The Vietnam Foundation và Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin đồng quan điểm về vai trò của người thầy trong ứng dụng AI vào giáo dục

Thông qua chương trình Khan Academy Vietnam (KAV), tổ chức The Vietnam Foundation (VNF) đang có những hành động thực tiễn để góp phần phát triển chiến lược ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục theo định hướng của Chính phủ.

Đồng thuận chiến lược ứng dụng AI trong giảng dạy và học tập: Giáo viên giữ vai trò tiên phong

Mới đây, tại buổi gặp gỡ giữa đại diện Khan Academy Hoa Kỳ, đội ngũ The Vietnam Foundation và TS. Nguyễn Sơn Hải, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo (MOET), ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Phòng Công nghệ giáo dục và nhân lực số - để thảo luận về vai trò và chiến lược ứng dụng AI trong giáo dục. Tại cuộc gặp, TS. Nguyễn Sơn Hải nhấn mạnh sự ấn tượng đối với những gì Khan Academy và Khanmigo đang triển khai. TS. Hải cho biết: “Chúng tôi biết nhiều về Khan Academy cũng như Khanmigo và rất ấn tượng với những gì Khan Academy Vietnam đang triển khai trong bối cảnh AI đang phát triển mạnh mẽ. Chính phủ Việt Nam đang có những hành động quyết liệt về trí tuệ nhân tạo, và ngành Giáo dục cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ ở cấp độ chính sách, để việc ứng dụng AI trong giáo dục phát huy hiệu quả nhưng vẫn giữ được bản sắc giáo dục - đặc biệt là yếu tố đạo đức, học thuật, sử dụng có trách nhiệm.”

Tại buổi trao đổi, TS. Hải cho rằng trí tuệ nhân tạo là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhưng không thể thay thế con người. Đặc biệt, giáo viên cần phải là những người tiên phong trong việc làm chủ AI, kiểm soát việc người học sử dụng AI và tận dụng công nghệ này để đổi mới phương pháp giảng dạy, đánh giá học sinh. TS. Hải cho biết: "Khi GenAI phát triển, chúng tôi thấy đây là một yếu tố rất là quan trọng mà thậm chí định hình được các hoạt động của từng lĩnh vực trong thời gian tới, trong đó có giáo dục. Đây là mối quan tâm rất lớn của lãnh đạo Bộ GD&ĐT và chúng tôi đã chỉ thị cho các bộ phận trong Bộ cần khẩn trương nắm bắt, có các chính sách phù hợp để định hướng sử dụng AI hiệu quả. Song song việc dự thảo chiến lược, Bộ thực hiện các quan điểm cụ thể: Trí tuệ nhân tạo là công cụ, không thể thay thế con người; Giáo viên và cán bộ quản lý cần phải đi tiên phong trong việc làm chủ AI, kiểm soát người học sử dụng AI; Dùng AI phải có trách nhiệm đặc biệt với học sinh phổ thông, tránh những hậu quả do AI mang lại."

TS. Nguyễn Sơn Hải chụp ảnh cùng đại diện Khan Academy Hoa Kỳ và The Vietnam Foundation

Quan điểm này cũng được bà Emily Goldman, Giám đốc Chiến lược và Vận hành khối Quốc tế của Khan Academy Hoa Kỳ, khẳng định: "Chúng tôi hoàn toàn đồng ý rằng: nếu giáo viên hiểu rõ công nghệ, họ có thể sử dụng một cách hiệu quả. Ngược lại, nếu không hiểu, thì rất khó để công nghệ được sử dụng đúng nghĩa cho việc học tập thực chất. Chúng tôi thiết kế Khanmigo với triết lý: để giáo viên có thể thực hiện tốt nhất công việc quan trọng nhất - truyền cảm hứng và dẫn dắt học sinh học tập thì họ cần được giảm bớt các tác vụ hành chính và kỹ thuật. Khanmigo được tạo ra để hỗ trợ giáo viên chứ không thay thế họ. Với học sinh, Khanmigo hoạt động như một gia sư - không đưa ra đáp án, mà gợi mở suy nghĩ và hướng dẫn từng bước. Đặc biệt, Khanmigo có khả năng phát hiện nội dung nhạy cảm hoặc không phù hợp với lứa tuổi học sinh, đồng thời có cơ chế cảnh báo kịp thời cho giáo viên và phụ huynh để hỗ trợ và giám sát quá trình học tập của các em.”

