Tháo gỡ điểm nghẽn cho lĩnh vực xây dựng

Cụ thể như việc phải thẩm định, nghiệm thu nhiều lần đối với công trình cấp I và cấp đặc biệt - nhóm chiếm tỷ lệ lớn ở các đô thị. Quy trình phức tạp khiến chi phí tăng, tiến độ kéo dài, doanh nghiệp và người dân gặp nhiều khó khăn vì qua nhiều khâu.

Nhiều doanh nghiệp thừa nhận, vướng mắc thủ tục hiện nay là khó khăn lớn nhất. Có tiền, có mặt bằng, nhưng dự án vẫn “án binh bất động” vì phải đi qua nhiều "tầng nấc" phê duyệt. Với người dân, việc bổ sung hồ sơ nhiều lần gây lãng phí thời gian, chi phí, làm giảm niềm tin vào hiệu quả quản lý của Nhà nước.

Trước yêu cầu đó, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) do Bộ Xây dựng trình Quốc hội đang nhận được sự quan tâm. Dự thảo đề xuất bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở tại cơ quan chuyên môn về xây dựng, theo hướng chỉ kiểm soát một lần trong suốt quá trình thực hiện dự án thay vì hai lần như trước. Đây là bước tiến quan trọng nhằm cắt giảm chi phí, thời gian, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư và nâng cao tính minh bạch.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, đơn giản hóa tối đa trình tự, điều kiện cấp phép, rút ngắn thời gian thực hiện còn tối đa 7 ngày. Các công trình thuộc diện miễn thẩm định cũng sẽ được miễn cấp phép, thể hiện tinh thần “hậu kiểm thay tiền kiểm” - tăng cường trách nhiệm và tính tự chủ của chủ đầu tư, song song với việc nâng cao năng lực quản lý nhà nước.

Đáng chú ý, dự thảo còn bãi bỏ quy định cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, chuyển sang cơ chế hậu kiểm. Đồng thời, nới điều kiện hành nghề cho cá nhân, chỉ yêu cầu kinh nghiệm nghề nghiệp phù hợp với từng chức danh. Đây là hướng đi đúng, giảm thủ tục mà vẫn bảo đảm chất lượng, an toàn công trình và tăng tính cạnh tranh của thị trường xây dựng.

Luật Xây dựng (sửa đổi) dự kiến được Quốc hội thông qua cuối kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV. Để Luật nhanh chóng đi vào cuộc sống, Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan cần sớm ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn đồng bộ, thống nhất, đồng thời phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho địa phương. Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc ủy quyền cho cấp xã thực hiện cấp phép xây dựng là cần thiết, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp.

Cùng với cải cách thể chế, cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý xây dựng, hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất, liên thông với đất đai, quy hoạch, đầu tư. Công khai, minh bạch thông tin sẽ nâng cao hiệu quả giám sát xã hội, hạn chế tiêu cực, giảm tối đa thủ tục hành chính.

Đối với địa phương, miễn giấy phép xây dựng phải đi đôi với hậu kiểm chặt chẽ, công khai, tránh buông lỏng quản lý hoặc lạm dụng quyền hạn. Các yêu cầu về kỹ thuật, phòng cháy, môi trường phải bảo đảm chặt chẽ, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân và an toàn công trình.

Thực tế cho thấy, nhiều sai phạm trong xây dựng không xuất phát từ cơ chế cấp phép mà do thiếu minh bạch, thiếu thống nhất về loại công trình, điều kiện và thẩm quyền cấp phép. Vì vậy, việc đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm và thời hạn xử lý giúp quản lý hiệu quả hơn. Đồng thời, biến giấy phép xây dựng thành công cụ bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân và góp phần bảo đảm trật tự đô thị.

Rõ ràng, việc sửa đổi Luật Xây dựng là hành động cụ thể để cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao hiệu quả quản lý và tạo động lực phát triển bền vững cho ngành xây dựng - một trong những lĩnh vực giữ vai trò nền tảng của nền kinh tế.

Đình Hiệp