Thầy giáo Lý Thông Dung và gia đình người Tày hiếu học ở thung lũng Lâm Thượng

Dù đã cao tuổi, đã nghỉ hưu nhưng thầy giáo Lý Thông Dung vẫn yêu nghề dạy học. Bên cạnh việc nhà, việc họ mạc, ông vẫn tham gia Hội Cựu giáo chức của xã Lâm Thượng và thường xuyên kèm cặp, khuyến khích con, cháu trong gia đình tiếp nối truyền thống hiếu học, học tập tốt để "lập thân lập nghiệp" sau này. Ảnh: Quốc Hồng

Truyền thống hiếu học trong gia đình người Tày, ở thung lũng Lâm Thượng

Tháng Tám mùa thu, từ phía lòng hồ thủy điện Thác Bà, vượt con đèo đổ dốc ngoằn ngoèo đến Lục Yên, theo đường nhựa láng mịn uốn lượn vắt mình qua những ruộng lúa đang kỳ đỏ đuôi, xen những tràn ngô xanh thẫm bên những mái nhà sàn nép mình bên chân núi đằm trong không gian xanh mướt tán cọ, thôn Chang Pồng hiện ra thật đẹp và yên bình. Chúng tôi đến thăm gia đình thầy giáo Lý Thông Dung - một gia đình người Tày "nức tiếng" hiếu học ở thung lũng Lâm Thượng.

Ngôi nhà sàn cao ráo thoáng đãng, đúng kiểu kiến trúc đặc trưng người Tày, cầu thang gỗ nhuốm màu thời gian dẫn chúng tôi lên sàn gác ken ván "mạy lỷ" (gỗ cây lý) chắc nịch như lim, nghiến. Ngôi nhà sàn dung dị mà ấm áp, thân thiện.

Giấy chứng nhận tốt nghiệp "Việt Nam Sơ đẳng Tiểu học Văn bằng" của cụ Lý Khai Đường (bố ông Dung), người khai mở truyền thống hiếu học trong gia đình qua mấy thế hệ và dòng họ Lý ở xã Lâm Thượng (Lào Cai). Ảnh: Gia đình cung cấp

Thầy giáo Lý Thông Dung đón chúng tôi trong niềm vui chuẩn bị cho đứa cháu về Thủ đô nhập học khoa Quản trị thương hiệu, Trường đại học Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội.

Cô cháu nội Lý Thị Hồng Nhung khoe rằng chỉ học ở lớp, về nhà tự ôn luyện được ông nội kèm cặp thêm, bằng sự chăm chỉ và phương pháp học tập khoa học, phù hợp nên đạt điểm cao, ba môn 27,25 điểm, trong đó Văn 9, Lịch sử 9,25 và Địa lí 9. Nhung bộc bạch rằng, cô chọn học ngành Quản trị thương hiệu để có thể trở về góp phần xây dựng và lan tỏa thương hiệu du lịch xanh, nhân văn của quê hương Lâm Thượng thân yêu, cội nguồn dòng họ Lý hiếu học bao đời ở vùng đất đẹp đẽ này.

Cháu nội Lý Thị Hồng Nhung của thầy giáo Lý Thông Dung thi đạt 27.25 điểm trong Kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông năm học 2024 - 2025. Ảnh: Quốc Hồng

Câu chuyện bên ấm trà rừng ngọt hậu trong căn nhà sàn của thầy giáo Lý Thông Dung ngược về những năm tháng người Tày ở Lâm Thượng còn trong khốn khó, cơ cực thời Pháp thuộc. Ngọn lửa ham học được khởi nguồn từ người cha là ông Lý Khai Đường. Dù còn bao khốn khó, cơ hàn, bất công của người dân tộc vùng núi cao dưới thời Pháp thuộc sưu cao thuế nặng nhưng ông Lý Khai Đường vẫn cố theo học cái chữ để nên người.

Có trong tay tấm giấy chứng nhận "Việt Nam Sơ đẳng Tiểu học Văn bằng" (năm 1930 tương đương lớp 4), ông Lý Khai Đường trở thành người "giàu chữ" nhất vùng Lâm Thượng, Lục Yên thời đó.

Cũng nhờ có chữ nghĩa, ông Lý Khai Đường sống thanh cao, đúng đạo nghĩa của người dân yêu nước. Cách mạng tháng Tám thành công, nghe lời kêu gọi của Bác Hồ, ông được chỉ định làm Chủ tịch Ủy ban hành chính kháng chiến, tham gia bình dân học vụ, diệt giặc dốt cho chính bà con dân tộc mình ở quê hương Lâm Thượng, Lục Yên và vùng lân cận.

Song điều quan trọng nhất là ông Lý Khai Đường đã nhóm lên ngọn lửa quý chữ, hiếu học trong gia đình và dòng họ Lý nơi vùng cao Lâm Thượng này.

Tiếp nối cha mình, ông Lý Thông Dung "vượt khó thắng nghèo" để đi học, quyết chí lập thân lập nghiệp bằng sự học, bằng nghề giáo viên ngay tại quê hương. Thuở nhỏ, Lý Thông Dung đi bộ, đạp xe hàng trăm cây số đường đường mòn, đường rừng qua những vùng đất hoang vu, đầy hiểm nguy rình rập, suốt từ Lâm Thượng lên tận Cốc San (Lào Cai) để học Trung cấp sư phạm.

