Thầy giáo Đà Nẵng gợi ý 'mẹo' chống trượt khi làm bài môn Ngữ văn

Học sinh Trường THPT Trần Phú với hoạt động giáo dục địa phương Tìm hiểu nghệ thuật Tuồng xứ Quảng do tổ Ngữ văn tổ chức.

Thầy Nguyễn Đình Hòa, Tổ trưởng tổ Ngữ văn, Trường THPT Trần Phú lưu ý một số kỹ năng để làm tốt bài thi môn Ngữ văn, Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.

Thí sinh cần nắm cấu trúc đề thi môn Ngữ văn theo Chương trình GDPT2018. Theo đó, cấu trúc đề thi cơ bản gồm 2 phần lớn: Phần I: Đọc hiểu gồm 5 câu hỏi ở 3 cấp độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng và có tổng điểm số là 4 điểm. Phần II: Viết gồm 2 phần Viết đoạn (200 chữ - có thể là nghị luận xã hội hoặc nghị luận văn học) và Viết bài (600 chữ - có thể) với tổng điểm toàn bộ phần viết là 6 điểm, trong đó viết đoạn 2 điểm và viết bài 4 điểm.

Đối với phần đọc hiểu: Ngữ liệu có thể là văn bản văn học, văn bản thông tin, văn bản nghị luận. Ngữ liệu ra thi không nằm trong sách giáo khoa của tất cả các bộ sách hiện hành.

Để làm tốt phần đọc hiểu, theo thầy Nguyễn Đình Hòa, thí sinh cần nắm vững tri thức ngữ văn theo đặc trưng thể loại đã được học từ chương trình. Những nội dung câu hỏi đọc hiểu xoay quanh những kiến thức chung như: xác định đề tài, chủ đề; tác dụng/ hiệu quả của biện pháp tu từ (hoặc thủ pháp nghệ thuật); nội dung ý nghĩa của từ ngữ/hình ảnh, câu/đoạn trong ngữ liệu; tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện một nội dung nào đó; vai trò/tác dụng/ hiệu quả của các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm…

Thầy giáo Nguyễn Đình Hòa, Tổ trưởng Tổ Ngữ văn, Trường THPT Trần Phú, Đà Nẵng.

Bên cạnh đó là những kiến thức riêng theo đặc trưng thể loại. Thơ sẽ thường hỏi: dấu hiệu nhận biết thể thơ; xác định nhân vật trữ tình, chủ thể trữ tình…Truyện sẽ thường hỏi: cốt truyện, nhân vật, sự kiện, chi tiết, ngôi kể, người kể, điểm nhìn… Văn bản thông tin thì hỏi thêm về những dấu hiệu nhận biết văn bản thông tin như sapo, đề mục, yếu tố phi ngôn ngữ, số liệu, nguồn, dữ liệu sơ cấp, dữ liệu thứ cấp, cách sắp xếp thông tin… Văn bản nghị luận thì có thêm xác định luận đề, luận điểm, lí lẽ, bằng chứng…

Ngoài ra, có thể còn có những kiến thức khác về thể loại mang tính chuyên sâu hơn, ít gặp trong kiểm tra đánh giá như tứ thơ, phong cách hiện thực, phong cách lãng mạn...

"Thí sinh cần lưu ý câu 5 ở mức độ vận dụng khi trả lời không được thoát li khỏi ngữ liệu mà bắt buộc phải có liên kết với ngữ liệu đọc hiểu" - thầy Hòa nhấn mạnh.

Tổng thời gian làm phần đọc hiểu khoảng tầm 20 đến 30 phút và phần trình bày khoảng 1 trang giấy thi nhưng không nên kéo dài hơn 1,5 trang.

Với Phần viết đoạn: Nếu là Nghị luận văn học thường chỉ yêu cầu phân tích một yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật trong một đoạn ngắn ngữ liệu. Mở đoạn từ chính yêu cầu của đề. Thân đoạn bám sát vào yêu cầu của đề để phân tích. Khi phân tích cần đưa dẫn chứng là những từ ngữ, hình ảnh trong ngữ liệu. Kết hợp việc làm rõ nội dung với đánh giá về nghệ thuật.

Nếu là viết đoạn về Nghị luận xã hội, thí sinh cũng mở đoạn từ chính yêu cầu của đề. Sau đó giải thích vấn đề cần nghị luận (khoảng 3 – 5 dòng). Sử dụng dẫn chứng để làm rõ phạm vi ảnh hưởng của vấn đề trong xã hội: mặt tích cực/ mặt tiêu cực (khoảng 5 – 7 dòng). Sau đó là bàn bạc mở rộng: Phê phán mặt tiêu cực/ca ngợi mặt tích cực; đề ra giải pháp để phát huy mặt tốt/ hạn chế mặt xấu; rút ra bài học nhận thức và hành động (5-7 dòng).

Tổng thời gian làm cho phần viết đoạn cũng tầm 20 – 30 phút và trình bày khoảng 2/3 đến hơn 1 trang giấy thi.

Trường THPT Trần Phú (Đà Nẵng) phổ biến những nét mới liên quan đến kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 và tuyển sinh ĐH, CĐ cho học sinh khối 12.

Với Phần viết bài văn: Nếu là nghị luận văn học, thí sinh nên mở bài từ tác giả đi đến tác phẩm đến nội dung vấn đề cần nghị luận. Tác giả và tác phẩm chỉ cần gọi tên (nếu đề không bổ sung thông tin gì về tác giả, tác phẩm). Học sinh nào viết tốt có thể mở bài từ nội dung hoặc từ lí luận văn học nhưng bắt buộc phải có vấn đề cần nghị luận ở mở bài.

Thân bài ở mức độ đơn giản mà tất cả các học sinh đều có thể làm khi tiếp xúc một văn bản ngoài sách giáo khoa là bám vào cấu trúc tác phẩm để chia luận điểm nhằm làm rõ luận đề. Học sinh giỏi thì có thể chia luận điểm theo cách khác. Khi phân tích nội dung cũng nên kèm theo đánh giá về nghệ thuật. Phần cuối thân bài có đánh giá chung về nội dung và nghệ thuật. Phần này có thể kết hợp làm kết bài.

Nếu là nghị luận xã hội: Mở bài trực tiếp từ yêu cầu của đề. Nếu là câu trích dẫn thì phải trích nguyên văn và có dẫn nguồn. Thân bài đầu tiên là giải thích nội dung vấn đề cần nghị luận. Chỉ ra những biểu hiện tiêu biểu, cụ thể. Phân tích nguyên nhân. Sau đó sử dụng dẫn chứng để chứng minh phạm vi ảnh hưởng của vấn đề. Phê phán mặt xấu/ ca ngợi mặt tốt rồi từ đó đề ra giải pháp để phát huy mặt tốt/hạn chế mặt xấu. Rút ra bài học nhận thức và hành động.

Toàn bộ phần viết bài khoảng 60 đến 80 phút với độ dài khoảng tầm 3 trang giấy thi.

Hà Nguyên