Là người đã được trải nghiệm Khanmigo dưới vai trò phụ huynh, ông Kiều Huy Hòa - Giám đốc chương trình KAV đưa dẫn chứng, “Khanmigo được lập trình để phát hiện và nhắc nhở học sinh khi đặt những câu hỏi mang nội dung sai lệch về đạo đức hoặc không phù hợp lứa tuổi. Hệ thống cho phép phụ huynh, giáo viên xem lại toàn bộ lịch sử trò chuyện giữa học sinh và AI, giúp theo dõi sát sao tâm lý, nhận thức và hành vi học tập của học sinh. Ví dụ, nếu học sinh có hành vi tra cứu về các nội dung nhạy cảm như tình dục, bạo lực hoặc các mối nguy tiềm tàng, hệ thống sẽ kích hoạt cảnh báo đến phụ huynh hoặc giáo viên, tạo cơ hội để can thiệp, tư vấn và định hướng kịp thời.”

Đồng thời, trong chia sẻ về chiến lược ứng dụng AI, TS. Hải cũng đặc biệt chú trọng về việc giáo viên cần được bồi dưỡng năng lực AI bài bản để có thể dùng AI vào chuyên môn, tổ chức thí nghiệm, thiết kế dự án học tập, đồng thời kiểm soát tốt việc học AI của học sinh. “Nếu đội ngũ giáo viên được trang bị năng lực AI tốt thì sử dụng AI có đạo đức và trách nhiệm sẽ được nâng cao và đảm bảo quyền lợi cho con người. Chúng tôi muốn có một hệ sinh thái AI an toàn, lành mạnh, ứng dụng cho giáo dục, và điều này cần sự đồng hành của cả doanh nghiệp trong và ngoài nước.” TS. Hải kết luận.

Kết thúc buổi trao đổi, đại diện các bên thống nhất quan điểm trong việc tăng cường năng lực AI cho giáo viên là ưu tiên hàng đầu, bởi sự sáng tạo và cuốn hút của AI sẽ giúp giáo viên học hỏi và phát triển nhanh chóng. Mục tiêu là trang bị cho đội ngũ giáo viên khả năng làm chủ AI, sử dụng có trách nhiệm, đảm bảo đạo đức AI và bảo vệ quyền lợi người học, đặc biệt là học sinh phổ thông.

VNF cùng Khan Academy Hoa Kỳ từng bước thực tiễn hóa chiến lược AI trong giáo dục

Trong các Nghị quyết về đổi mới giáo dục đã được Chính phủ ban hành, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục được nhấn mạnh những trụ cột quan trọng như: Giáo viên là lực lượng tiên phong nắm bắt, sử dụng và hướng dẫn AI; Người học cần được tiếp cận AI một cách có trách nhiệm, có định hướng; Ứng dụng AI phải góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả và công bằng giáo dục… Trong thực tế, thông qua chương trình KAV, The Vietnam Foundation đang từng bước cụ thể hóa các chiến lược này với những hoạt động thực tiễn.

Từ năm 2023, VNF đã Việt hóa khóa học “AI trong giáo dục” - khóa học trực tuyến, hoàn toàn miễn phí giúp giáo viên dễ dàng tiếp cận kiến thức nền tảng về AI, ứng dụng hiệu quả vào dạy học. Tính đến tháng 6/2025, đã có gần 4.000 giáo viên tại Quảng Trị và giáo viên ở khắp các tỉnh thành trên cả nước hoàn thành khóa học "AI trong giáo dục". Đây là hành động thiết thực đáp ứng nhiệm vụ nâng cao năng lực ứng dụng AI cho nhà giáo, giúp đội ngũ giáo viên tiếp cận AI một cách dễ hiểu, dễ ứng dụng.