Rồi, lại kiên trì cọc cạch vừa đạp xe, vừa đi bộ ngót trăm cây số về Âu Lâu (Yên Bái) học tiếp Cao đẳng sư phạm.

Cầm tấm bằng tốt nghiệp trên tay, ông Lý Thông Dung quay về Lục Yên dạy học. Hơn 20 năm đứng trên bục giảng truyền thụ kiến thức, và làm quản lý ở cương vị Hiệu trưởng Trường trung học cơ sở Chu Văn An xã Lâm Thượng.

Bao nhiêu lớp học trò là con em đồng bào các dân tộc Tày, Dao, Nùng… nơi đây đã học chữ, rèn người từ nhà giáo Lý Thông Dung.

Năm 2001, ông được Nhà nước phong tặng Nhà giáo ưu tú, phần thưởng xứng đáng cho một người thầy tận tâm tận lực, hết lòng vì học sinh, tương lai của quê hương và đất nước.

Điều quý nhất cũng là phần thưởng lớn nhất đối với tôi, đó là tiếp nối và trao truyền, hun lên ngọn lửa khao khát học tập, rèn người, giữ nếp nhà và phong tục tập quán dân tộc mình cho các thế hệ con, cháu.

Nhà giáo ưu tú Lý Thông Dung

Cô cháu nội Lý Thị Hồng Nhung của thầy giáo Lý Thông Dung vừa nhập học vào khoa Quản trị thương hiệu, Trường đại học Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: Gia đình cung cấp

Như dòng suối Khuổi Luông thêm nước từ ngọn nguồn núi cao chót vót, giống cây "mạy lý" thêm vững từ chùm rễ tỏa xuống bám sâu vào đất, cả 5 người con gái và trai cùng 5 người con dâu và rể cùng các cháu nội, ngoại của vợ chồng thầy giáo Lý Thông Dung đều vượt khó, nỗ lực học tập, tất cả đều tốt nghiệp Đại học trên nhiều lĩnh vực nghề nghiệp như kỹ sư, bác sỹ công an… Ai cũng lập thân lập nghiệp từ truyền thống hiếu học của gia đình, trở thành Đảng viên, cán bộ gương mẫu, trách nhiệm với công việc được giao.

"Hạnh phúc lớn nhất của tôi là có 5 người con và 1 người cháu theo nghề dạy học của bố và ông, tiếp nối truyền thống hiếu học của gia đình đã dày công vun xới" - thầy giáo Lý Thông Dung chia sẻ.

Thầy giáo Lý Thông Dung hạnh phúc khoe với chúng tôi "tài sản" của mình: Con gái đầu của thầy giáo Dung là Lý Thị Láng tốt nghiệp Đại học sư phạm về dạy học tại Trường tiểu học Lâm Thượng, con gái thứ là Lý Thị Vang tốt nghiệp Đại học sư phạm dạy học tại Trường tiểu học Minh Xuân (xã Lục Yên), con trai Lý Tuấn Anh tốt nghiệp Cao đẳng thể dục thể thao Trung ương 1 về dạy học ở Trường trung học cơ sở Chu Văn An (Lâm Thượng), con dâu (vợ Lý Tuấn Anh) tốt nghiệp Đại học Sư phạm hiện là Hiệu phó Trường mầm non Sơn Ca (Lâm Thượng), con trai Lý Anh Minh tốt nghiệp Đại học Lâm nghiệp nay công tác ở Kiểm lâm khu vực Yên Bình – Lục Yên, con dâu Hoàng Bích Hạnh tốt nghiệp Đại học sư phạm ngoại ngữ hiện là giáo viên Trường trung học phổ thông Mai Sơn (Lục Yên), con trai út Lý Minh Hiển tốt nghiệp Học viện học cảnh sát nhân dân nay công tác tại Công an phường Âu Lâu, con dâu Nguyễn Thu Trang tốt nghiệp Thạc sỹ ngành Quản lý kinh tế hiện là Ủy viên kiểm tra Đảng ủy phường Văn Phú, cháu dâu ngoại Nguyễn Thùy Linh tốt nghiệp Đại học Sư phạm Thái Nguyên hiện là giáo viên Trường trung học cơ sở sở Chu Văn An (Lâm Thượng).

Đại gia đình Nhà giáo ưu tú Lý Thông Dung, một gia đình hiếu học ở xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai. Ảnh: Gia đình cung cấp

Thật thú vị, cả 5 người con và cháu thầy giáo Lý Thông Dung đều dạy học ở quê hương Lâm Thượng và Lục Yên, có hai cậu cháu Tuấn Anh và Thùy Linh cùng dạy trong ngôi trường nơi thầy Lý Thông Dung đã gắn bó cả cuộc đời, với hơn 20 năm làm Hiệu trưởng.

Đến giờ, dù nghỉ hưu nhưng thầy giáo Lý Thông Dung vẫn tích cực tham gia công việc chung; là Ủy viên Ban chấp hành Hội giáo chức tỉnh Lào Cai, Chủ tịch Hội Cựu giáo chức xã Lâm Thượng.

Thầy giáo Lý Thông Dung chỉ với mong muốn được đóng góp tâm sức, cống hiến hết mình cho việc "trồng người" trong đồng bào các dân tộc ở quê hương mình.

Tin rằng, bằng uy tín và sự tận hiến, ông tiếp tục vun xới, bồi đắp truyền thống hiếu học, quý chữ trọng thầy ở vùng đất đẹp đẽ này - xứng đáng là "Nhà giáo ưu tú" của nhân dân.

Quốc Hồng