Tháo gỡ 'điểm nghẽn' trong hoàn thuế giá trị gia tăng

Tập trung gỡ vướng cho lĩnh vực nông nghiệp

Sáng 8/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội nghe Tờ trình và báo cáo Thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, để góp phần khắc phục hậu quả bão lũ, sớm khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, tháo gỡ “điểm nghẽn” trong hoàn thuế giá trị gia tăng, thực hiện quy định tại khoản 2 Điều 26 Luật Ban hành hành văn bản quy phạm pháp luật về việc ban hành luật tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra “để giải quyết ngay vấn đề cấp bách, vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn”, Chính phủ đã có Tờ trình số 1090/TTr-CP về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, ngày 26/11/2024, Quốc hội đã ban hành Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Qua triển khai thực hiện, các hiệp hội và doanh nghiệp đã phản ánh vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng đối với lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi và điều kiện hoàn thuế.

Bố cục dự thảo Luật gồm 2 Điều như sau: Điều 1. Sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng; Điều 2. Hiệu lực thi hành.

Về nội dung quy định tại Điều 1, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, dựa trên các cơ sở chính trị, pháp lý và từ phân tích vướng mắc cũng như bối cảnh thực tiễn nêu trên, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung nội dung quy định về chính sách thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm nông sản, thức ăn chăn nuôi, khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào và điều kiện hoàn thuế tại khoản 1 Điều 5, khoản 5 Điều 9, Điều 14 và khoản 9 Điều 15 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.

Theo đó, sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 5 như sau: Sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, đánh bắt bán ra và ở khâu nhập khẩu.

Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mua sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác thì không phải tính thuế giá trị gia tăng theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Đồng thời, bổ sung khoản 3a vào sau khoản 3 Điều 14 như sau: Thuế giá trị gia tăng đầu vào của hàng hóa, dịch vụ không phải tính thuế giá trị gia tăng được khấu trừ toàn bộ.

Đề xuất nêu trên không tác động đến số thu ngân sách nhà nước mà còn giảm thủ tục tính và kê khai, nộp, khấu trừ thuế. Đồng thời vẫn bảo đảm nguyên tắc của thuế giá trị gia tăng là thuế giá trị gia tăng đầu vào của hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng được khấu trừ toàn bộ, các sản phẩm này khi bán cho người tiêu dùng cuối cùng vẫn thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng 5%.

Bên cạnh đó, quy định này cũng góp phần hỗ trợ hoạt động xuất khẩu nông, lâm, thủy, hải sản khi doanh nghiệp không phải ứng trước tiền để nộp thuế sau đó lại làm thủ tục hoàn thuế. Đồng thời, góp phần đơn giản hóa thủ tục, tránh lãng phí thời gian và chi phí cơ hội của doanh nghiệp, giảm gian lận trong mua bán hóa đơn cũng như hoàn thuế giá trị gia tăng.

Để đảm bảo mặt hàng thức ăn chăn nuôi được thực hiện đồng bộ theo quy định của pháp luật về thức ăn chăn nuôi và tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp nhất là trong bối cảnh ngành nông nghiệp bị ảnh hưởng nhiều từ hệ quả của thiên tai, mưa lũ kéo dài, Chính phủ trình lược bỏ nội dung “Sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu thì áp dụng thuế suất giá trị gia tăng theo mức thuế suất quy định cho sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản” đang quy định tại khoản 5 Điều 9 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.

Ngoài ra, để đảm bảo rõ ràng, minh bạch, tránh cách hiểu khác nhau, dự thảo Luật đã chỉnh sửa tại khoản 2 Điều 1 về nguyên tắc áp dụng thuế suất đối với phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu như sau: “Phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu được thu hồi trong quá trình sản xuất thì áp dụng mức thuế suất của mặt hàng phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu đó”.

Để góp phần thực hiện mục tiêu tháo gỡ ngay “điểm nghẽn” trong năm 2025 theo Nghị quyết số 66-NQ/TW, đổi mới tư duy xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật theo Nghị quyết số 68-NQ/TW, Chính phủ trình lược bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế (người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế) tại điểm c khoản 9 Điều 15 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15 (nội dung này mới được bổ sung tại Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15, trước đây không có quy định).

Tại Điều 2 quy định hiệu lực thi hành của dự thảo Luật từ ngày 1/1/2026 để bảm bảo tính kịp thời của chính sách và hỗ trợ ngay cho lĩnh vực nông nghiệp.

Xem xét kỹ lưỡng, đánh giá tác động toàn diện

Thẩm tra về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, các nội dung Chính phủ đề xuất sửa đổi đều là những nội dung mới được sửa trong Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024, được thông qua tại Kỳ họp thứ 8, có hiệu lực từ 1/7/2025.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi

Việc tiếp nhận và tổng hợp ý kiến của doanh nghiệp trong quá trình thực thi Luật là cần thiết để có giải pháp tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật.

Tuy nhiên, các chính sách về thuế luôn có phạm vi tác động rộng và nhiều chiều đến các đối tượng liên quan, có đối tượng hưởng lợi, có đối tượng bị ảnh hưởng. Vì vậy, các quy định về thuế cần phù hợp đạo lý chính sách và không tạo kẽ hở, gây thất thu cho ngân sách. Việc sửa đổi luật cần được xem xét kỹ lưỡng, có tổng kết, đánh giá tác động toàn diện và khách quan từ các góc độ khác nhau.

Vì vậy, nhiều ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, cần cân nhắc thận trọng về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng tại kỳ họp này vì các quy định của Luật cũng như các văn bản hướng dẫn dưới Luật vừa được triển khai áp dụng chưa lâu, chưa đủ thời gian cần thiết để thực hiện tổng kết, đánh giá toàn diện đối với việc thực hiện Luật.

Nhiều ý kiến cho rằng, vướng mắc cơ bản vẫn là xuất phát từ vấn đề chậm trễ trong hoàn thuế giá trị gia tăng. Vì vậy, cần xem xét, đánh giá kỹ đối với từng nội dung kiến nghị cụ thể của doanh nghiệp, cân nhắc nội dung nào cần thiết phải sửa trong Luật, nội dung nào do khâu tổ chức thực hiện, cần thiết phải sửa trong văn bản dưới Luật.

"Việc sửa đổi không thể quá thiên về mục tiêu tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mà lại tạo kẽ hở, gây thất thu cho ngân sách và không bảo đảm Quy định số 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật" - ông Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Quỳnh Nga