Thay đổi tư duy trồng cây ăn quả

Vườn nhãn của gia đình anh Đỗ Đồng Tâm, xã Ngọc Liên áp dụng kỹ thuật cho ra hoa sớm, mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội.

Cách đây hàng chục năm, gia đình ông Lê Văn Thành, ở xã Thọ Xuân đã đầu tư trồng gần 100 gốc bưởi Diễn để tăng thu nhập. Do hợp với chất đất, chỉ sau 3 năm, cây bưởi cho thu hoạch với sản lượng tốt. Tuy nhiên, theo thời gian vườn bưởi Diễn của gia đình ông bắt đầu giảm năng suất, quả nhỏ, chất lượng kém dẫn đến giá thành tiêu thụ thấp hơn so với thị trường. Một thời gian dài ông Thành “loay hoay” tìm hướng khắc phục, thậm chí đã từng nghĩ tới việc phá bỏ vườn bưởi để thay thế bằng loại cây trồng khác phù hợp và giá trị kinh tế cao hơn.

Năm 2022, ông Thành được cán bộ khuyến nông hướng dẫn áp dụng kỹ thuật cắt ghép, thay thế giống bưởi cũ bằng giống bưởi đỏ Tân Lạc cho năng suất và chất lượng cao. Sau khi tìm hiểu, ông Thành đã quyết định “thử sức” với cách làm mới trên đối tượng cây trồng cũ. Và việc thay đổi tư duy ấy đã mang lại hiệu quả vượt trội. Chỉ sau hơn một năm, vườn bưởi phục hồi mạnh mẽ, tỷ lệ ghép thành công đạt trên 90%, cây phát triển tốt, cho trái to, mọng nước và ngọt thơm, giá bán từ 40.000 - 50.000 đồng/kg, cao gấp đôi so với gốc bưởi cũ. Ông Thành cho biết: “Nhờ kỹ thuật cắt ghép, tôi tiết kiệm được chi phí đầu tư trồng mới và rút ngắn thời gian chăm sóc. Nếu trồng mới, phải mất ít nhất 3 - 4 năm mới cho quả, còn ghép cành chỉ sau 1 - 2 năm đã cho thu hoạch. Năm nay, vườn bưởi cho sản lượng ước đạt 12 tấn, tăng gấp rưỡi so với trước khi “trẻ hóa””.

Mặc dù đang là chính vụ thu hoạch nhãn nhưng khu vườn hơn 500 gốc nhãn 10 năm tuổi của gia đình anh Đỗ Đồng Tâm, thôn Minh Lâm, xã Ngọc Liên đã thu hoạch xong được gần 1 tháng. Hiện tại, gia đình đang tiến hành tỉa cành, bón phân để chăm sóc, phục hồi cho cây. Thực hiện các quy trình “lệch” với tự nhiên như trên là do chủ vườn áp dụng thành công kỹ thuật cho ra hoa sớm hơn chính vụ khoảng 1 đến 1,5 tháng. Phương pháp này không chỉ giúp tăng năng suất, giảm rủi ro, kéo dài thời gian thu hoạch nhãn mà còn đem lại hiệu quả kinh tế cao. Anh Tâm cho biết: “Từ năm 2014, tôi được tiếp quản vườn nhãn rộng hơn 2,6ha của bố mẹ. Những năm đầu, tôi chỉ chăm sóc theo quy trình thường để cây ra hoa, kết quả tự nhiên nên vào chính vụ sản lượng rất lớn. Đối mặt với tình trạng “được mùa mất giá”, khó tiêu thụ, hiệu quả kinh tế không được như kỳ vọng, do đó, tôi đã tìm hiểu và học hỏi kỹ thuật cho nhãn chín sớm ở một số địa phương khác, năm 2020 bắt đầu áp dụng trên vườn nhà”.

Theo chia sẻ của anh Tâm, để thành công với kỹ thuật “bắt” nhãn phải ra hoa, kết quả sớm, ngay sau khi thu hoạch phải tiến hành tuyển chọn những cây thích hợp và có biện pháp chăm bón riêng. Việc chăm bón trong giai đoạn này sẽ quyết định độ bền của cây, chất lượng của quả sau này. Những cây nhãn được lựa chọn phải là những cây khỏe mạnh, tươi tốt nhất. Sau khi tỉa cành, tạo tán, bón phân, tưới nước đầy đủ và lựa thời tiết thuận lợi để tưới dung dịch kích cho cây bật chồi, ra hoa. Vì ra trái mùa nên nhãn có nguy cơ mắc nhiều loại sâu bệnh, mặt khác chịu nhiều ảnh hưởng của thời tiết, như mưa, rét, sương muối... cho nên cần sử dụng nhiều biện pháp phòng ngừa để đạt hiệu quả cao nhất. Đồng thời, duy trì tốt nguồn nước để bảo đảm cây đủ nước đơm hoa, kết trái.

Nhờ tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật nên vườn nhãn của gia đình anh Đỗ Đồng Tâm đã chín sớm hơn thời vụ đại trà từ 1 - 1,5 tháng, việc tiêu thụ thuận lợi hơn. Theo tính toán, sản lượng có thể đạt 200 - 300kg/cây, giá bán trái vụ đạt 20 - 30 nghìn đồng/kg, gia đình anh đạt doanh thu hơn 4 tỷ đồng/vụ.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh có hơn 32.000ha cây ăn quả. Thực tế cho thấy, cây ăn quả đã và đang trở thành sinh kế cho hàng nghìn hộ gia đình trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, khi diện tích mở rộng sẽ gặp khó trong việc tiêu thụ sản phẩm, không bảo đảm được hiệu quả kinh tế. Do đó, để khắc phục những tồn tại trên, nhiều hộ gia đình, HTX đã chủ động học hỏi, áp dụng những mô hình mới trên chính vườn cây của gia đình. Nhờ đó, không chỉ phát triển theo hướng bền vững mà còn góp phần nâng cao giá trị kinh tế. Ông Lê Ngọc Thông, Phó Chủ tịch Hội Làm vườn và Trang trại tỉnh, nhấn mạnh: "Thay đổi tư duy sản xuất cây ăn quả bao gồm cả việc áp dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất và ứng dụng công nghệ số trong quảng bá, tiêu thụ đã và đang được hội viên, người dân trên địa bàn tỉnh áp dụng hiệu quả. Thông qua việc tập huấn, chuyển giao khoa học - kỹ thuật, Hội Làm vườn và Trang trại tỉnh đã hỗ trợ hàng nghìn thành viên nâng cao giá trị cây ăn quả và phát triển bền vững”.

Bài và ảnh: Lê Thanh