Tháo gỡ vướng mắc trong thực thi Luật Đất đai (sửa đổi): Nền móng cho phát triển bền vững

Điều chỉnh, bổ sung, xây dựng Luật Đất đai cho phù hợp thực tiễn luôn là yêu cầu được Quốc hội thực hiện

Tháo gỡ “điểm nghẽn”

Để luật thực sự đi vào cuộc sống, một trong những yêu cầu cấp bách hiện nay là cần kịp thời nhận diện, xử lý những khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong quá trình thực thi, đặc biệt ở cấp cơ sở - nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân và doanh nghiệp.

Phát biểu tại Hội thảo khoa học “Nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất và kiến nghị, đề xuất hoàn thiện pháp luật” do Tạp chí Dân chủ và Pháp luật tổ chức ngày 25/7 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh: Trong bối cảnh hiện nay về sự quan tâm của Đảng, Nhà nước ta đối với hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tạo ra động lực mới cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Trong các quy định của thể chế liên quan tới đầu tư, đất đai, Thứ trưởng cho biết, sắp tới sẽ tiếp tục sửa đổi Luật Đất đai vì Luật Đất đai là một trong những luật nền tảng cho mọi luật khác.

Tất cả các hoạt động xã hội, sản xuất, kinh doanh đều dựa trên đất đai. Đất đai là một tài nguyên, là một tài sản vô giá của quốc gia và nếu khơi thông được, hoàn thiện được nguồn lực to lớn này thì mọi hoạt động khác sẽ rất trơn tru và sẽ đi theo định hướng rõ ràng. Từ đó, Thứ trưởng mong muốn các đại biểu chỉ ra những bất cập liên quan tới đất đai và đóng góp ý kiến tháo gỡ để phát triển toàn diện, lành mạnh của thị trường đất đai.

Đất đai là tài nguyên đặc biệt, là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Trong thực tế, đất đai cũng là nguồn lực phát triển trọng yếu. Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều dự án đầu tư gặp vướng mắc về tiếp cận đất, giải phóng mặt bằng, quy hoạch… khiến quá trình triển khai bị chậm trễ, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và tăng trưởng kinh tế.

Nhiều quy định mới yêu cầu phải theo kịp

Luật Đất đai (sửa đổi) bổ sung nhiều nội dung mới quan trọng: cơ chế thỏa thuận quyền sử dụng đất; phương thức giao đất, cho thuê đất; cơ chế đấu giá, đấu thầu dự án có sử dụng đất; quy trình thu hồi, bồi thường, tái định cư; phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát… Tất cả đều đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức đặc biệt tại cấp xã, cấp huyện cần được tập huấn, trang bị kiến thức đầy đủ, kịp thời để thực thi hiệu quả.

Nhiều ý kiến từ chuyên gia và ĐBQH cho thấy rõ những thách thức trong triển khai thực tế. Về quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất. Sau khi sáp nhập 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, việc rà soát và điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất là yêu cầu cấp thiết. Có ĐBQH đề nghị cần sửa đổi toàn diện chương quy hoạch trong Luật Đất đai để tạo ra “không gian phát triển mới”, không chỉ là sự điều chỉnh theo địa giới, mà còn phải tính đến động lực phát triển liên kết vùng.

Liên quan về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), việc phân cấp GPMB cho cấp xã cần được cân nhắc kỹ lưỡng vì có thể không bảo đảm năng lực thực thi. Cần xây dựng quy trình thu hồi đất rút gọn cho những trường hợp đặc biệt, ví dụ nhà đầu tư đã tự thỏa thuận được phần lớn diện tích.

Hiện, thời gian thực hiện GPMB là 36 tháng, trong khi thời hạn ứng vốn của nhà đầu tư chỉ 6 tháng và hiệu lực thông báo thu hồi đất là 12 tháng - điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp. Đồng thời, cần quy định rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc hoàn trả vốn nếu GPMB không thành công.

Thực tế, khó khăn không chỉ tồn tại trong Luật Đất đai, mà còn do sự chồng chéo với nhiều luật khác. Điều chỉnh luật mới cần được triển khai với tư duy hành chính phục vụ.

Việc Quốc hội thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) là tiền đề pháp lý quan trọng. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là khâu thực thi. Bên cạnh việc rà soát lại toàn bộ các văn bản hướng dẫn thi hành, các bộ, ngành liên quan cần phối hợp chặt chẽ với địa phương trong việc tổ chức tập huấn, truyền thông, giải thích pháp luật tới từng cán bộ cơ sở và người dân. Công tác này cần được tiến hành khẩn trương, bài bản và có sự giám sát hiệu quả.

Luật Đất đai (sửa đổi) mở ra kỳ vọng lớn về một hành lang pháp lý minh bạch, ổn định, công bằng và phát triển bền vững trong quản lý, sử dụng đất đai. Tuy nhiên, để hiện thực hóa kỳ vọng ấy, việc tháo gỡ những vướng mắc cụ thể, cập nhật và đào tạo cán bộ cấp cơ sở, cùng với sự đồng hành từ phía người dân, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước là điều kiện tiên quyết.

Hà Nguyệt Thu