Thêm một phán quyết ủng hộ AI trong cuộc chiến bản quyền với nhà văn

AI dùng nhiều tác phẩm để huấn luyện mô hình

Thẩm phán liên bang Vince Chhabria đã ra phán quyết tóm lược (tức là thẩm phán có thể đưa ra quyết định mà không cần đưa vụ án ra xét xử trước bồi thẩm đoàn) ủng hộ Meta, khi cho rằng việc công ty sử dụng sách có bản quyền để huấn luyện các mô hình AI trong trường hợp này thuộc phạm vi “sử dụng hợp lý” (fair use) theo luật bản quyền, do đó là hợp pháp.

Hai vụ án, một nội dung

Phán quyết này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi một thẩm phán liên bang khác ủng hộ Anthropic trong một vụ kiện tương tự. Cùng nhau, hai vụ án này đang trở thành chiến thắng đáng kể cho ngành công nghệ, vốn đã nhiều năm vật lộn trong các cuộc chiến pháp lý với các công ty truyền thông để bảo vệ lập luận rằng huấn luyện AI trên tác phẩm có bản quyền là "sử dụng hợp lý".

Tuy nhiên, các phán quyết này không phải là chiến thắng toàn diện như nhiều công ty mong đợi. Cả hai thẩm phán đều lưu ý rằng các phán quyết của họ có phạm vi giới hạn.

Thẩm phán Chhabria nhấn mạnh rằng phán quyết này không đồng nghĩa với việc mọi hành vi huấn luyện AI trên tác phẩm có bản quyền đều là hợp pháp. Ở trong vụ việc cụ thể này, các nguyên đơn đã “lập luận sai hướng” và không đưa ra được đủ bằng chứng phù hợp.

Thẩm phán Chhabria tuyên bố: “Phán quyết này không khẳng định rằng việc Meta sử dụng tài liệu có bản quyền để huấn luyện mô hình ngôn ngữ của mình là hợp pháp”. Ông cũng nói thêm: “Trong những vụ án liên quan đến cách sử dụng giống như của Meta, các nguyên đơn có khả năng sẽ thắng nếu họ đưa ra được hồ sơ bằng chứng rõ ràng hơn, đặc biệt là về ảnh hưởng thị trường từ việc sử dụng đó của bị đơn”.

Vẫn còn nhiều vụ tương tự

Thẩm phán Chhabria nhận định rằng việc Meta sử dụng các tác phẩm có bản quyền trong vụ kiện này là có tính “chuyển đổi” (transformative), tức là các mô hình AI của công ty không chỉ đơn thuần sao chép lại nội dung sách của các tác giả.

Ngoài ra, phía nguyên đơn không thuyết phục được thẩm phán rằng hành vi sao chép của Meta đã gây thiệt hại cho thị trường tiêu thụ sách của họ. Đây chính là yếu tố then chốt để xác định liệu có vi phạm bản quyền hay không. thẩm phán Chhabria nhận xét: “Nguyên đơn không đưa ra được bất kỳ bằng chứng thực chất nào về sự sụt giảm giá trị thị trường”.

Chiến thắng của cả Anthropic và Meta đều liên quan đến việc huấn luyện mô hình AI bằng sách, nhưng hiện vẫn còn nhiều vụ kiện khác đang diễn ra chống lại các công ty công nghệ vì huấn luyện AI bằng các loại tác phẩm có bản quyền khác. Chẳng hạn, The New York Times đang kiện OpenAI và Microsoft vì sử dụng các bài báo, trong khi Disney và Universal đang kiện Midjourney vì sử dụng phim và chương trình truyền hình để huấn luyện AI.

Thẩm phán Chhabria cũng lưu ý trong phán quyết rằng việc viện dẫn quyền “sử dụng hợp lý” phụ thuộc rất nhiều vào chi tiết cụ thể của từng vụ kiện, và một số ngành công nghiệp có thể có lập luận “fair use” mạnh hơn những ngành khác.

Thẩm phán Chhabria nhận định: “Thị trường của một số loại tác phẩm (chẳng hạn như bài báo) có vẻ đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi cạnh tranh gián tiếp từ các sản phẩm đầu ra của AI”.

Anh Tú