Thịt ngoại nhập giá mềm, thịt nội 'căng' áp lực cạnh tranh

Doanh nghiệp thịt của Ba Lan đến Việt Nam khảo sát thị trường. Ảnh: LH

Thị trường thịt ngoại nhập ngày càng sôi động

Gần đây, tại TPHCM, các hoạt động xúc tiến thương mại của các doanh nghiệp châu Âu, đã thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà phân phối, nhà bán lẻ và người tiêu dùng Việt Nam.

Ông Michal Cichon, đại diện kinh doanh Công ty Ham – tập đoàn chế biến thịt heo châu Âu, nhận định Việt Nam với hơn 100 triệu dân là thị trường rất lớn. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng ưu tiên sản phẩm sạch, ông Cichon kỳ vọng đưa các sản phẩm đạt tiêu chuẩn châu Âu vào các kênh bán lẻ hiện đại, đáp ứng nhu cầu thực phẩm an toàn của người Việt.

Thật vậy, Việt Nam hiện là quốc gia có mức tiêu thụ thịt heo cao trên thế giới. Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), đến 2029, tiêu thụ thịt heo tại Việt Nam sẽ tăng mạnh, dự kiến đạt 3,8 triệu tấn vào 2025. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cũng dự báo năm nay tiêu thụ đạt 4 triệu tấn, tăng 3,3% so với năm trước. Những số liệu này cho thấy thị trường nội địa rất tiềm năng, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp quốc tế mở rộng hoạt động tại Việt Nam.

Nhiều doanh nghiệp Ba Lan và quốc gia khác đang tích cực mở rộng thị trường tại Việt Nam. Ông Tomasz Parzybut, Giám đốc Hiệp hội các nhà giết mổ và chế biến thịt Ba Lan, cho biết chương trình “Châu Âu đầy hương vị – Truyền thống và Chất lượng” vừa diễn ra tại TPHCM thu hút hơn 10 công ty cung ứng thịt tham gia.

Các doanh nghiệp Ba Lan giới thiệu sản phẩm chất lượng cao, phù hợp xu hướng tiêu dùng ngày càng chú trọng sức khỏe và an toàn thực phẩm của người Việt. Họ kỳ vọng tận dụng công nghệ nuôi trồng hiện đại, quy mô lớn và tiêu chuẩn cao để thâm nhập thị trường qua các kênh bán lẻ hiện đại.

Đồng thời, họ dự định mở rộng hợp tác với các đối tác trung gian, đưa hàng vào chuỗi siêu thị tại TPHCM và Hà Nội, nhằm mở rộng thị phần và nâng cao đa dạng hóa sản phẩm thịt ngoại tại Việt Nam.

Ngoài Ba Lan, nhiều quốc gia châu Âu, châu Mỹ, châu Úc cũng đẩy mạnh xuất khẩu thịt vào Việt Nam. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, Việt Nam nhập khẩu thịt và phụ phẩm từ hơn 40 nền kinh tế, trong đó, các mặt hàng phổ biến gồm thịt heo, bò, trâu, gà đông lạnh và ướp lạnh, cùng các loại phụ phẩm phục vụ sản xuất chế biến thực phẩm, khiến thị trường nội địa đối mặt với cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Áp lực với thịt ngoại giá rẻ

Trong 6 tháng đầu năm 2025, theo số liệu của Cục Hải quan, Việt Nam đã chi hơn 900 triệu đô la để nhập khẩu hơn 451.000 tấn thịt và sản phẩm từ thịt, tăng 11,8% về lượng và 14,9% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Còn theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 7 tháng đầu năm, tổng kim ngạch nhập khẩu thịt và phụ phẩm sau giết mổ đã vượt 1 tỉ đô la, tăng 12,3% so với cùng kỳ năm trước.

Thị trường chủ yếu vẫn là các mặt hàng thịt trâu, bò, heo và gia cầm đông lạnh, nhập từ các quốc gia có lợi thế về quy mô sản xuất lớn và chi phí thấp. Điều đáng chú ý là, mức giá cạnh tranh của thịt ngoại, đặc biệt là các sản phẩm thịt heo, bò và gà đông lạnh, đã gây ra những tác động rõ rệt tới thị trường nội địa.

Tại các hệ thống siêu thị và cửa hàng tiện lợi như chuỗi Bách Hóa Xanh, giá của các loại thịt heo nhập từ Brazil thấp hơn từ 20-30% so với thịt nội địa.

