Thắp lửa dân ca từ những trái tim trẻ

Khi lớp trẻ trở thành “người giữ nhịp”

Giữa nhịp sống hiện đại với muôn vàn âm thanh mới mẻ, việc học và hát dân ca M’nông - Nau M’pring - của các bạn trẻ ở Lâm Đồng trở nên đáng quý hơn bao giờ hết. Tiếng hát ấy vẫn vang vọng bên bếp lửa, dưới mái hiên nhà, gắn bó với nhịp sống thường nhật và in sâu trong trái tim lớp trẻ. Giữa những bộn bề của học tập và công việc, việc dành thời gian học hát, luyện giọng, tìm hiểu lời ca cũ là minh chứng cho tình yêu và lòng tự hào văn hóa của họ.

Các bạn trẻ ở xã Đức An (Lâm Đồng) được nghệ nhân truyền dạy dân ca vào những ngày cuối tuần rảnh rỗi

Từ nhỏ, em Thị Thoa ở bon On Bu Tung, xã Quảng Tín đã quen với tiếng hát Nau M’pring. “Ngày bé, tối nào em cũng nghe bà, mẹ và các chị hát. Lâu dần, em thuộc lúc nào không hay. Khi lớn hơn, em theo học các nghệ nhân, học cách ngân dài, nhấn nhá từng câu. Giờ em thuộc hơn 20 bài và còn dạy lại cho các em nhỏ. Hát dân ca với em giống như hơi thở, không thể thiếu”, Thị Thoa cười nói.

Còn em Thị Sét bày tỏ: “Từ nhỏ em đã nghe bà và mẹ hát. Lớn lên, em muốn tự mình hát lại để nhớ và truyền cho các em nhỏ hơn. Hát dân ca làm em thấy mình gần gũi với buôn làng hơn bao giờ hết. Chúng em thử đưa dân ca vào video đăng lên mạng để bạn bè khắp nơi biết và yêu Nau M’pring”.

Trao truyền để tiếng hát không ngừng vang xa

Bà Thị Khơi, nghệ nhân của bon On Bu Tung, chia sẻ: “Nau M’pring là tên gọi dân ca truyền thống của người M’nông. Đây là hình thức hát gắn bó chặt chẽ với đời sống sinh hoạt và lao động của đồng bào, bao gồm nhiều làn điệu như: hát đón khách, hát giao duyên, hát ru con, hát kể chuyện xưa, hát đồng dao… Lời hát Nau M’pring thường được truyền miệng, gắn với tiếng M’nông, giàu hình ảnh và cảm xúc, thể hiện tình yêu quê hương, thiên nhiên, con người và chứa đựng các bài học về đạo lý, phong tục.

Dân ca M’nông với tôi quen lắm rồi, từ bé đã nghe mẹ, nghe bà hát mỗi tối. Giờ lớn, tôi hát cho con cháu mình nghe. Những câu hát ấy không chỉ ru ngủ mà còn kể chuyện xưa, dạy biết yêu thương ông bà, cha mẹ, quý buôn làng. Hát dân ca như cơm ăn nước uống, thiếu là thấy trống vắng trong lòng. Vì vậy, chúng tôi luôn cố gắng truyền dạy lại cho con cháu bằng nhiều hình thức, trong tất cả các dịp có thể, để lời dân ca M’nông tiếp nối, lưu truyền mãi”.

Chiều muộn, ánh nắng trải vàng trên bon On Bu Tung, tiếng Nau M’pring cất lên mộc mạc, hòa cùng tiếng cười của những gương mặt tuổi mười tám, đôi mươi. Không phải lễ hội hay sân khấu lớn, đây chỉ là buổi sinh hoạt thường nhật, nơi lớp trẻ say sưa tiếp nối hơi thở dân ca.

Từ sự dẫn dắt của các nghệ nhân, lớp trẻ tự tin sáng tạo, làm mới dân ca để phù hợp nhịp sống hôm nay. Sau các lớp tập huấn, nhiều bạn đã chủ động đưa Nau M’pring vào biểu diễn ở trường, lễ hội cộng đồng, sự kiện xã hội. Em Thị Vy ở xã Đức An cũng chia sẻ: “Được các nghệ nhân trong bon chỉ dạy, em và nhiều bạn khác biết thêm rất nhiều bài dân ca hay. Khi hát Nau M’pring, em thấy như mình đang kể câu chuyện của dân tộc. Em muốn bạn bè ở khắp nơi đều nghe và hiểu về nó”.

Việc dân ca M’nông được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2020 là niềm tự hào, nhưng với lớp trẻ, đó còn là lời nhắc về trách nhiệm. Họ học hỏi, truyền dạy lẫn nhau để Nau M’pring không chỉ nằm trong ký ức, mà sống giữa hiện tại, trở thành sợi dây gắn kết cộng đồng và thế hệ mai sau...

Nguyễn Hiền