Thiếu 'luật chơi', bất động sản xanh loay hoay tìm hướng tiếp cận

Thiếu tiêu chuẩn áp dụng

Là nhà đầu tư bất động sản du lịch nghỉ dưỡng tại Hội An, chị Nguyễn Lịch khi xây dựng và hoàn thiện dự án tính chất quy mô nhỏ, nhưng đặt mục tiêu phải đạt những chỉ số bản địa, công nghệ cao, xanh thân thiện và bảo vệ môi trường đúng nghĩa. Bởi tệp khách nghỉ dưỡng tại Hội An thường là khách quốc tế, thời gian lưu trú dài ngày nên những trải nghiệm phải thực chất từ thiết kế, chất liệu, giải pháp, công nghệ…

Áp dụng công nghệ, vật liệu xanh và công trình dự án bất động sản còn gặp nhiều vướng mắc.

Tuy nhiên khi bắt tay vào thực hiện, chị Lịch và ekip không biết phải bắt đầu từ đâu, theo quy chuẩn nào cụ thể chi tiết. Mặc dù đã xác định mức chi phí dự phòng tăng từ 5 - 10% để đổi lại hiệu quả vận hành trong tương lai, nhưng các phương án đến từ đơn vị tư vấn phần lớn chỉ thuyết trình về công trình xanh theo nghĩa thông thường, như tăng độ phủ xanh của thực vật, tăng diện tích cảnh quan, dùng vật liệu xây dựng địa phương… Và câu chuyện mấu chốt là công nghệ nào được công nhận, thiết bị nào được áp dụng thì vẫn loay hoay tự quyết.

Còn với đơn vị sản xuất cung cấp dịch vụ, ông Nguyễn Cao Trí, Tổng giám đốc Ariston Việt Nam chia sẻ: "Đối với các doanh nghiệp lớn, mảng công nghiệp hoặc mảng tòa nhà thương mại, nhận thức về công trình xanh dường như đang ổn. Nhưng trong mảng dân dụng, thậm chí cả mảng khách sạn nghỉ dưỡng vẫn còn rất hạn hẹp, vì khách hàng là người tiêu dùng cá nhân, việc họ sẵn sàng chấp nhận chi trả chi phí cao hơn cho công trình xanh là bài toán khó. Bài toán này liên quan với chi phí đầu tư, chủ đầu tư sẽ quyết định có đầu tư cho công trình xanh hay không.

TS Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho biết, mục tiêu phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2045 hoặc 2050 là phải phát triển đô thị bền vững, trong đó bao gồm cả đô thị xanh, đô thị thông minh, lấy con người làm trung tâm.

"Trong quá trình phát triển, hình thành đô thị xanh, đô thị thông minh hiện nay phần lớn vẫn do các doanh nghiệp bất động sản tự chủ động triển khai, vẫn còn thiếu cơ chế chính sách đi kèm theo, để cụ thể hóa các định hướng phát triển đô thị xanh toàn diện. Vì còn thiếu cơ chế chính sách, nên chưa có các tiêu chí, tiêu chuẩn kỹ thuật nào thống nhất để ứng dụng, nên thực trạng phát triển xanh trên thị trường vẫn đang "trăm hoa đua nở". Điều này dẫn đến tình trạng hiệu quả thực sự đem lại sau quá trình đầu tư công nghệ không được thể hiện rõ nét, dễ dẫn đến lãng phí", TS Nguyễn Đức Kiên nói.

Ông Đặng Việt Dũng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam chỉ ra rằng, thị trường công nghệ, vật liệu xây dựng xanh hiện nay thiếu minh bạch về thông tin và tiêu chuẩn đánh giá chưa đồng bộ. Người tiêu dùng khó phân biệt giữa vật liệu xanh thực sự và những sản phẩm "giả xanh", trong khi nhà sản xuất cũng gặp khó khăn trong việc khẳng định chất lượng sản phẩm, dẫn đến việc mở rộng thị trường gặp nhiều trở ngại.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Cửu Loan, Phó Chủ tịch Chi hội Vật liệu xây dựng miền Trung, nguyên nhân chủ yếu là do thiếu hướng dẫn cụ thể trong trình tự, thủ tục đánh giá và chứng nhận sản phẩm vật liệu xây dựng tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường. Bên cạnh đó, các quy định bắt buộc liên quan đến đánh giá, chứng nhận hiệu suất năng lượng của thiết bị xây dựng còn chưa rõ ràng.

