Thí điểm giao thông xanh tại TPHCM: Tiền đề hình thành các vùng phát thải thấp

Kiểm định khí thải xe máy từ ngày 1-7-2026

Với mô hình giao thông xanh, từ năm 2026, TPHCM bắt đầu kiểm soát khí thải xe máy tại huyện Cần Giờ trước đây (sau sáp nhập còn 4 xã: Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An) và đặc khu Côn Đảo. Cụ thể, ngày 1-7-2026, triển khai kiểm định khí thải xe máy; từ năm 2030, tất cả xe máy lưu hành phải đạt tiêu chuẩn khí thải mức 2 (EU2) trở lên; từ năm 2031 bắt buộc áp dụng vùng phát thải thấp tại các khu vực đủ điều kiện.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Bùi Hòa An cho hay, 2 khu vực thí điểm giao thông xanh nói trên có đặc thù sinh thái nhạy cảm, nhu cầu bảo tồn cao và lượng phương tiện chưa quá lớn, dễ kiểm soát và theo dõi. Quá trình này triển khai theo nhiều giai đoạn, liên tục tổng kết, điều chỉnh để phù hợp thực tiễn.

Quan trọng hơn hết là phải có khung chính sách rõ ràng và khung thời gian cụ thể để người dân và doanh nghiệp có sự chuẩn bị. Một điểm nhấn khác là nguyên tắc “chuyển đổi công bằng” không chỉ tập trung vào kỹ thuật hay chi phí, mà đảm bảo mọi tầng lớp trong xã hội đều có cơ hội tiếp cận phương tiện xanh.

Xe buýt điện tại bến xe buýt Công viên 23-9

Hiện trên địa bàn các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An có tổng số hơn 70.000 dân, với khoảng 33.000 xe máy và gần 1.000 ô tô. Nếu toàn bộ số phương tiện này được chuyển sang xe điện, phần nào ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhiều hộ gia đình, đặc biệt là các gia đình khó khăn.

Phó Chủ tịch UBND xã Cần Giờ Hồ Văn Bình cho biết, trên địa bàn hiện không còn hộ nghèo, song tỷ lệ hộ cận nghèo vẫn chiếm tới 22%. Đây là nhóm dễ bị tổn thương nhất khi buộc phải thay đổi phương tiện đi lại. Nếu không có chính sách hỗ trợ, việc chuyển đổi sang xe điện sẽ trở thành gánh nặng tài chính, có nguy cơ làm gia tăng bất bình đẳng xã hội.

Do đó, ông Bình đề xuất thành phố nên hỗ trợ 100% giá trị phương tiện mới cho nhóm yếu thế khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Ngoài hỗ trợ phương tiện, thành phố cần có chính sách đào tạo nghề, chuyển đổi sinh kế nhằm giúp người dân có thêm cơ hội việc làm bền vững trong nền kinh tế xanh.

Nhiều chính sách hỗ trợ

Nhằm đáp ứng nhu cầu di chuyển của người dân khi chuyển sang mô hình giao thông xanh, mạng lưới xe buýt điện sẽ được đầu tư. Theo đó, đầu tư tuyến xe buýt điện trục dọc đường Rừng Sác, các tuyến nhánh kết nối, cùng tuyến du lịch sinh thái đi các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An.

Tại đặc khu Côn Đảo sẽ mở mới 6 tuyến buýt điện phục vụ dân cư và khách du lịch tại sân bay Cỏ Ống, cảng Bến Đầm và các di tích lịch sử. Ngoài ra, dịch vụ xe đạp điện chia sẻ sẽ được triển khai tại các khu dân cư, khu du lịch, khách sạn. Các trạm sạc năng lượng mặt trời được lắp đặt ở bến xe, chợ, khu dân cư...

Hành khách đón xe buýt điện tại ga metro Rạch Chiếc. Ảnh: QUỐC HÙNG

Về cơ chế tài chính, theo ông Bùi Hòa An, đề án đưa ra hàng loạt ưu đãi. Cụ thể, miễn 100% lệ phí trước bạ cho ô tô điện chạy pin đến ngày 28-2-2027 và sẽ đề xuất kéo dài đến năm 2030; giảm 50% lệ phí đăng ký biển số với ô tô, xe máy điện; giảm 50% phí bảo trì đường bộ cho doanh nghiệp vận tải điện. Tiếp đó, chương trình sẽ hỗ trợ tối đa 50% lãi suất cho doanh nghiệp đầu tư buýt điện và trạm sạc; hỗ trợ 20% lãi vay cho cá nhân, hộ gia đình mua xe máy điện; trợ cấp trực tiếp 10% (tối đa 5 triệu đồng) cho người dân mua xe máy điện; hỗ trợ 70% chi phí đầu tư trạm sạc điện...

Đồng thời, xe máy xăng cũ sẽ được bồi hoàn 70% giá trị còn lại. “Với hộ khá giả, thành phố khuyến khích tự đầu tư mua sắm. Với người khó khăn, sẽ có chính sách hỗ trợ vay vốn lãi suất thấp, trả góp dài hạn. Với doanh nghiệp, Nhà nước sẽ giảm thuế, phí để khuyến khích đổi mới phương tiện. Đặc biệt, nhóm hộ cận nghèo sẽ được hỗ trợ 100% chi phí phương tiện nhằm đảm bảo an sinh xã hội”, ông Bùi Hòa An cho biết.

QUỐC HÙNG