Tại các kênh phân phối hiện đại như hệ thống siêu thị lớn, các loại thịt nhập khẩu đã có mặt phổ biến với mức giá thấp hơn nhiều so với hàng nội địa. Một số loại thịt đông lạnh từ châu Âu, Canada, Úc còn có giá chỉ bằng 60-80% so với sản phẩm nội địa.

Đại diện một chuỗi siêu thị lớn cho biết, sản phẩm thịt heo, bò và gia cầm nhập khẩu rẻ hơn trong nước 30-40%, khiến cơ quan hải quan từng nghi ngờ khai thấp giảm thuế. "Giá thấp là do chi phí sản xuất giảm nhờ công nghệ nuôi hiện đại và quy mô lớn tại các nước xuất khẩu", người này nói.

Các chuỗi siêu thị là tầm ngắm của thịt ngoại nhập. Ảnh minh họa: TL

Điều này tạo ra sức ép cạnh tranh khốc liệt đối với các nhà chăn nuôi trong nước. Theo Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam Bộ, giá thành sản xuất trong nước cao do phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu, quy mô nhỏ lẻ, trong khi thị trường mở cửa ngày càng rộng mở khiến hàng ngoại dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng hơn. Các hộ chăn nuôi bò, heo, gà... đều phải đối mặt với áp lực cạnh tranh. Giá bán ra thấp, trong khi chi phí thức ăn chăn nuôi tăng cao khiến lợi nhuận bị thu hẹp, giảm đàn.

Đơn cử, ông Nguyễn Thanh Khuê, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty chăn nuôi nông nghiệp Việt Úc, cho biết đàn bò của công ty đã giảm tới 90% so với 4 năm trước. Nguyên nhân chính là chi phí sản xuất cao do phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, đặc biệt là thức ăn chăn nuôi chiếm tới 80% tổng chi phí.

Mặt khác, tỷ giá USD/VNĐ biến động và chính sách thuế, như thuế VAT 5% đối với thức ăn chăn nuôi (trước không chịu thuế), tăng chi phí, đẩy giá thành và giảm sức cạnh tranh của thịt nội địa. "Việc tiêu thụ thịt bò trong nước gặp khó khăn, lợi nhuận thấp khiến các doanh nghiệp chăn nuôi như công ty ông ngày càng co cụm, giảm quy mô", ông nói.

Không thể dựa mãi thói quen tiêu dùng để cạnh tranh

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp nội đang cố gắng cải tiến để cạnh tranh, đặc biệt tận dụng thói quen tiêu dùng của người Việt, vốn ưu tiên thịt tươi thay vì các loại thịt đông lạnh nhập khẩu.

Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM, cũng cho biết giá thịt nhập khẩu hiện rẻ hơn trong nước. Tuy nhiên, lợi thế này không hoàn toàn đủ để lấn át thị hiếu tiêu dùng của người Việt vẫn ưu tiên thịt nóng, chế biến ngay. "Đây cũng được cho là lợi thế lớn nhất của nhà cung ứng thịt nội địa", bà nói.

Tuy nhiên, nếu cứ mãi dựa vào thói quen tiêu dùng để cạnh tranh, khả năng duy trì bền vững sẽ rất hạn chế. Các chuyên gia nhận định, việc gia tăng nhập khẩu thịt giá rẻ là xu hướng tất yếu của quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng. Ngành chăn nuôi cần nỗ lực cải thiện năng suất, giảm chi phí, vì khi giá thịt nội địa chênh lệch lớn so với thịt nhập khẩu, người tiêu dùng sẽ dần chuyển sang các sản phẩm nhập khẩu, hình thành thói quen tiêu thụ thịt mát, đông lạnh.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhiều ý kiến cho rằng, cần có các giải pháp chiến lược từ phía Chính phủ và các bộ ngành liên quan để điều phối, xây dựng quy hoạch và chiến lược phát triển ngành chăn nuôi phù hợp.

Các đề xuất bao gồm việc kiểm soát chặt chẽ chất lượng, nâng cao tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, xây dựng hàng rào kỹ thuật phù hợp, đồng thời thúc đẩy các chương trình hỗ trợ về công nghệ, giống nòi, và mở rộng thị trường tiêu thụ nội địa.

Ngoài ra, việc nâng cao năng suất, đổi mới công nghệ, phát triển các mô hình chăn nuôi theo chuỗi giá trị, và thúc đẩy liên kết hợp tác giữa các doanh nghiệp là những hướng đi cần thiết để giảm thiểu tác động của thịt ngoại nhập, bảo vệ ngành chăn nuôi trong nước phát triển bền vững.

Lê Hoàng