"So với các nước phát triển, ngành Xây dựng Việt Nam còn yếu về công nghệ, nhân lực và quản lý. Chưa có công trình nào đạt tiêu chí Net Zero - đây là thách thức lớn để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", ông Loan chia sẻ.

Cần giải pháp tổng thể đồng bộ

KTS Hoàng Mạnh Nguyên cho rằng, khi nói đến vấn đề dịch chuyển xanh, phát triển xanh, phải hiểu rằng đó không chỉ gói gọn trong một yếu tố đơn lẻ mà là một chuỗi liên kết từ đô thị, công trình cho đến các trang thiết bị sử dụng bên trong. Một giải pháp xanh đòi hỏi sự đồng bộ của tất cả các yếu tố này, chứ không thể tách rời. Hiện tại, chúng ta đang đứng trước hai lựa chọn, hoặc phát triển bất chấp để đạt hiệu quả kinh tế ngắn hạn, hoặc chậm lại để tìm kiếm sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.

Dự án bất động sản xanh mang lại tiêu chí cạnh tranh, đẳng cấp trên bản đồ đô thị khu vực và quốc tế.

Theo TS Võ Trí Thành, chuyển đổi xanh và cả chuyển đổi số hiện nay là một cuộc "cách mạng 3 trong 1". Đầu tiên là cách mạng công nghệ, mà thấy rõ nhất đầu tiên là công nghệ năng lượng xanh, thiết bị xanh. Thứ hai là cách mạng thay đổi tư duy, lối sống, phương thức sản xuất, thị trường, tiêu dùng, các định chế tài chính. Thứ ba là thể chế.

Cả 3 yếu tố này đều phải thay đổi. Và muốn thay đổi được, thì điều đầu tiên là Nhà nước phải hỗ trợ doanh nghiệp, đưa ra "luật chơi" là các quy định, thể chế để doanh nghiệp có một hành lang pháp lý yên tâm để phát triển. Bởi một khi thị trường đã có những nhu cầu thì doanh nghiệp bắt buộc phải phát triển dự án, phải có sản phẩm dịch vụ phục vụ cho nhu cầu đó của thị trường, dù đôi khi Nhà nước chưa yêu cầu.

Ví dụ như tiêu chí xanh ở các công trình, dự án. Nhà nước muốn hỗ trợ, muốn cấp chứng chỉ thì phải có tiêu chí, nhưng hiện nay việc này vẫn đang làm chưa xong. Khi có tiêu chí xanh thì mới có đến tài chính xanh. Trong hơn 16 triệu tỷ tín dụng Việt Nam hiện nay mới có 4,5% gọi là tín dụng xanh và cơ bản xanh ở đây chủ yếu tập trung cho năng lượng tái tạo. Có thể nói, vẫn còn thiếu nhiều cơ chế chính sách nữa, tuy nhiên tôi cho rằng, từ góc độ doanh nghiệp, chúng ta nên chủ động, đừng quá chờ vào các chính sách. Trong giai đoạn chuyển mình như hiện nay, chúng ta nên chủ động để nắm lấy cơ hội, không bỏ lỡ cơ hội phát triển xanh, bền vững.

Theo KTS Hoàng Mạnh Nguyên, hiện nay, các bộ tiêu chí đánh giá công trình xanh tại Việt Nam chủ yếu mang tính chất khuyến khích, chưa bắt buộc áp dụng trong thực tiễn. Việc cần làm là đưa các tiêu chí công trình xanh vào hệ thống quy chuẩn bắt buộc trong quá trình cấp phép xây dựng, qua đó tạo ra giá trị pháp lý rõ ràng và nâng cao tính cam kết của chủ đầu tư. Thứ hai, cần có các chính sách ưu đãi phù hợp thông qua cơ chế thuế và các lợi ích cụ thể dành cho nhà phát triển dự án, nhằm tăng tính hấp dẫn và khả thi trong triển khai thực tế.

Nhi Nhi