Thay đổi trong phương thức tuyển sinh đại học 2026:Thí sinh cần chủ động điều chỉnh chiến lược học tập

Giáo viên Trường Trung học phổ thông Lý Thường Kiệt (phường Việt Hưng) hướng dẫn học sinh lớp 12 ôn tập. Ảnh: Quang Thái

Giảm sự lệ thuộc vào học bạ

Nhiều trường đại học đã công bố dự kiến phương án tuyển sinh năm 2026 với nhiều thay đổi, trong đó có việc điều chỉnh tổ hợp. Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) dự kiến tập trung chủ yếu vào ba tổ hợp A00 (toán, vật lý, hóa học), A01 (toán, vật lý, tiếng Anh) và X06 (toán, vật lý, tin học) cho phần lớn ngành. So với các năm trước, nhà trường đã bỏ một số tổ hợp có ngữ văn, nhằm nhấn mạnh yêu cầu nền tảng toán, vật lý cho các ngành kỹ thuật và công nghệ. Theo GS.TS Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, kết quả học tập 10 năm gần đây nhất tại trường cho thấy, sinh viên trúng tuyển từ các tổ hợp có toán, vật lý có thành tích học tập tốt hơn. Vì vậy, nhà trường giữ ổn định những tổ hợp này và không sử dụng kết quả học bạ làm căn cứ tuyển sinh.

Xu hướng giảm lệ thuộc vào học bạ cũng thể hiện rõ ở một số cơ sở đào tạo ngành sư phạm. Đáng chú ý là Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 với dự kiến bỏ phương thức xét học bạ ở 17 ngành đào tạo trọng yếu, chỉ giữ lại phương thức xét học bạ cho một số ngành có tính chất đặc thù. Lý giải về việc này, lãnh đạo nhà trường cho rằng, đánh giá học bạ phụ thuộc vào quy chuẩn ở mỗi trường phổ thông nên có thể dẫn tới sự khác biệt.

Bên cạnh các phương thức truyền thống, Đại học Bách khoa Hà Nội cũng điều chỉnh công thức xét tuyển tài năng là điểm học bạ trong diện hồ sơ năng lực được thay thế bằng điểm tư duy. Một số trường y - dược cũng duy trì quan điểm không dùng học bạ để tuyển sinh, đặt toán, ngữ văn hoặc những môn cốt lõi làm bắt buộc trong tổ hợp xét tuyển.

Không chủ quan, theo sát đề án từng trường

Trong bối cảnh Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn đang xem xét, lấy ý kiến để quyết định việc bỏ, giữ hoặc điều chỉnh phạm vi áp dụng đối với phương thức xét tuyển bằng học bạ từ năm 2026, thí sinh tuyệt đối không được hiểu nhầm rằng học bạ “không còn quan trọng”. Việc một số trường dự kiến thông tin không sử dụng hoặc giảm lệ thuộc vào học bạ không đồng nghĩa với việc Bộ sẽ bỏ phương thức tuyển sinh này trong toàn hệ thống. Vì vậy, thí sinh cần theo sát cả hai nguồn thông tin: Đề án chính thức của từng trường (dự kiến công bố chậm nhất vào ngày 15-2-2026) và các văn bản hướng dẫn của Bộ để chủ động trong việc chuẩn bị đăng ký xét tuyển.

Theo các chuyên gia, trong thời gian chờ quyết định cuối cùng, duy trì học tập đều đặn và nghiêm túc là điều quan trọng nhất. Nhiều trường vẫn sử dụng học bạ trong xét tuyển tài năng, đánh giá hồ sơ năng lực hoặc làm điều kiện phụ. Học bạ phản ánh quá trình học tập liên tục, là căn cứ quan trọng để các trường đánh giá mức độ ổn định và nỗ lực của thí sinh.

Một vấn đề thí sinh cần đặc biệt chú ý là quy đổi chứng chỉ ngoại ngữ. Nhiều trường đang xây dựng thang quy đổi chi tiết cho IELTS, TOEFL hoặc chứng chỉ quốc tế tương đương. Một số trường không cộng điểm ưu tiên cho chứng chỉ mà chỉ quy đổi sang điểm ngoại ngữ theo thang điểm 10 hoặc 5; một số trường khác quy định mức điểm trần quy đổi. Do đó, thí sinh cần đọc kỹ đề án tuyển sinh của từng trường, tránh hiểu nhầm rằng “có IELTS là chắc suất”, nhất là với những ngành có tính cạnh tranh cao.

Lưu ý quan trọng tiếp theo là số lượng nguyện vọng. Trong khi Bộ đang lấy ý kiến về việc có nên giới hạn số lượng nguyện vọng đăng ký từ năm 2026 hay không, thí sinh cần chuẩn bị tâm thế rằng phương án cuối cùng có thể thay đổi so với các mùa trước. Nếu việc giới hạn số lượng nguyện vọng được áp dụng, thí sinh cần tính toán việc đăng ký theo nguyên tắc: Chọn ngành, trường theo mức độ ưu tiên, tránh đăng ký tràn lan. Em Trần Hải Đăng, học sinh Trường Trung học phổ thông Đoàn Kết - Hai Bà Trưng chia sẻ: “Chúng em đang chuẩn bị tinh thần và đang tìm hiểu, cân nhắc một số lượng nguyện vọng ở mức độ ưu tiên”.

Thí sinh cũng cần chủ động chuẩn bị phương án ứng phó với tình huống khi nhiều trường đang có xu hướng thu gọn tổ hợp hoặc yêu cầu bắt buộc có điểm một môn nhất định trong tổ hợp. Việc chủ động cập nhật thông tin sẽ giúp các em học sinh tránh tình trạng đến sát thời điểm đăng ký mới phát hiện tổ hợp mình học không còn phù hợp hoặc thiếu điều kiện phụ. Các em cũng cần lưu ý lịch thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2026 (dự kiến diễn ra ngày 11 và 12-6-2026) để có kế hoạch ôn luyện dài hơi, chủ động tham gia kỳ thi đánh giá năng lực của những đại học lớn nếu trường mình có nguyện vọng làm căn cứ xét tuyển.

Thời điểm này, các chuyên gia khuyến nghị, thí sinh lựa chọn nguồn thông tin chính thống, hạn chế chạy theo tin đồn hoặc thông tin “tóm tắt tuyển sinh” trôi nổi trên mạng xã hội. Sự nghiêm túc trong học tập và chủ động, chi tiết trong cách lựa chọn sẽ giúp thí sinh giảm rủi ro khi tham gia xét tuyển đại học năm 2026.

Thống Nhất