Đội ngũ giáo viên đang được tập huấn thử nghiệm sử dụng Khanmigo

Đồng thời The Vietnam Foundation đang thúc đẩy đưa Khanmigo vào Việt Nam trong năm 2025, với mong muốn xây dựng một hệ sinh thái học tập có AI hỗ trợ giáo viên soạn bài, đánh giá học sinh, còn học sinh thì có gia sư để học tập cá nhân hóa. Điều này giúp cụ thể hóa mục tiêu hình thành các công cụ AI hỗ trợ quản lý lớp học, phân tích dữ liệu học tập, và học tập cá thể hóa đúng theo định hướng của Chính phủ. Thực tế, để vận hành một công cụ AI như Khanmigo, Khan Academy Hoa Kỳ vẫn phải chi trả nhiều loại chi phí cho các đối tác công nghệ lớn như phí phát triển, phí thuật toán, phí duy trì hệ thống và phí nâng cấp để tối ưu với người dùng tại từng quốc gia. Tuy nhiên, đối với những quốc gia thể hiện sự sẵn sàng cao và có nhu cầu sử dụng thực chất, Khan Academy sẵn sàng hỗ trợ. Việt Nam đang là một trong những quốc gia được ưu tiên, nhờ sự quan tâm từ Bộ Giáo dục và sự chủ động của đội ngũ giáo viên trong tiếp cận công nghệ. Nếu Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam có yêu cầu chính thức, Khan Academy sẽ đàm phán thêm với các đối tác công nghệ để miễn hoàn toàn khoản phí sử dụng, đồng thời dành thêm nguồn lực riêng để hỗ trợ triển khai tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, trong thời gian tới, VNF sẽ tích cực phối hợp với Khan Academy Hoa Kỳ cũng như các đơn vị giáo dục trong nước để tổ chức các chương trình đào tạo, các tọa đàm dành riêng cho giáo viên. Đại diện The Vietnam Foundation - ông Phạm Đức Trung Kiên nhấn mạnh: “AI chỉ là công cụ - không thay thế con người, mà là công cụ để người thầy nâng cao hiệu quả công việc, tạo ra các trải nghiệm học tập nhân văn và an toàn hơn.”

Như vậy, TS. Hải cùng quan điểm với VNF trong việc đặt vai trò người thầy làm trung tâm, đồng thời phát triển hệ sinh thái AI bền vững cho giáo dục Việt Nam, đang được hiện thực hóa thông qua các hành động cụ thể cả ở giai đoạn ngắn hạn (thông qua khóa học AI trong giáo dục trên nền tảng Khan Academy, các hội thảo dành cho giáo viên), và dài hạn (ứng dụng Khanmigo, phân tích dữ liệu học tập, phát triển công cụ hỗ trợ học tập số).

TS. Hải chia sẻ: “Việt Nam đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc phát triển AI bằng việc ban hành một Chiến lược quốc gia về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục đến năm 2030 - đây là một chiến lược dài hạn, không chỉ đơn thuần là kế hoạch hành động. Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc biệt quan tâm đến việc ứng dụng AI trong dạy và học, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và đào tạo nhân lực AI cho ngành giáo dục. Phía Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các tổ chức tiên phong như The Vietnam Foundation để hiện thực hóa các nội dung này, từ việc phổ cập khóa học nền tảng cho giáo viên đến triển khai các công cụ như Khanmigo phục vụ dạy - học trực tiếp tại nhà trường.”

Có thể thấy việc triển khai đồng bộ nền tảng học trực tuyến Khan Academy và công cụ AI Khanmigo tại Việt Nam không chỉ là bước tiến lớn trong chuyển đổi số giáo dục, mà còn mang ý nghĩa đặc biệt nhân kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ. Thông qua sự hỗ trợ từ tổ chức Khan Academy và đại diện tại Việt Nam là The Vietnam Foundation, học sinh, giáo viên Việt Nam đang từng bước tiếp cận với những tinh túy nhất trong nền giáo dục Hoa Kỳ: học tập miễn phí, cá nhân hóa và bình đẳng - nhân văn.

K.A