước sức ép từ cộng đồng quốc tế, Israel vừa thông báo mở lại cửa khẩu Zikim nối với phía bắc Dải Gaza. Đối với những người dân chìm trong cảnh kiệt quệ, đói khổ sau hơn hai năm giao tranh, một khoảng lặng thật sự không chỉ là những ngày yên tiếng súng mà còn là sự đáp ứng các nhu cầu nhân đạo tối thiểu của người dân, là những lô hàng cứu trợ với lương thực, nước sạch, thuốc men… đến tay kịp thời.

Kế hoạch hòa bình về Gaza, dù thắp lên tia hy vọng mong manh cho hòa bình, vẫn đang bị che phủ bởi lớp sương mù của những tính toán lợi ích chính trị, cùng sự xói mòn lòng tin giữa các bên.

Khi Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về Gaza diễn ra ở Ai Cập, nhiều ý kiến bày tỏ hoài nghi rằng, liệu có thể tìm thấy nền hòa bình lâu dài thật sự cho Gaza được hay không khi đại diện của Israel và lực lượng Hamas - các bên xung đột chính - lại không có mặt trong hội nghị quan trọng bàn về tương lai vùng đất này?

Ngay từ khi mới được ông Trump công bố, bản kế hoạch hòa bình về Gaza đã bộc lộ một số điểm hạn chế. Giai đoạn tiếp theo trong bản kế hoạch bao gồm nhiều vấn đề nhạy cảm, phức tạp và liên quan lợi ích chính trị của các bên như giải giáp Hamas, rút hết quân đội Israel ra khỏi Gaza, cơ chế quản trị Gaza hậu xung đột…

Theo kế hoạch, Gaza trong giai đoạn chuyển tiếp được giám sát bởi Hội đồng Hòa bình. Bà Hiba Husseini, một luật sư tại Ramallah nhận định, nếu không có sự tham gia của chính quyền Palestine thì tương lai Gaza vẫn là một dấu hỏi lớn. Việc triển khai lực lượng quốc tế tại Gaza cũng không dễ dàng trên thực tế.

Theo giới chức Hamas, vẫn còn nhiều bất đồng về chi tiết hoạt động của lực lượng quốc tế như phạm vi triển khai, nhiệm vụ cụ thể. Jordan cho biết chỉ sẵn sàng đào tạo lực lượng an ninh Palestine, chứ không tham gia quân sự trực tiếp. Xét cho cùng, thỏa thuận ngừng bắn vừa qua giữa Israel và Hamas chỉ là một khoảng lặng mong manh tạm thời giữa cơn bão xung đột.

Khoảng lặng này là cần thiết, sau hai năm giao tranh không ngừng nghỉ đẩy tình hình Gaza vào thế bế tắc. Song, nếu thiếu vắng những biện pháp xây dựng lòng tin hay thiện chí nhượng bộ về lợi ích chính trị để hướng tới mục tiêu nhân đạo, thì Dải Gaza sẽ còn mắc kẹt mãi ở ranh giới giữa chiến tranh và hòa bình.

MINH HẰNG