Thiện nguyện cũng cần tuân thủ pháp luật

Thời gian qua, Nhóm thiện nguyện Vạn Sự Tùy Duyên (xã Long Thành) đã thực hiện nhiều chương trình thiện nguyện tại các tỉnh, thành trong cả nước và đều đăng ký bài bản tại địa phương. Ảnh: C.T.V

Thời gian qua, một số tổ chức, cá nhân làm từ thiện theo hình thức tự phát và không thông qua các cơ quan chức năng hay đơn vị địa phương. Điều này đã khiến công tác quản lý, giám sát gặp ít nhiều khó khăn.

Tạo thuận lợi cho hoạt động thiện nguyện

Một cán bộ phường Trảng Dài, tỉnh Đồng Nai cho biết: Thời gian qua, một số nhóm thiện nguyện tự phát có đến phường đề nghị cấp giấy đi đường để thực hiện Chương trình Chuyến xe 0 đồng cứu trợ đồng bào miền Bắc bị thiệt hại bởi cơn bão số 10. Trong khi lãnh đạo phường không nắm rõ các nhóm thiện nguyện trước đó đã thực hiện kế hoạch Chương trình Chuyến xe 0 đồng như thế nào, nguồn lực vận động cụ thể ra sao, số lượng hàng hóa có được kê khai đầy đủ chưa... Hơn nữa, nhóm không có văn bản gửi đến phường thông báo về chương trình làm thiện nguyện… Vì những lý do này và căn cứ theo quy định pháp luật, lãnh đạo phường chưa thể cấp giấy đi đường.

“Chúng tôi đã phân tích, giải thích cụ thể các quy định pháp luật liên quan; đồng thời hướng dẫn phối hợp với các tổ chức được phép vận động từ thiện như Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Đồng Nai hoặc Hội Chữ thập đỏ tỉnh Đồng Nai để Chương trình Chuyến xe 0 đồng được thực hiện bài bản, đảm bảo. Nhưng đại diện nhóm thiện nguyện vẫn không đồng ý. Vì thế, chúng tôi giữ nguyên quan điểm không cấp giấy đi đường để đảm bảo mọi hoạt động phải tuân thủ đúng quy định pháp luật” - một cán bộ phường Trảng Dài chia sẻ.

Theo Nghị định số 93/2021/NĐ-CP, ngày 27-10-2021 của Chính phủ về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, quy trình làm từ thiện được quy định rất cụ thể. Theo đó, nhiều Nhóm thiện nguyện trên địa bàn tỉnh đã chủ động tuân thủ nghiêm túc quy định này, trong đó có Nhóm thiện nguyện Vạn Sự Tùy Duyên (xã Long Thành, tỉnh Đồng Nai).

Ông Nguyễn Ngọc Giang San, Trưởng Nhóm thiện nguyện Vạn Sự Tùy Duyên cho biết: Nhóm được thành lập và đi vào hoạt động đến nay đã hơn 14 năm. Thời gian qua, nhóm đã thực hiện nhiều chương trình thiện nguyện tại các tỉnh, thành trong cả nước. Khi thực hiện chương trình vận động cứu trợ bà con bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão lũ, nhóm đều đăng ký và thực hiện theo Nghị định số 93 của Chính phủ. Cụ thể, năm 2024, nhóm đã đăng ký thực hiện vận động cứu trợ đồng bào miền Bắc bị ảnh hưởng cơn bão Yagi tại 3 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên (tỉnh Bắc Kạn cũ) với số tiền hơn 500 triệu đồng.

“Khi thực hiện chương trình, nhóm đã đăng ký tại địa phương về kế hoạch, nội dung vận động và thông báo kết quả thực hiện chương trình vận động. Từ đó, chính quyền địa phương đã hỗ trợ cấp giấy giới thiệu, giấy đi đường đầy đủ, qua đó giúp nhóm thuận tiện trong cứu trợ. Việc làm thiện nguyện đúng pháp luật không chỉ giúp chúng tôi được các mạnh thường quân, người dân tin tưởng mà còn được các địa phương tạo điều kiện thuận lợi khi triển khai chương trình” - ông San chia sẻ.

Lợi dụng từ thiện sẽ bị xử lý nghiêm

Theo quy định tại Điều 14 Nghị định số 93, khi thực hiện các chương trình vận động từ thiện hỗ trợ, khắc phục thiên tai, các tổ chức và cá nhân phải có trách nhiệm công khai đầy đủ, kịp thời, chính xác các hoạt động có liên quan đến việc vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện.

Cụ thể, công khai văn bản về việc tổ chức kêu gọi, vận động đóng góp tự nguyện; công khai kết quả vận động (tổng số tiền, hiện vật) và phân phối tiền, hiện vật đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân; công khai đối tượng, chính sách và mức hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; công khai các tổ chức, cơ quan, đơn vị trực tiếp tiếp nhận đóng góp tự nguyện.

Việc công khai phải được triển khai bằng nhiều hình thức như: công khai trên trang thông tin điện tử chính thức của tổ chức, cơ quan, đơn vị; niêm yết tại trụ sở làm việc của tổ chức, cơ quan, đơn vị và địa điểm sinh hoạt cộng đồng (thôn, ấp, bản, buôn, tổ dân phố…); thông báo bằng văn bản đến các cơ quan có liên quan tham gia vào quá trình vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ, khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố...

Luật sư Trần Thị Lan, Giám đốc Công ty Luật TNHH An Bảo Tín, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai cho biết: Trong quá trình tổ chức thực hiện vận động cứu trợ thiên tai, trường hợp các tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về sử dụng không đúng mục đích nguồn vận động thì xử lý theo quy định pháp luật. Cụ thể, có thể bị phạt hành chính từ 5-10 triệu đồng đối với hành vi sử dụng, phân phối tiền, hàng cứu trợ không đúng mục đích, không đúng đối tượng; tráo hàng cứu trợ (Điều 10, Nghị định 130/2021/NĐ-CP, ngày 30-12-2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em). Phạt tiền từ 2-3 triệu đồng đối với hành vi quyên góp tiền của người khác với lý do làm từ thiện, nhưng lại không dùng khoản tiền đó cho mục đích từ thiện mà nhằm chiếm đoạt (Điểm C, khoản 1, Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP ngày 31-12-2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình).

Ngoài ra, trong trường hợp hành vi chiếm đoạt tiền từ thiện có đủ yếu tố cấu thành tội phạm, tổ chức, cá nhân sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” thì phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến chung thân theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) hoặc “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” thì phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm theo quy định tại Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

An Nhơn