Thất bại đầu đời của Bill Gates

Khi không làm việc, Paul ăn ngủ với đống tạp chí, căn hộ của anh ngổn ngang các ấn bản cũ của Popular Elechtronics, Datamation, Radio-Electronics và các bảng thông số kỹ thuật cho mọi loại máy tính và linh kiện của chúng. Paul có thể danh một giờ lục lọi Out of Town News, cửa hàng bán báo và tạp chí mang tính biểu tượng ở trung tâm Quảng trường Harvard. Đống giấy tờ và báo chí ngày một nhiều ấy chính là nơi nảy sinh nhiều ý tưởng cho vô số dự án mà Paul trình bày với tôi vào mùa thu năm đó.

Hầu hết ý tưởng đều xoay quanh bộ vi xử lý. Lâu nay Paul đã quyết tâm xây dựng một công ty máy tính theo mô hình của DEC. DEC đã khai thác các công nghệ mới để hạ giá thành máy tính và mở rộng đáng kể việc sử dụng chúng. Chúng tôi có thể làm tương tự với các bộ vi xử lý giá rẻ, có thể kết hợp nhiều con chip để tạo ra máy tính siêu mạnh với giá thực sự rẻ không?

Còn việc thiết lập dịch vụ chia sẻ thời gian dành cho người tiêu dùng thì sao? Mọi người có thể quay số vào máy tính của chúng tôi để truy cập tin tức và các thông tin hữu ích khác, chẳng hạn như, tôi không biết, công thức nấu ăn?

Bill Gates và người bạn thân Paul Gilbert thời trẻ. Ảnh: Forbes.

Chúng tôi hay ngồi sàng lọc những ý tưởng này trong lúc ăn pizza hoặc ở Aku Aku, một nhà hàng ẩm thực Polynesia theo kiểu Trader Vic, trò chuyện hàng giờ liền trong khi tôi nhấm nháp Shirley Temple (ở tuổi 19, tôi đã đủ tuổi uống rượu nhưng vẫn thích uống loại mocktail dành cho trẻ em này hơn rượu).

Vì Paul rất thích phần cứng máy tính, nên những ý tưởng của anh ấy thường xoay quanh việc chế tạo một loại máy tính mới lạ nào đó. Paul đã nghĩ ra một ý tưởng tuyệt vời là kết nối các con chip rẻ hơn, yếu hơn thành một bộ xử lý mạnh duy nhất được gọi là máy tính bit-slice. Câu hỏi của Paul: Chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật bit-slice này để bán với giá rẻ hơn IBM giống như DEC đã làm một thập kỷ trước không?

Vào thời điểm đó, máy tính lớn System/360 đang dẫn đầu ngành của IBM có thể có giá lên tới vài trăm nghìn USD. Tôi đã dành thời gian tự nghiên cứu các chi tiết của máy tính 360 và ý tưởng bit-slice của Paul. Vào buổi tối đi chơi tiếp theo, tôi nói với Paul tôi nghĩ nó khả thi. Chúng tôi có thể tạo ra một máy tính tương đương 360 với mức giá chỉ 20.000 USD.

Tuy nhiên, Paul biết tôi đang ngày càng không mặn mà với ý tưởng phát triển phần cứng. Đối với tôi, công việc sản xuất máy tính dường như quá rủi ro. Chúng tôi phải mua linh kiện, thuê người lắp ráp máy và tìm nhiều không gian để vận hành. Và làm sao để chúng tôi có thể thực sự cạnh tranh với những công ty lớn như IBM hay những công ty điện tử Nhật Bản đang lên như diều gặp gió?

Quan điểm của tôi chịu ảnh hưởng bởi những thách thức về phần cứng mà Traf-O-Data gặp phải. Trong 18 tháng, cộng sự của chúng tôi ở Seattle, Paul Gilbert, đã phải vật lộn để máy tính của chúng tôi hoạt động. Chiếc máy có kích thước bằng lò vi sóng này đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng của các xung điện tử phải chạy đến từng chip nhớ của nó cùng một lúc. Chỉ cần chậm một micro giây là máy sẽ bị treo.

Một sợi dây chỉ cần dài hơn một sợi tóc bình thường, hoặc một lượng nhỏ bức xạ mà nó tạo ra cũng có thể làm nhiễu các xung. Và chuyện đó đã xảy ra rất nhiều lần. Những trục trặc vô tận này khiến tôi lo rằng chúng tôi đang theo đuổi một cuộc giải quyết vấn đề tẻ nhạt và đầy may rủi, không hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của mình.

Gilbert tự nhận mình là người cầu toàn, một kỹ sư đam mê toán học, luôn kiên trì theo đuổi vấn đề cho đến khi giải quyết được mới thôi. "Anh không thích chịu thua. Anh sẽ sửa bằng bất cứ giá nào", anh ấy hay nói. (Bạn gái của Gilbert đã bỏ anh vào năm đó vì anh ấy dành quá nhiều thời gian cho Traf-O-Data).

Tôi đã viết phần mềm kiểm tra bộ nhớ rồi sau đó đến phần của Paul và Gilbert. Họ sẽ kiên nhẫn nhìn chằm chằm vào máy hiện sóng và đưa ra chẩn đoán: "một trục tặc trong dữ liệu đến đường truyền trên con chip số bảy". Giống như các mô-đun hóa học hữu cơ, các vấn đề về phần cứng luôn có mức độ hỗn loạn nhất định khiến tôi chán nản. Tôi chắc chắn cái tính hay lo của mình khiến căng thẳng càng tăng thêm. Tôi luôn cố gắng để xem liệu có điều gì có thể thay đổi hoặc thêm vào để đẩy nhanh không.

Cuối cùng, Gilbert đã làm cho phần cứng hoạt động vào mùa xuân năm đầu tiên tôi học đại học. Mùa hè năm đó, tôi sắp xếp một cuộc gặp với những khách hàng tiềm năng từ Quận King của Seattle tại nhà bố mẹ mình. Tôi bố trí mọi thứ thật hoàn hảo vào sáng hôm đó, nhưng khi đến lúc cho chạy thử, đầu đọc băng từ của thiết bị bị hỏng.

Tôi đã cầu xin mẹ tôi nói với họ rằng nó thực sự hoạt động hoàn hảo vào đêm hôm trước. Những vị khách lịch sự uống hết cà phê và rời đi. Sau đó, chúng tôi chi thêm tiền để mua thứ mà chúng tôi coi là Rolls-Royce của thế giới đầu đọc băng từ. Chúng tôi đã đầu tư ngần ấy công sức và tiền bạc cho một chiếc máy tính đơn giản, với nhiệm vụ duy nhất là chuyển các lỗ đục trên băng giấy thành biểu đồ.

Bill Gates/NXB Trẻ