Thay đổi tích cực trong đề xuất tính thuế thu nhập cá nhân

Việc rút gọn các bậc thuế sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng thuế.

2 phương án mới nhất về biểu thuế TNCN

Khoản 2 Điều 22 Luật Thuế TNCN quy định, thu nhập từ tiền lương, tiền công đang áp dụng biểu thuế lũy tiến 7 bậc, từ 5%,10%,15%, 20%, 25%, 30% và 35%.

Xu hướng chung tại nhiều nước gần đây cho thấy, đơn giản hóa biểu thuế bằng cách cắt giảm số bậc. Tại khu vực châu Á, trong số các quốc gia đã được nghiên cứu, số bậc thuế dao động từ 5 đến 13 bậc.

Cụ thể, có 3 quốc gia áp dụng 7 bậc thuế, 2 quốc gia áp dụng 5 bậc và 2 quốc gia áp dụng 8 bậc. Đáng chú ý, Singapore là quốc gia có số bậc thuế nhiều nhất với 13 bậc.

Ở các khu vực châu Âu, Bắc Mỹ và châu Úc, phần lớn các quốc gia áp dụng từ 5 đến 6 bậc thuế. Riêng Hoa Kỳ áp dụng 7 bậc, còn Albania là nước có số bậc thuế ít nhất, với chỉ 2 bậc.

Bộ Tài chính cho biết, qua rà soát cơ cấu biểu thuế hiện nay và nghiên cứu xu hướng cải thiện về mức sống dân cư trong thời gian tới cũng như kinh nghiệm quốc tế, có thể nghiên cứu để cắt giảm số bậc thuế của Biểu thuế hiện nay từ 7 bậc xuống mức phù hợp.

Cùng với đó, xem xét nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế, đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn vào những người có thu nhập ở bậc thuế cao.

Thực hiện theo hướng này sẽ góp phần đơn giản hóa, giảm số bậc thuế nhằm tạo thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế của người nộp thuế.

Việc sửa đổi Biểu thuế TNCN cần phù hợp với định hướng được đặt ra trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030, đảm bảo phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội, thu nhập và mức sống của người dân và với thông lệ quốc tế góp phần đảm bảo quyền lợi của người lao động, khuyến khích sự phát triển của thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế, vừa đảm bảo nguồn thu cho NSNN.

Trên cơ sở rà soát, Bộ Tài chính đã đề xuất 2 phương án sửa đổi biểu thuế, cắt giảm số bậc từ 7 xuống 5.

Cụ thể, với phương án 1: phần thu nhập tính thuế/tháng: đến 10 triệu đồng thì áp dụng mức thuế suất 5%; trên 10–30 triệu đồng: 15%; trên 30–50 triệu đồng: 20%; trên 50–80 triệu đồng: 30%; trên 80 triệu đồng: 35%.

Phương án 2: phần thu nhập tính thuế/tháng đến 10 triệu đồng: 5%; trên 10–30 triệu đồng: 15%; trên 30–60 triệu đồng: 25%; trên 60–100 triệu đồng: 30%; trên 100 triệu đồng: 35%.

Cả hai phương án đưa ra đều có ưu điểm là đơn giản, dễ áp dụng, khoảng cách thu nhập giữa các bậc được nới rộng, hạn chế tình trạng nhảy bậc, đồng thời giảm gánh nặng kê khai, quyết toán cho người nộp thuế.

Theo tính toán của cơ quan soạn thảo, với phương án 1, người có thu nhập ở bậc 1 sẽ không bị ảnh hưởng (tuy nhiên với việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thì cá nhân đang có thu nhập ở bậc 1 đều được giảm thuế); người nộp thuế từ bậc 2 trở lên đều được giảm so với hiện hành.

Ví dụ: cá nhân có thu nhập tính thuế 10 triệu đồng/tháng sẽ được giảm 250 nghìn đồng/tháng; 30 triệu đồng/tháng giảm 850 nghìn; 40 triệu đồng/tháng giảm 750 nghìn; 80 triệu đồng/tháng giảm 650 nghìn.

Với phương án 2, phần lớn cá nhân có thu nhập tính thuế dưới 50 triệu đồng/tháng được hưởng mức giảm tương tự phương án 1. Tuy nhiên, nhóm có thu nhập trên 50 triệu đồng/tháng sẽ được giảm nhiều hơn, đồng nghĩa số thu ngân sách giảm nhiều hơn so với phương án 1.

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đánh giá việc rút gọn còn 5 bậc là một bước tiến về cải cách thể chế thuế. Ông Huy cho rằng số bậc ít hơn giúp người dân dễ hiểu, dễ dự đoán mức thuế phải nộp. Khi người lao động và doanh nghiệp nắm rõ quy định, họ sẽ chủ động tính toán và kê khai trung thực hơn, thay vì tìm cách né tránh. Đây là yếu tố quan trọng để tăng thu ngân sách bền vững mà không cần các biện pháp siết chặt.

Việc rút gọn các bậc thuế, giới chuyên gia cũng đánh giá sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng thuế cho nhóm người nộp thuế thuộc các bậc thấp, đặc biệt là ở ba bậc đầu tiên – vốn chủ yếu là những cá nhân có thu nhập chỉ vừa đủ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cơ bản.

Gắn với mức sống dân cư

Theo Báo cáo khảo sát mức sống dân cư 2024, thu nhập bình quân đầu người đạt 5,4 triệu đồng/tháng. Nhóm 20% dân số giàu nhất có thu nhập bình quân 11,8 triệu đồng/tháng/người.

Bộ Tài chính đề xuất mức giảm trừ gia cảnh mới là 15,5 triệu đồng/tháng, gần gấp 3 lần thu nhập bình quân đầu người và cao hơn cả mức thu nhập bình quân của nhóm 20% giàu nhất.

Với mức giảm trừ này, nhiều người có thu nhập trung bình – thấp sẽ không còn thuộc diện chịu thuế. Chẳng hạn, cá nhân có một người phụ thuộc, thu nhập 20 triệu đồng/tháng, hiện nộp 125 nghìn đồng, sẽ không phải nộp thuế theo phương án mới.

Người có thu nhập 25 triệu đồng/tháng, số thuế giảm từ 448 nghìn xuống còn 34 nghìn (giảm 92%); thu nhập 30 triệu đồng, thuế giảm từ 968 nghìn xuống còn 258 nghìn (giảm 73%).

Việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh và biểu thuế chắc chắn tác động đến nguồn thu NSNN. Cụ thể, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ làm giảm thu khoảng 12 nghìn tỷ đồng (phương án 1), 21 nghìn tỷ đồng (phương án 2). Điều chỉnh biểu thuế làm giảm thu 7,12 nghìn tỷ đồng (phương án 1), 8,74 nghìn tỷ đồng (phương án 2).

Tổng cộng, phương án 2 sẽ làm giảm thu nhiều hơn, nhưng đồng thời tạo dư địa hỗ trợ người nộp thuế, kích thích tiêu dùng và thúc đẩy thị trường lao động.

Hoàng Dương